Το «μοίρασμα» των Βαλκανίων και οι επιπτώσεις του στην Ελλάδα

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Λίγο πριν την αναχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής από την Αθήνα (12/10/44) και τη διαφαινόμενη ήττα των δυνάμεων του Άξονα, συναντήθηκαν μυστικά στη Μόσχα ο Τσόρτσιλ και ο Στάλιν στις 9 Οκτωβρίου του 1944.

Ο Τσόρτσιλ γράφει στα απομνημονεύματά του:

«Φτάσαμε στη Μόσχα (συνοδευόταν από τον υπουργό Εξωτερικών Ήντεν) […] και είπα (στον Στάλιν) “ας ρυθμίσουμε τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια […] Όσον αφορά τη Βρετανία και τη Ρωσία, τι θα λέγατε να έχετε 90% κυριαρχία στη Ρουμανία, 90% για εμάς στην Ελλάδα, 50-50% στη Γιουγκοσλαβία; […] Ενώ αυτό μεταφραζόταν, το έγραψα σε μισό φύλλο χαρτιού […] Το προώθησα στον Στάλιν, ο οποίος είχε ακούσει στο μεταξύ τη μετάφραση. Υπήρξε μια μικρή παύση. Εν συνεχεία, πήρε το μπλε στιλό του και έκανε ένα μεγάλο σημείο στίξης στο χαρτί και μας το επέστρεψε […]” Εν τέλει είπα: “Δεν θα θεωρείτο μάλλον κυνικό αν φαινόταν ότι ρυθμίσαμε αυτές τις υποθέσεις, τόσο σημαντικές για τη μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων, με έναν τόσο πρόχειρο τρόπο; Ας κάψουμε το έγγραφο”. “Όχι, κρατήστε το”, απάντησε ο Στάλιν».

Στις 7 Νοεμβρίου 1944, ο Τσόρτσιλ έγραψε στον Υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Ήντεν: «Λαμβάνοντας υπόψη το τίμημα που καταβάλαμε στη Σοβιετική Ένωση για να έχουμε ελεύθερα τα χέρια στην Ελλάδα, δεν θα πρέπει να διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε βρετανικά στρατεύματα για να στηρίξουμε την ελληνική κυβέρνηση υπό τον Παπανδρέου […]»

Και αν μετά την απελευθέρωση η παραπάνω συναλλαγή δεν έγινε γνωστή αμέσως στους επικεφαλής των αντιστασιακών οργανώσεων έπρεπε με περίσκεψη και πρόσθετη ευθύνη να εξετάσουν τις προϋποθέσεις της ένοπλης αντίστασης, μετά από το συλλαλητήριο της 3ης Δεκεμβρίου, όταν οι αστυνομικοί πυροβολούσαν τυφλά στο πλήθος με 33 νεκρούς και πάνω από 140 τραυματίες, όταν βρετανικά τεθωρακισμένα, αεροπλάνα της RAF με ρουκέτες και πολυβόλα και ως 75.000 βρετανοί στρατιώτες εισέβαλαν στην Ελλάδα. Και ακόμη, όταν ο ίδιος ο Τσόρτσιλ ήλθε στην Αθήνα ανήμερα τα Χριστούγεννα, προκειμένου να συντονίσει τις πολεμικές επιχειρήσεις. Τότε, οι αντάρτες της εθνικής αντίστασης που πολέμησαν τον κατακτητή βρέθηκαν αντιμέτωποι τόσο με τα βρετανικά στρατεύματα όσο και με τα τάγματα ασφαλείας. Μη έχοντας καμιά βοήθεια από τη Σοβιετική ένωση το αποτέλεσμα δεν μπορούσε να είναι διαφορετικό από τη συντριβή. «Τα Δεκεμβριανά» (η μάχη της Αθήνας) έπρεπε να αποφευχθούν μετά από το «μοίρασμα», με την Ελλάδα να τοποθετείται στη ζώνη επιρροής των Δυτικών.

Αναπόφευκτα ήρθε η συμφωνία της Βάρκιζας (24/2/1945) με την αποστράτευση του ΕΛΑΣ και τον πλήρη αφοπλισμό του. Η μη τήρηση της συμφωνίας και η αποχή από τις εκλογές της 31ης/3/1946 ήταν το δεύτερο μεγάλο λάθος που οδήγησε στον εμφύλιο, κατά τον οποίο οι συνεργάτες των Γερμανών την περίοδο της κατοχής αναδείχθηκαν νικητές και οι πατριώτες που αντιστάθηκαν στον κατακτητή σε ολόκληρη τη χώρα και κατέβασαν τη σβάστικα από την Ελλάδα, χαρακτηρίστηκαν ανθέλληνες. Τα προβλήματα βέβαια τότε ήταν πολύ πιο σύνθετα και οι επιλογές δύσκολες. Όμως, όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα. Έχει μεγάλη σημασία πότε ξεκινάω έναν αγώνα και ποιες εγγυήσεις έχω για την επιτυχή έκβασή του. Γιατί, ο οποιοσδήποτε αγώνας μπορεί να διέπεται από πατριωτικά χαρακτηριστικά, αλλά ενδέχεται να έχει τραγική κατάληξη για τους διοργανωτές.

Η Ελλάδα κυριαρχείται από μεγάλο εσωτερικό διχασμό, από την επανάσταση του 1821, τη συνθήκη των Σεβρών και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, τον εμφύλιο, τη βασιλεία, τη χούντα, αλλά και σήμερα όταν τα κατάλοιπα εκείνων των εποχών αναπαράγονται για τη δικαιολόγηση και την κάλυψη πολιτικών σκοπιμοτήτων. Ενόσω δεν υπάρχει συσπείρωση και ενιαία θέση των πολιτικών κομμάτων στα εθνικά τουλάχιστον θέματα, η χώρα θα παρουσιάζεται διχασμένη και αποδυναμωμένη. Η Ελλάδα δεν είναι δεδομένη κανενός, παρά μόνο στο λαό της και είναι υποχρεωμένη να προτάσσει τα συμφέροντά της δημιουργώντας συμμαχίες και πρώτα-πρώτα με τους γείτονές της. Πρέπει όμως να κατανοήσει, ότι οι διαχρονικοί δυτικοί «σύμμαχοι» θα σταθούν δίπλα της, μόνο εάν και εφόσον θα εξυπηρετεί πειθήνια και υποτακτικά τα δικά τους συμφέροντα, με τις υπερατλαντικές «βάσεις του θανάτου» στο έδαφός της, οι οποίες δεν έφυγαν, ούτε στεγανοποιήθηκαν την εποχή του «σοσιαλιστικού» μετασχηματισμού. Διαφορετικά, όχι μόνο θα την υπονομεύσουν, αλλά η Ιστορία διδάσκει ότι θα στραφούν και εναντίον της. Μόνο η ενότητα και η συνοχή του λαού της θα μπορέσουν να αποτρέψουν την όποια επιβουλή εναντίον της, από οπουδήποτε και αν προέλθει.

Στην εικόνα: Αντίγραφο της μυστικής συμφωνίας του Τσόρτσιλ με τον Στάλιν στο Κρεμλίνο στις 9 Οκτωβρίου του 1944, στο οποίο φαίνεται καθαρά το ΝΑΙ (V) του Στάλιν. Η Ελλάδα καταγράφεται δεύτερη με την πρόσθετη σημείωση «σε συμφωνία με τις ΗΠΑ» Ακολουθούν μετά τη Γιουγκοσλαβία η Ουγγαρία με 50/50% και η Βουλγαρία με 75/25%.