Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Όσκαρ Σίντλερ

ΚΟΣΜΟΣ. Ο Όσκαρ Σίντλερ (Oskar Schindler) ήταν γερμανός επιχειρηματίας που, αν και μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού (Ναζιστικού) Κόμματος, έσωσε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και από τον θάνατο 1200 Εβραίους, που εργάζονταν στις επιχειρήσεις του στην κατεχόμενη από τους Ναζί Πολωνία. Έγινε ευρύτατα γνωστός μέσα από την πολυβραβευμένη ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ «Η λίστα του Σίντλερ», παραγωγής 1993.

Ο Όσκαρ Σίντλερ γεννήθηκε στις 28 Απριλίου 1908 στη βιομηχανική πόλη Τσβίταου (Zwittau) της Μοραβίας, που τότε ανήκε στην Αυστροουγγαρία και σήμερα στην Τσεχία. Ο Σίντλέρ φοίτησε σε γερμανικό σχολείο. Ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου και η μητέρα του ήταν νοικοκυρά. Είχε μια μικρότερη αδελφή και ήταν πολύ δημοφιλής με πολλούς φίλους ανάμεσα στους οποίους και οι υιοί του τοπικού ραβίνου. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 ο Σίντλερ εργάστηκε για τον πατέρα του πουλώντας γεωργικά μηχανήματα.

Το πολιτικό σκηνικό αλλάζει

Εκείνη την εποχή το πολιτικό σκηνικό άλλαζε σε όλη την Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία, όπου το κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ είχε αρχίσει την άνοδό του προς την εξουσία. Ο Χίτλερ είχε αρχίσει να διεγείρει τα εθνικιστικά φρονήματα όλων των Γερμανών της Ευρώπης τονίζοντας ότι οι σχέσεις τους θα έπρεπε να είναι με την Γερμανία και όχι με τις χώρες στις οποίες διέμεναν. Μέχρι το 1935 η γενέτειρα περιοχή του Σίντλερ είχε συνδεθεί με το Ναζιστικό κόμμα της Γερμανίας. Έτσι έγινε μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος από τα τέλη της δεκαετίας του 30, κυρίως για επαγγελματικούς, παρά για ιδεολογικούς λόγους.

Κατόρθωσε να αποκτήσει το 1940 ένα εργοστάσιο οικιακών ειδών στην κατεχόμενη Κρακοβία, με το οποίο προμήθευε τον γερμανικό στρατό, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Σίντλερ αποφασισμένος να αναπτύξει τις επιχειρήσεις πουλώντας σκεύη σίτισης στον γερμανικό στρατό, δεν δίστασε να προχωρήσει σε συνεχόμενες δωροδοκίες ατόμων «κλειδιών» για ανάθεση συμβολαίων με τον γερμανικό στρατό. Εξαιτίας όλων αυτών, πριν τον πόλεμο, το προσωνύμιο που του είχαν βγάλει τα άτομα από το χωριό που ζούσε ήταν «απατεωνίσκος». Οι μικροαπατεωνιές προκαλούσαν συγκρούσεις με τον πατέρα του και διεκόπη η σχέση τους.

Στην συγκεκριμένη πόλη ζούσαν σε γκέτο γύρω στις 6.000 Εβραίοι. Μετά από συμβουλή του Εβραίου λογιστή του προχώρησε σε πρόσληψη μεγάλου αριθμού Εβραίων για τα εργοστάσιά του μιας και θεωρήθηκαν φθηνό και οικονομικό εργατικό προσωπικό, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειονότητα των υπαλλήλων του (1200 από τους 1700) να είναι Εβραίοι.

Τον Ιούνιο του 1942 οι Ναζί άρχισαν να μεταφέρουν τους Εβραίους της Κρακοβίας σε στρατόπεδα εξόντωσης. Μερικοί από τους εργάτες του στα εργοστάσια ήταν από τους πρώτους που θα έπρεπε να μεταφερθούν σε αυτά. Ο Σίντλερ, με τις γνωριμίες του και τις απειλές του, κατάφερε να αποτρέψει τη μεταφορά τους.

Το 1943 αποφασίστηκε το οριστικό κλείσιμο του εβραϊκού γκέτο. Υπεύθυνος για το παραπάνω ήταν ένας Γερμανός αξιωματικός, ο Άμον Γκετ (Amon Leopold Göth). Ο Γκετ αποφάσισε τη δημιουργία ενός κέντρου εργασίας έξω από την πόλη όπου θα εργάζονταν μόνο οι υγιείς Εβραίοι, ενώ οι υπόλοιποι είτε θα πήγαιναν σε στρατόπεδα θανάτου είτε θα εκτελούνταν. Όταν αποφασίστηκε η μεταφορά όλων των βιομηχανιών εκτός της πόλης, ο Σίντλερ, αφού δωροδόκησε τον Γκετ κατάφερε να τον πείσει να μετατρέψει τα εργοστάσιά του σε μικρά κέντρα εργασίας, κρατώντας ταυτόχρονα τους ήδη υπάρχοντες εργάτες του.

Το κλείσιμο του εργοστασίου και η περίφημη «Λίστα του Σίντλερ»

Το 1943 οι τοπικές αρχές κατοχής αποφάσισαν να διαλύσουν το γκέτο και να το μετατρέψουν σε στρατόπεδο εργασίας, όπου θα δούλευαν οι υγιείς Εβραίοι, ενώ οι ανήμποροι για εργασία θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ήταν βέβαιος ο θάνατός τους στα κρεματόρια. Το καλοκαίρι του 1944 οι αρχές αποφάσισαν να κλείσουν τόσο το στρατόπεδο, όσο και το εργοστάσιο του Σίντλερ, μετά τη διαφαινόμενη ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας.

Τότε ο Σίντλερ επανέλαβε το ευγενές σπορ της δωροδοκίας, πείθοντας τον τοπικό γερμανό διοικητή να μεταφέρει το εργοστάσιο στην επίσης κατεχόμενη Τσεχοσλοβακία και να πάρει μαζί του τους εβραίους υπαλλήλους του, από μία λίστα που συνέταξε ο ίδιος. Ήταν η περίφημη «Λίστα του Σίντλερ», όπως έμεινε στην ιστορία.

Στρατόπεδο συγκέντρωσης

Στις αρχές του 1944 αποφασίστηκε η μετατροπή του στρατοπέδου εργασίας του Πλάσουβ (Płaszów) (έξω από την πόλη της Κρακοβίας) σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Αυτό σήμαινε ότι ανά πάσα στιγμή κρατούμενοι θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε στρατόπεδα θανάτου όπως το Άουσβιτς.

Το καλοκαίρι του 1944 τόσο το στρατόπεδο όσο και το εργοστάσιο του Σίντλερ αποφασίστηκε να κλείσουν. Ο Σίντλερ πρότεινε στον Γκετ να τον βοηθήσει να μεταφέρει το εργοστάσιο μαζί με τους υπαλλήλους του στην Τσεχοσλοβακία. Με σκοπό να συνεχίσει να προσφέρει στο τρίτο Ράιχ με σημαντικά υλικά πολέμου.

Αφού δωροδοκήθηκε, ο Γκετ συμφώνησε να τον βοηθήσει. Του έδωσε την εντολή να φτιάξει μία λίστα στην οποία θα αναφέρονταν τα ονόματα όλων των Εβραίων που θα πήγαιναν στο καινούργιο εργοστάσιο.

Η λίστα περιείχε 1100 άτομα τα οποία ήταν όλοι οι υπάλληλοι του εργοστασίου του. Αλλά και αρκετοί άλλοι. Το φθινόπωρο του 1944 ο Σίντλερ, αφού δωροδόκησε όλους τους ανθρώπους «κλειδιά», άρχισε την μεταφορά του εργοστασίου του στην Τσεχοσλοβακία. Τον Οκτώβριο στην αρχή κάπου στα 800 άτομα μεταφερθήκανε και μετά άλλα 300 άτομα, γυναίκες και παιδιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η δεύτερη ομάδα οδηγήθηκε μετά από λάθος στο Άουσβιτς με σκοπό την θανάτωση και των 300 ατόμων. Αλλά ο Σίντλερ μετά από άμεσες ενέργειες κατόρθωσε να τους σώσει και να τους οδηγήσει στην Τσεχοσλοβακία.

Κατά τους επόμενους 11 μήνες το εργοστάσιό του δεν παρήγαγε ούτε ένα κάλυκα. Σαν δικαιολογία για το παραπάνω προς τον Γερμανικό στρατό, δόθηκε το γεγονός των «αρχικών δυσκολιών». Στην πραγματικότητα όμως σκοπίμως είχε αποδυναμώσει την γραμμή παραγωγής με απώτερο σκοπό την κακή παραγωγή καλύκων για σφαίρες. Πολλοί από τους συμπατριώτες του (Γερμανοί) εξοργίστηκαν μαζί του επειδή βοήθησε τους Εβραίους. Και επειδή κατέθεσε εναντίον των Ναζιστών εγκληματιών πολέμου.

Η χρεωκοπία στην Αργεντινή και η επιστροφή στη Γερμανία

Εξαντλημένος οικονομικά μετά τη λήξη του πολέμου ζούσε από τη φιλανθρωπία των εβραίων υπαλλήλων του που είχε διασώσει, αλλά και εβραϊκών ανθρωπιστικών οργανώσεων. Το 1949, με την πολεμική αποζημίωση που έλαβε, μετακινήθηκε με τη σύζυγό του στην Αργεντινή, όπου άνοιξε μία αγροτική φάρμα. Γρήγορα, όμως, η σπάταλη και τρυφηλή ζωή του τον οδήγησε στη χρεωκοπία. Χώρισε από τη σύζυγό του κι επέστρεψε στην τότε Δυτική Γερμανία. Ασχολήθηκε με το εμπόριο τσιμέντου, αλλά κι αυτή η επιχειρηματική του δραστηριότητα δεν ευδοκίμησε.

Μέχρι τον θάνατό του, στις 9 Οκτωβρίου 1974, ο Όσκαρ Σίντλερ ζούσε με μία πενιχρή σύνταξη και τις φιλανθρωπίες των εβραϊκών οργανώσεων. Τάφηκε στο όρος Σιών της Ιερουσαλήμ, όντας το μοναδικό μέλος του Ναζιστικού Κόμματος που έλαχε αυτής της τιμής.

Κανείς δεν γνώριζε μέχρι το 1980 τον Γερμανό επιχειρηματία Όσκαρ Σίντλερ. Ο οποίος έσωσε από το Άουσβιτς 1.200 Εβραίους, οι οποίοι δούλευαν στο εργοστάσιο του. Τότε, ένας επιζών του Ολοκαυτώματος, ο Poldek Pfefferberg αφηγήθηκε την ιστορία του. Ο Αυστραλός Τόμας Κενάλι αποφάσισε να γράψει την ιστορία του Όσκαρ σε βιβλίο. Ο τίτλος ήταν: «Η Λίστα του Σίντλερ» και εκδόθηκε το 1982.

Όμως η ηρωική πράξη του Σίντλερ έγινε ευρύτερα γνωστή το 1993, μέσα από την ομώνυμη ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Το πολεμικό βιογραφικό δράμα, συγκίνησε τον κόσμο. Ενώ στην απονομή των Όσκαρ που έγινε στις 22 Μαρτίου του 1994, κέρδισε 7 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας.

Η ιδέα μιας ταινίας για τους Εβραίους του Σίντλερ είχε προταθεί από το 1963. Ο Πόλντεκ Πφέφερμπεργκ, ένας από τους Εβραίους του Σίντλερ, έκανε σκοπό της ζωής του να γνωστοποιήσει την ιστορία του Σίντλερ. Όταν ο παραγωγός Σιντ Σάινμπεργκ έστειλε μια περίληψη της νουβέλας Schindler’s Ark στον Σπίλμπεργκ, ο σκηνοθέτης εντυπωσιάστηκε. Εξέφρασε αρκετό ενδιαφέρον ώστε η Universal να αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου. Ωστόσο ήταν αβέβαιος για το αν έπρεπε να σκηνοθετήσει ο ίδιος μια ταινία με θέμα το Ολοκαύτωμα. Ο Σπίλμπεργκ προσπάθησε να δώσει το πρότζεκτ σε άλλους σκηνοθέτες πριν αποφασίσει να το σκηνοθετήσει ο ίδιος, αφού άκουσε για την άρνηση του Ολοκαυτώματος

Η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των Ηνωμένων Πολιτειών στις 15 Δεκεμβρίου 1993. Απέσπασε διθυραμβικά σχόλια από τους κριτικούς και έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, αποφέροντας 321,3 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Έλαβε 12 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Νίσον και Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον Φάινς, κερδίζοντας 7, ανάμεσά τους για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία και διασκευασμένου σεναρίου. Βραβεύτηκε επίσης με 7 βραβεία BAFTA και 3 Χρυσές Σφαίρες.

Στίβεν Σπίλμπεργκ

Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Στίβεν Σπίλμπεργκ, δήλωσε πως με αυτό το τρόπο το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να βιώσει ξανά όλο το ταξίδι του κεντρικού ήρωα στις μεγάλες οθόνες.

«Οι πραγματικές ιστορίες από το μέγεθος και την τραγωδία του Ολοκαυτώματος δεν πρέπει να ξεχαστούν ποτέ, ενώ τα διδάγματα της ταινίας για την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας αντηχούν μέχρι σήμερα» σημείωσε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ.

«Η ταινία έδωσε τη δυνατότητα στο κοινό να εξερευνήσει, να σταθεί ενάντια σε κάθε μορφή μίσους και τελικά να δει τι μπορεί να συμβεί στον κόσμο αν δεν επαγρυπνεί» κατέληξε ο σκηνοθέτης.

Χάρη στον Όσκαρ Σίντλερ, παραπάνω από 6000 επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος και απόγονοί τους είχαν παραμείνει ζωντανοί την δεκαετία του 1990 για να αφηγηθούν την απίστευτη ιστορία της «Λίστας του Σίντλερ».

Το παλιό εργοστάσιο του Όσκαρ Σίντλερ θα μετατραπεί σε μουσείο του Ολοκαυτώματος

Το παλιό, ερειπωμένο εργοστάσιο του Γερμανού βιομηχάνου Όσκαρ Σίντλερ στο Brněnec (πρώην Brünnlitz), μια κοινότητα που βρίσκεται περίπου 225 χλμ. βορειοανατολικά της Πράγας, χαρακτηρίστηκε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς και αναμένεται να μετατραπεί σε μουσείο αφιερωμένο στο Ολοκαύτωμα, όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού της Τσεχίας.

Ο Όσκαρ Σίντλερ (1908-1974) που έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό από την ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργ «Η λίστα του Σίντλερ», κατάφερε να σώσει από το θάνατο περίπου 1.200 Εβραίους κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Μια εκπρόσωπος του υπουργείου, η Σιμόνα Τσιγκάνκοβα, διευκρίνισε ότι ορισμένα τμήματα του παλιού υφαντουργείου χαρακτηρίστηκαν «πολιτιστικό μνημείο». Πρόκειται για τρία κτίσματα του 19ου αιώνα που στέγαζαν ένα χημείο, ένα νηματουργείο και μια αποθήκη χημικών υλών, καθώς και για την αυθεντική πύλη εισόδου του εργοστασίου.

Ο βιομήχανος ήταν Τσέχος (τότε Τσεχοσλοβάκος) πολίτης που καταγόταν από την γερμανόφωνη περιοχή της Σουδητίας (σ.σ. περιοχή που περιελάμβανε τα εδάφη της βόρειας Βοημίας και της Μοραβίας στα Σουδητικά όρη).

Ο Σίντλερ υπηρέτησε αρχικά ως κατάσκοπος για την Abwehr, την υπηρεσία πληροφοριών εξωτερικού των ναζιστών, προτού ο Χίτλερ προσαρτήσει τα εδάφη στο πλαίσιο της συμφωνίας του Μονάχου το 1938, και στη συνέχεια προσχώρησε στο ναζιστικό κόμμα.

Πολλοί λίγοι Τσέχοι είχαν ακούσει για τα ηρωικά του κατορθώματά προτού γυριστούν σε ταινία από το Χόλιγουντ, το 1994. Ακόμα και σήμερα, πολλοί θυμούνται τον Σίντλερ, ο οποίος πέθανε το 1974 και τιμάται μαζί με τη σύζυγό του στο Μουσείο Ολοκαυτώματος Γιαντ Βασέμ της Ιερουσαλήμ, για την προπολεμική φήμη του ως «gauner» (απατεώνας στα γερμανικά), επειδή ήταν διαβόητος πότης, γυναικάς και άνθρωπος με πολλά χρέη από το τζόγο.

«Ο Σίντλερ ήταν ένας προδότης και εγκληματίας πολέμου», τονίζει η Γίτκα Γκρούντοβα, βουλευτής με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχίας και συγγραφέας ενός βιβλίου που απομυθοποιεί το ρόλο του Σίντλερ.

«Ναι, ο Σίντλερ ήταν Ναζί, εγκληματίας πολέμου και κατάσκοπος. Αλλά έχω συναντηθεί με 150 Εβραίους που συμπεριλαμβάνονταν στη λίστα και δούλευαν στο εργοστάσιο του Brněnec, και οι οποίο λένε ότι το σημαντικό είναι πως παρέμειναν ζωντανοί» υποστήριξε στη βρετανική εφημερίδα ο Τόμας Κράους, διευθυντής της Συνομοσπονδίας Εβραϊκών Κοινοτήτων της Τσεχίας.

«Πρόκειται για μια περίπλοκη ιστορία: ο Σίντλερ στην αρχή ήταν ένας αφοσιωμένος ναζιστής, στην πορεία όμως μετατράπηκε σε σωτήρα και ήρωα. Δεν ήταν ο μόνος –πολλοί ακόμη τέως ναζιστές έκαναν το ίδιο. Ήταν απλώς ο πιο γνωστός». Ένα τσεχικό ίδρυμα έχει προτείνει να αποκαταστήσει το συγκρότημα του Μπρένετς και να το μετατρέψει σε μνημείο του Ολοκαυτώματος.

Στο μουσείο θα περιληφθεί και μια έκθεση που θα αφορά τη ζωή του Γερμανού βιομηχάνου, όπως εξήγησε ο πρόεδρος του «Ιδρύματος του Ολοκαυτώματος και του Όσκαρ Σίντλερ», ο Γιάροσλαβ Νόβακ.