Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Το ψηφιδωτό υπήρξε σημαντικό κεφάλαιο της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Χρησιμοποιήθηκε , κυρίως , για τη διακόσμηση των δαπέδων των οικιών , ιδιαιτέρως εκείνων της τραπεζαρίας και του προθαλάμου .
Από την Αρχαία Ελλάδα παρέλαβαν την τέχνη του ψηφιδωτού οι Ρωμαίοι και κατόπιν οι Βυζαντινοί , στα χρόνια των οποίων έφτασε σε μεγάλη ακμή .

Η σημερινή Σπάρτη διαθέτει καταπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα ψηφιδωτών τα οποία εξαιτίας της έλλειψης Μουσείου σύγχρονων κι επαρκών προδιαγραφών βρίσκονται «κρυμμένα» από τα μάτια τόσο των Σπαρτιατών όσο και των επισκεπτών και των τουριστών .
Πριν μερικά χρόνια , στα 2004,Δημοτική Αρχή της Σπάρτης ανέθεσε στον εικαστικό κ. Καλλίδωρο (…) να φιλοτεχνήσει αντίγραφα δύο γνωστών ψηφιδωτών της αρχαίας Σπάρτης , αυτό της αρπαγής της Ευρώπης και αυτό του Ορφέα που με τη λύρα του εξημερώνει τα θηρία . Πράγματι ο κ. Καλλίδωρος φιλοτέχνησε δύο καταπληκτικά αντίγραφα τα οποία τοποθετήθηκαν στο δάπεδο της πλατείας .

Είχαμε εκφράσει τότε ανησυχίες και αντιρρήσεις σχετικά με τη θέση στην οποία τοποθετήθηκαν τα ψηφιδωτά , εξαιτίας του κινδύνου που θα αντιμετώπιζαν λόγω της χρήσης (και κατάχρησης) του χώρου της πλατείας . Η απάντηση που πήραμε ήταν: «Οι αρχαίοι τα έβαζαν στα δάπεδα» !

Φυσικά οι αρχαίοι έβαζαν τα ψηφιδωτά στα δάπεδα αλλά όχι στις πλατείες και πάντως οι αρχαίοι δε διέθεταν ΟΥΤΕ φορτηγά , ΟΥΤΕ αυτοκίνητα , ΟΥΤΕ πατίνια , ΟΥΤΕ ποδήλατα , ΟΥΤΕ τσίχλες , ΟΥΤΕ κεριά , ΟΥΤΕ σπρέι , ΟΥΤΕ δυναμιτάκια …ενώ αντιθέτως ΔΙΕΘΕΤΑΝ απέραντο σεβασμό για κάθε μορφή τέχνης σε αντίθεση με το σημερινό νεοέλληνα .
Σήμερα , η κατάσταση των ψηφιδωτών της Πλατείας επιβεβαιώνει , δυστυχώς , τις τότε εκφρασμένες αντιρρήσεις και ανησυχίες . Πέραν της ρύπανσης και της κακομεταχείρισης που έχουν υποστεί τα δύο ψηφιδωτά , το ένα εξ αυτών (εκείνο της αρπαγής της Ευρώπης) έχει αρχίσει να διαλύεται . Η αιτία , όπως φαίνεται με την πρώτη ματιά , είναι πως πέρασε από πάνω του κάτι βαρύ , μάλλον κάποιο φορτηγό εξ εκείνων που οι αρμόδιοι επιτρέπουν να ανεβαίνουν στην πλατεία σπάζοντας , εκτός των ψηφιδωτών , τις βοτσαλόπλακες και τα μάρμαρα .

Συγκεκριμένα , το ψηφιδωτό της Ευρώπης έχει αρχίσει να χάνει τις ψηφίδες του στο κάτω μέρος όπου και έχει δημιουργηθεί μια τρύπα η οποία συνεχώς μεγαλώνει , ενώ στο επίπεδό του έχουν δημιουργηθεί ανωμαλίες , πράγμα που προοιωνίζεται περαιτέρω μεγάλη και γρήγορη φθορά . Παρόμοια ζημιά είχε συμβεί ΚΑΙ παλαιότερα, την οποία κάποιοι «μπάλωσαν» , τότε , με τσιμέντο (!!!) χωρίς ν’ ακούσουν το καμπανάκι του κινδύνου που χτύπησε .

Το εντυπωσιακό της υπόθεσης (συνάμα και λυπηρό) είναι πως ενώ η νέα μεγάλη φθορά έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες και συνεχώς μεγαλώνει , ΚΑΝΕΝΑΣ αρμόδιος, εξ εκείνων που «περιπατούν εις την πλατεία» για δημόσιες σχέσεις , δεν έχει ακόμα αντιμετωπίσει το πρόβλημα . Αντιθέτως είδαμε νέα βαρέα οχήματα να κυκλοφορούν επί της πλατείας και ΛΟΥΝΑ ΠΑΡΚ να εγκαθίσταται και να λειτουργεί χριστουγεννιάτικα , σε απόσταση επαφής με τα ψηφιδωτά !!!

Επειδή είναι κρίμα , η Τέχνη να έχει τέτοια μεταχείριση , κι επειδή η Σπάρτη εκτίθεται ως «νοικοκυρά» , να επιδεικνύει τέτοια χάλια και τέτοια αδιαφορία στο «σαλόνι του σπιτικού της» , ας γίνουν ΑΜΕΣΕΣ ενέργειες , με προεξάρχοντα τον ίδιο το δημιουργό των ψηφιδωτών αλλά και ειδικών συντηρητών από την Αρχαιολογική Υπηρεσία ώστε τα ψηφιδωτά να αποκατασταθούν στην προτεραία κατάσταση . Συγχρόνως να υπάρξει και μια μελέτη των ειδικών , για την προστασία των ψηφιδωτών της πλατείας . Πάνω απ’ όλα , βεβαίως , χρειάζεται ένας κανονισμός λειτουργίας της Πλατείας που θα αποτρέπει τέτοιου είδους φθορές και καταστροφές , ο οποίος θα εξυπηρετεί ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ τους σκοπούς για τους οποίους οι κοινωνικές ανάγκες δημιούργησαν το θεσμό των πλατειών .

Οι πλατείες ανήκουν στους πολίτες , και αυτών τις ανάγκες επιβάλλεται να υπηρετούν και να εξυπηρετούν .