ΣΠΑΡΤΗ. Υπό την Αιγίδα του Δήμου Σπάρτης συνεχίζονται τα σεμινάρια ιστορικο - φιλοσοφικού λόγου, του Απόστολου Λ. Πιερρή, στη Σπάρτη.

  • «Συναντήσεις Σπάρτης» | 30/6 – 4/7/2023 | 9η Συνάντηση

Συνεχίζεται το δοκιμασμένο τριλογικό μοντέλο συναρτημένων σεμιναρίων, προσαρμοσμένο στον χαρακτήρα των ημερών. «Και τέταρτο το συσσίτιό μας για τα Υακίνθια»

  • Παρασκευή 30 Ιουνίου, στο Παλαιό Δημαρχείο (21:30)

Ακολουθώντας το βασικό φετινό πρόγραμμα, θα ο Πιερρής θα συμπτύξει σε αυτό το σεμινάριο την ιστορία της Λακεδαίμονος από την αποτυχία της βίαιης και λαμπρής προσπάθειας ανανέωσης εκ του ζόφου της παρακμής (τελευταίο τρίτο του 3ου αιώνα π. Χ. μέχρι τις αρχές του 2ου ) και την καταστροφή του Σπαρτιατικού τρόπου (188 π. Χ.) μέχρι τον 19ο αιώνα μ. Χ. και την μοίρα της Σπάρτης στο Νεοελληνικό Κράτος.

Σαν ενδεικτική αναφορά στο πνεύμα της διαπραγμάτευσής του, επισυνάπτει τους αναλυτικούς τίτλους των τριών σεμιναρίων του κύριου προγράμματος του τρέχοντος Κύκλου που θα συνοψίσω.

Η Σπάρτη στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Η Ιδιότυπη Διάρκεια της Ιδιαιτερότητας

Μεταξύ Ζωντάνιας και Φολκλόρ, Πραγματικότητας και Μουσείου

Ή Σπάρτη ή Ρώμη (Πολύβιος)

(Ούτε Αθήνα, ούτε Θήβα, ούτε Περσία ούτε Καρχηδών)

Η Λακεδαίμων στην Βυζαντινή Περίοδο

Επιμονές και Μεταβολές, Μονές στις Αλλαγές

Ορθοδοξία, Μετανάστευση Φυλών και Δωρισμός

Δυναστεία του Τόπου στην Ιστορία

Ο Μυστράς και το Δεσποτάτο του Μορέως

Επιστροφή στις Ρίζες και Αντιδυτικός Αγώνας

Η Λακεδαίμων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Η Σπάρτη στην Μάνη

Ταΰγετος ο Μέγας

Φύση και Δομές της Μανιάτικης Ιδιαιτερότητας

και η Σχέση της προς τον Σπαρτιατικό Χειμώνα της Γεωμετρικής Εποχής

Σαν ενδεικτικός τίτλος της ομιλίας Η Λακεδαίμων στην Αυτοκρατορία του Κεντρικού Συστήματος της Ιστορία - Ρωμαϊκή, Βυζαντινή Οθωμανική - Σταθερές και Μεταβλητές του Ιστορικού Ρυθμού

  • Σάββατο 1 Ιουλίου, (21:00)

Την Τρίτη έχουμε πανσέληνο. Είναι η πανσέληνος του πρώτου μήνα του αρχαίου έτους (αρχή περί τις Θερινές Τροπές). Η πολυήμερος (πάνω από 10 ημέρες) μεγάλη εορτή των Υακινθίων συντελείτο τον πρώτο μήνα του έτους, αποκορυφούτο δε στην τριήμερο θυσία στον Απόλλωνα των Αμυκλών.

Θα εορτάσουμε και εμείς οι νέοι Σπαρτιάτες τα Υακίνθια του Απόλλωνα και την πανσέληνο της Αρτέμιδος με ένα θεματικό συμπόσιο για να συμπαίξουμε την Σπαρτιατική σοβαρή παιδιά της αμεριμνησίας.

Όποιος ενδιαφέρεται να συμμετάσχει ας επικοινωνήσει με τον αγορητή.

Τις λεπτομέρειες θα κανονίσουμε στην συνάντηση της Παρασκευής.

[Συμβουλευτείτε την μελέτη μου «Έρευνες στον Σπαρτιατικό Τρόπο Βίου και την Βιοθεωρία του, Λακεδαίμων Εορτάζουσα, Ι : Υακίνθια», στον ιστότοπο του Ινστιτούτου, τμήμα Research Projects, κατηγορία «Δωρικές Μελέτες».]

  • Κυριακή 2 Ιουλίου, στην Αίθουσα του Επιμελητηρίου, Λυκούργου (20:30)

Κυριολεκτικά και παραδειγματικά «σοβαρή παιδιά» έχουμε να τελέσουμε σε αυτήν την συνάντησή μας, συνέχεια των ρεμβασμών μας της προηγούμενης νύχτας.

Θα δώσει την αισθητή μορφή του βασικού και καίριου προβλήματος του ώριμου Ελληνισμού, άν γίνεται και πώς μπορεί να συνδυασθεί ο πόθος της αιωνιότητας και η δουλεία του χρόνου, ο έρως του κάλλους και η μέριμνα του χρηστικού, το νόημα της ύπαρξης και οι ανάγκες της, το «τέλος» και ο ρυθμός της ιστορίας, η μορφή και η ροή του όντος, το Είναι και το Γίγνεσθαι, ο Απόλλων και η Μοίρα, η Σοφία και η Μήτις, η Δωρική πνοή και η Ιωνική πολυτροπία.

Οξύτατη ήταν η συναίσθηση του προβλήματος, συντρεχουσών και των ιστορικών εξελίξεων κατά την σύγκρουση της Αυτοκρατορικής Ισχύος με την Ιδέα της ελεύθερης Πόλης, στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π. Χ., τότε που ο νεανίσκος γίνεται άνδρας, και το ολόσωμο «αρχαϊκό μειδίαμα» της τελειότητας μεταβάλλεται σε «αυστηρό ύφος», εκεί στο μεταίχμιο άνοιξης και καλοκαιριού. Θα το δούμε συγκεκριμένα στην μορφή του Απόλλωνα, με την ανάλυση των πλαστικών απεικονίσεών του στα αριστουργήματα της εποχής.

Θα είναι η συνάντησή μας και συνεισφορά στον συμβολισμό των Θερινών Τροπών του ήλιου, που συνέβησαν προ ημερών.

Έγραφε ο Πιερρής σχετικά με το θέμα:

«Η Δωρική επανάσταση έχει έναν έντονα μονιστικό υπαρξιακό χαρακτήρα. Το βίωμα αυτό βρήκε την πληρεξούσια έκφρασή του πρώτα στην τέχνη, στην λυρική ποίηση και στην γλυπτική. Η ανακτορεία του κάλλους εξαλείφει κάθε «έτσι κι αλλιώς». Το άσχημο είναι μέρος του όμορφου, και άσχημο μόνο στην φαντασιακή απομόνωσή του. Αλλά στην νοερή εποπτεία η έκφραση του μονιστικού βιώματος ήλθε αργότερα. Μετά από την μεγάλη Ιωνική προβολή, συνιστάμενη ταυτόχρονα σε πρόσληψη και διαφοροποίηση του Δωρικού, και την αναγωγή του Δυισμού σε μεταφυσική βάθους με τον Πυθαγορισμό, το πρόβλημα αποκτά και την διανοητική του, φιλοσοφική, επεξεργασία.

Η αυτοσυνειδησία επέρχεται εκεί στην μετάβαση από την άνοιξη στο καλοκαίρι, όταν το άνθος γίνεται καρπός. Στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π. Χ., δυο μεγάλες μορφές της σκέψης οριοθετούν την προβληματική του μέγιστου μεταφυσικού προβλήματος, από την μεριά των δύο γεωγραφικών άκρων του Ελληνισμού. Ο κορμός μένει αδιάφορος στις νοερές αυτές διαπραγματεύσεις, - η Δωρική Πελοπόννησος τις αγνοεί επιδεικτικά, η δε Αττική δεν τις έχει ακόμη ενστερνισθεί.

Πρόκειται λοιπόν να εισχωρήσουμε στην φύση του Ελληνισμού και στην ερμηνεία της τελειότητας και της αδυναμίας του (αδύναμος θεός ο άνθρωπος), επί θρησκειολογικού, αισθητικού και μεταφυσικού επιπέδου.

Πίνδαρος και Παρμενίδης από την μεριά του αυθεντικού Δωρικού. Αισχύλος και Πυθαγόρας εκ μέρους της Ιωνικοαττικής πρόσληψης. Μαζί με τον αμφιρρέποντα Ηράκλειτο, έχουμε πλήρη την φαντασμαγορία του «πρώιμου» κλασσικού (του αυστηρού ρυθμού στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π. Χ.). Αποθέωσή του ο ναός του Διός στη Ολυμπία και ο γλυπτικός του διάκοσμος. Θα μιλήσω επ’ αυτών.

Και υπόκειται κατά την μεταφυσική διάσταση το μέγιστο ζήτημα του Δυισμού και Μονισμού. Ο Δωρικός Ελληνισμός ορίζεται από μια Μονιστική σύλληψη της ύπαρξης που αίρει τις αντιθέσεις. Έτσι η φανέρωση αντικαθιστά την γέννα και την δημιουργία, όπως η ανέμελη παιδιά της επίδειξης υπερτερεί του γενετήσιου ενστίκτου και του δημιουργικού τεκτονισμού της βιάζουσας κυρίαρχης δύναμης. (Είναι χαρακτηριστικό της Ελληνικής σκέψης το πώς λειτούργησε αυτή η σύλληψη φιλοσοφικά στον Παρμενίδη και, αντιστικτικά, στον Ηράκλειτο)».

«Αυτό που μεταφυσικά εκφράζεται στις θεωρίες του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου, εκφράζεται ποιητικά στο έργο του Πίνδαρου και του Αισχύλου, στην μεγαλειώδη κατακλείδα της λυρικής ποίησης και στην επιβλητική αρχή της τραγικής.

Το ίδιο βίωμα εκφράζεται και στην γλυπτική της ίδιας περιόδου, του πρώτου μισού του 5ου π. Χ. αιώνα. Τότε που η Ελληνική πόλη (στις δυο βασικές εκδοχές της, την Δωρική και την Ιωνική) έρχεται σε σύγκρουση με την κοσμική Αυτοκρατορία του χρόνου.

Και από την αρχαϊκή εποχή, μεταβαίνουμε στην κλασσική, από το έαρ στο θέρος του αρχαίου Ελληνισμού.

Εκεί στο μεσοπάτημα των δυο εποχών, στο σημείο που η αιωνιότητα συναντά τον χρόνο στο ανθρώπινο βίωμα, και η Τελειότητα βλέπει κατάματα την Μοίρα, και το Κάλλος αντικρίζει την ταραχή, την ματαιότητα, τον θάνατο, εκεί στην φάση του πρώιμου κλασσικού και του αυστηρού ρυθμού, εκεί που ο κίνδυνος είναι μέγιστος, εκεί αυξάνεται το Σωτήριον (Hoelderlin), και επιφαίνεται επί τέλους ο θεός στην ολοσχερή αποκάλυψη της ουσιοπλόκου κρυφιότητάς του, - εκεί στην ευλογημένη στιγμή του χρόνου όπου ανοίγει η πύλη της αιωνιότητας, εκεί επιδείχτηκε και φανερώθηκε πλήρης και αυτούσιος ο Απόλλων, άναξ του ρωμαλέου κάλλους, μέγας πρύτανης θεών και ανθρώπων και κάθε «κόσμου», λίαν ατάσθαλος, μουσηγέτης του «τέλους», μάντις του χρόνου εξ αιωνιότητας.

Die Epoche von 470-50 kann die eigentlich apollinische gennant werden, denn in ihr waren die Griechen reif, das Wesen Apollons im Bilde ganz zu erfassen. Denn nur seit und solang ihr Blut entflammt, ihre Leiber licht, stark und gespannt, ihre Sprache von rhythmischer Gewalt, brennend klar und tödlich treffend, ihr Geist hehr, gründend und erfüllt vom Gesetz, ihr Ethos unbedingt und zugleich von Sehen und Bescheidung gebunden waren, sind die Griechen mächtig den höchsten Apollon zu bilden, oder offen, dass er sich ihnen als Höchster zeige.

  1. A. Pfeiff, Apollon, Die Wandlung seines Bildes in der griechischen Kunst, 1943, p. 69”.

Θα εστιάσει, στην μορφή του Απόλλωνα κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο.

Η ανάλυση, με προβολές των γλυπτικών αριστουργημάτων, θα έχει τίτλο:

Η Μορφή του Απόλλωνα και η Μαντεία του Μέλλοντος

στην Αρχή της Κλασσικής Περιόδου.

Το Αυστηρό Ύφος

  • Δευτέρα, 3 Ιουλίου, στο Παλαιό Δημαρχείο (20:30)

Σε σχέση προς την ομιλία της Παρασκευής, δεδομένων και των περιστάσεων, και με βάση το ανεξάντλητο του φαινομένου «Σπάρτη», θα επανέλθει άλλη μια φορά στην μελέτη της μοναδικότητας αυτού του Φαινομένου.

  • Για να κατανοήσουμε τί έκανε μοναδική την αρχαία Σπάρτη, χρειάζεται να συλλάβουμε σε τι συνίσταται η ιδιαιτερότητά της, ποια δηλαδή είναι η ουσία της. Έτσι θα αποκτήσουμε και το βέβαιο κριτήριο για την απερίσπαστη αποτίμηση των διαφόρων προσλήψεών της στην ιστορία, ερμηνειών, μιμήσεων, φιλότιμων προσπαθειών εξοικείωσης και αντίθετα υπόγειων διαδρομών εκμετάλλευσής της, λατρευτικών επαίνων και παραμορφωτικών διαθλάσεών της.

Πέρα και πάνω από αυτά η δόξα της αρχαίας Σπάρτης λάμπει ασκίαστη.

Θα μιλήσει για την ουσία της.

[Συμβουλευθείτε τις μελέτες μου τις αφιερωμένες στην εξιχνίαση και επίδειξη της μοναδικότητάς της ως «επιφάνειας» της Δωρικής ουσίας του κλασσικού Ελληνισμού. Ενδεικτικά και προχειρότερα δείτε την «Συνοπτική Θεώρηση του «Θαύματος»» και το «Η Επιφάνεια του Δωρικού Απόλλωνος» στις «Δωρικές Μελέτες», και, χαρακτηριστικά, το «Ο Φυσικός Σπαρτιάτης και οι Απόσπαρτοι» σε χωριστή κατηγορία «Σπαρτιάτης» του τμήματος Research Projects του ιστότοπου του Ινστιτούτου].

Η νέα Σπάρτη κτίσθηκε για να είναι τουλάχιστον η ετέρα εστία στο δίπολο Αθηνών – Σπάρτης για την σύσταση και διαμόρφωση του δυναμικού πεδίου του Νέου Ελληνισμού. Συστηματικά αχρηστεύτηκε το ουσιοπλόκο και δυναμερό σύμπλοκο Σπάρτη – Ταΰγετος – Μάνη, από το κατεστημένο του Νεοελληνικού κράτους. Η αρχαία Σπάρτη (και η Μάνη και η πνοή του Ταϋγέτου) ή αγνοήθηκε και υποτιμήθηκε μετά τιμής ή άνευ, ή παραμορφώθηκε και διαστράφηκε σε μια εκσυγχρονιστική αλλοτρίωση δια ιδίαν κατάχρηση από τις ηγεσίες του Νεοελληνισμού.

[Δείτε το κείμενό μου «Τί Φταίει, Β΄ Έκδοση» στην προηγούμενη κυκλοφορία του Δελτίου μου].

Αλλά η Σπάρτη είναι αιώνια.

Η ανανέωση του Νεοελληνισμού, (renovatio, rejuvenatio Graeciae), θα γίνει με άξονα την Σπάρτη υπό τον Ταΰγετο, την Ιδέα που έγινε πραγματικότητα χωρίς ιδεατό υπόλοιπο. Να το Θαύμα.

Τίτλος: Ουσία και Μοναδικότητα της Αρχαίας Σπάρτης - Μια Ολιστική Προσέγγιση