Το βασιλικό πραξικόπημα και η αποστασία

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

ΕΛΛΑΔΑ. Η εξώθηση σε παραίτηση της Κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ) από τον βασιλιά την 15η Ιουλίου 1965 και αυτά που ακολούθησαν αποτελούν μαύρη σελίδα της νεώτερης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας. Ο ξεπεσμός, το κατάντημα και η υποταγή των πολιτικών, η καταβαράθρωση της προσωπικής ηθικής και η πολιτική παρακμή βρήκαν την απόλυτη έκφρασή τους. Καθημερινά αποχωρούσαν βουλευτές από την ΕΚ, οι οποίοι με την ΕΡΕ του Παναγιώτη Κανελλόπουλου έστησαν την κυβέρνηση των αποστατών. Υποσχέσεις, χρηματισμοί και υπουργοποιήσεις έφτασαν στην κορύφωσή τους. Η υπακοή και η δουλοπρέπεια συνάντησαν την υποτέλεια, το σκηνικό της οποίας εκτυλίχθηκε ωμά, ξεδιάντροπα και αναίσχυντα. Ο βασιλιάς και η τότε Δεξιά επιχείρησαν με αντισυνταγματικούς τρόπους τη διάλυση της ΕΚ και την απομόνωση του αρχηγού της Γεωργίου Παπανδρέου.

Όλα άρχισαν όταν ο πρωθυπουργός θέλησε να αντικαταστήσει τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά και τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγό Ιωάννη Γεννηματά και να αναλάβει το υπουργείο προσωπικά ο ίδιος. Ο 25χρονος βασιλιάς Κωνσταντίνος με προτροπή της μητέρας του Φρειδερίκης επικαλούμενος τη φημολογούμενη-στημένη εμπλοκή του Ανδρέα Παπανδρέου στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ και κατά παράβαση του Συντάγματος, της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας δεν δέχεται να το αναλάβει ο πρωθυπουργός και τον οδηγεί σε παραίτηση. Ταυτόχρονα διορίζει την πρώτη κυβέρνηση των αποστατών με πρωθυπουργό τον πρόεδρο της βουλής. Σημειώνεται ότι, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έγινε πρωθυπουργός το 1981 ανέλαβε ο ίδιος το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Χιλιάδες λαού ξεχύθηκαν αυθόρμητα στους δρόμους της Αθήνας και ακολούθησαν εκατοντάδες χιλιάδες τις επόμενες μέρες, με τον Γ. Παπανδρέου να κηρύσσει τον 2ο «ανένδοτο» αγώνα, μετά το ΄61. Στα συλλαλητήρια και στις πορείες, που ήταν η μεγαλύτερη έκρηξη κινητοποιήσεων που είχε γνωρίσει η χώρα, αντηχούσε έντονα το αντιβασιλικό σύνθημα «Δε σε θέλει ο λαός, παρ’ τη μάνα σου και μπρος». Η κυβέρνηση των αποστατών αποφάσισε να αντιμετωπίσει το ολοένα αυξανόμενο και διαμαρτυρόμενο κίνημα λαού με τη βία, με συλλήψεις και άγριο ξύλο από την αστυνομία. Έτσι, την 21η Ιουλίου 1965 στις συγκρούσεις με την αστυνομία σκοτώνεται ο 22χρονος φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας από το Οίτυλο Λακωνίας στη διασταύρωση των οδών Σταδίου και Εδουάρδου Λω στην Αθήνα. (Στο σημείο υπάρχει αναμνηστική πλάκα). «Η κυβέρνησις δεν ηρκέσθη να είναι κυβέρνησις προδοτών. Έγινεν επίσης και κυβέρνησις του αίματος. Πρέπει να εξαφανισθή από του προσώπου της γης και να λογοδοτήσει για τα εγκλήματά της» δήλωσε ο αρχηγός της ΕΚ.

Η πρώτη κυβέρνηση των αποστατών καταψηφίστηκε στη Βουλή. Την ίδια τύχη είχε και η δεύτερη τον Αύγουστο. Η τρίτη με 152 ψήφους και πρωθυπουργό τον Στέφανο Στεφανόπουλο πήρε ψήφο εμπιστοσύνης την 17η Σεπτεμβρίου. Η ημέρα αυτή αποτελεί κηλίδα, στίγμα, μελανό σημείο στη νεώτερη ιστορία της χώρας, η οποία έμπαινε σε περίοδο πολιτικής αστάθειας, ανωμαλίας και αναταραχής. Η κυβέρνηση, δημιούργημα των ανακτόρων και της ΕΡΕ, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις. Οι ηθικοί και οι πραγματικοί αυτουργοί της Συνταγματικής αυτής εκτροπής έστρωσαν το δρόμο και είναι απόλυτα υπεύθυνοι για την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα το 1967 και την τραγωδία της Κύπρου αργότερα.

Η δεκαετία του 1960 έχει χαρακτηριστεί ως η πιο ταραγμένη στη νεότερη ιστορία της χώρας, στην οποία ο ρόλος του βασιλιά ήταν καθοριστικός, αφού στην ουσία δεν κυβερνούσαν οι εκλεγμένοι από τον λαό, αλλά μια χούφτα αυλικοί, υποτελείς του παλατιού. Η βία και η νοθεία των εκλογών του ΄61, η ρήξη της βασίλισσας Φρειδερίκης με τον Καραμανλή το 1963, η οποία δεν άκουσε την προτροπή του να μην επισκεφθεί εκείνη την περίοδο το Λονδίνο, όπου την χαστούκισε η Μπέτι Αμπατιέλου και η δολοφονία του Λαμπράκη από το Καραμανλικό παρακράτος είχαν εξαγριώσει τον λαό, ο οποίος στην πλειονότητά του βρισκόταν στα όρια της φτώχειας. Η ανάληψη της κυβέρνησης από την ΕΚ τον Φεβρουάριο του 1964 ισορρόπησε τα πράγματα, εξομάλυνε κάπως την κατάσταση, αλλά όπως αποδείχθηκε για πολύ λίγο.

Με τον όρο Αποστασία στην πολιτική εννοούμε την οικειοθελή απομάκρυνση βουλευτή από το κόμμα που εκλέχθηκε και τη μεταπήδησή του ή τη στήριξη άλλου, πράξη, η οποία από τη φύση της πολιτικής στρέφεται εναντίον του προηγούμενου. Είναι η αυτομόληση, δηλαδή η εκούσια προσχώρηση στο αντίπαλο στρατόπεδο. Λιποταξία. Στην Ελλάδα έχει ταυτιστεί με τα γεγονότα του 1965, όπου βουλευτές (αποστάτες) από το κυβερνών κόμμα στήριξαν κυβέρνηση με άλλο κόμμα, με σκοπό την αποδυνάμωση του πρώτου και την πτώση της κυβέρνησής του. Το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί και στην πρόσφατη πολιτική ιστορία, με τελευταία την ομαδική αποχώρηση βουλευτών από το κόμμα με τη σημαία του οποίου εξελέγησαν δημιουργώντας άλλο κόμμα, που στρέφεται εναντίον του πρώτου. Η μη ηθική αυτή συμπεριφορά και στάση αποτελεί ένα ακόμη μελανό σημείο της σημερινής πολιτικής πραγματικότητας.

ΥΓ: Πριν από ένα μήνα περίπου έφυγε από τη ζωή ο συνήγορος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Σπύρος Φυτράκης. Γραμματέας της νεολαίας Λαμπράκη Κρήτης και Νήσων, το 1965 μετά την αποστασία συλλαμβάνεται και κατηγορείται άδικα για τη συμμετοχή του στην αποδοκιμασία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στα Χανιά. Καταδικάζεται πρωτόδικα σε 6,5 χρόνια φυλάκιση και αθωώνεται από τον Άρειο Πάγο.

«Μέσα σε όλα τα συστήματα υπάρχει ένα μοντέλο καταστολής. Το κάθε σύστημα θέλει να έχει μια πειθαρχία και μια υποταγή των πολιτών… Δεν μπορείς να πιάνεις παιδιά των είκοσι χρονώ τα οποία έχουν ένα άλφα ή βήτα ιδεολογικό μοντέλο στο σκεπτικό τους και να τους βάζεις είκοσι και τριάντα χρόνια φυλακή». (Σπύρος Φυτράκης)