Το πέτρινο γεφύρι στο πεντοχίλιαρο: Μνημείο, κρυμμένο κάτω από τον αυτοκινητόδρομο της Καρύταινας

ΑΡΚΑΔΙΑ. Το αγαπημένο χαρτονόμισμα του πεντοχίλιαρου στην εποχή των δραχμών, φιλοξενούσε στη μία πλευρά του τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και στην άλλη, το πέτρινο γεφύρι της Καρύταινας· ένα ιστορικό μνημείο, κρυμμένο κάτω από τον καινούριο αυτοκινητόδρομο.

Σαφώς, όλοι όσοι έχουν περάσει την ηλικία των σαράντα (λίγο πάνω λίγο κάτω, δεν έχει σημασία) θυμούνται το χαρτονόμισμα, των πέντε χιλιάδων δραχμών. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, γιατί το συγκεκριμένο χαρτονόμισμα, αγαπήθηκε, τραγουδήθηκε, μνημονεύτηκε, όσο κανένα άλλο.

Ενδεχομένως, να φταίει η αξία του ως χρηματικό ποσό και το πόσο «πλούσιος» ένιωθε κάποιος, όταν είχε στην τσέπη του, έστω ένα πεντοχίλιαρο. Ίσως πάλι να ευθύνεται γι αυτή τη φήμη, εκείνη η γνώριμη, εμβληματική φυσιογνωμία του Γέρου του Μοριά που το στόλιζε από τη μία πλευρά, ο οποίος καταγόταν από την Αρκαδία κι έδρασε, σ’ αυτά τα μέρη.

Υπάρχει όμως και μια άλλη αξία· ανεκτίμητη, αν αναλογιστούμε τη βαρύτητα του μνημείου, που απεικονιζόταν στην άλλη μεριά του χαρτονομίσματος. Κι αυτό δεν είναι άλλο, από το ιστορικό πέτρινο γεφύρι, της Καρύταινας. Ένα πολύπαθο έργο τέχνης, που το κληρονομήσαμε όρθιο, οι νέες γενιές· όχι όμως και ατόφιο.

Ο σύγχρονος αυτοκινητόδρομος που κρύβει την παλιά πέτρινη γέφυρα με τις πέντε καμάρες

Το ιστορικό γεφύρι, μετά από πολλές παρεμβάσεις στην μακροχρόνια ιστορία του· στις αρχές του 1900, είχε μήκος πενήντα μέτρα και αποτελούνταν από πέντε άνισα τόξα, με το μεγαλύτερο να αγγίζει τα εννέα μέτρα άνοιγμα. Το συνολικό ύψος της κατασκευής, ορθωνόταν δώδεκα μέτρα, πάνω από τα νερά του Αλφειού ποταμού.

Η νέα σύγχρονη γέφυρα, που πλέον συνδέει το νομό Αρκαδίας με το νομό Μεσσηνίας και Ηλείας, σκεπάζει το πέτρινο γεφύρι, το οποίο βρίσκεται ακριβώς κάτω, από τον καινούριο αυτοκινητόδρομο. Αν δηλαδή, δεν γνωρίζεις που ακριβώς να σταθείς, τότε περνάς από τον δρόμο και δεν καταλαβαίνεις, πως ακριβώς από κάτω, βρίσκεται αυτό το κομψοτέχνημα της αρχιτεκτονικής.

Αν όμως παρατηρήσεις τις πινακίδες, 2 χιλιόμετρα έξω από την Καρύταινα, με κατεύθυνση προς Ανδρίτσαινα· θα έχεις την ευκαιρία, ακολουθώντας πεζή, το στενό χωματόδρομο, να φτάσεις σε αυτό το ιστορικό μνημείο, σε λιγότερο από δέκα λεπτά περπάτημα.

Η μακροχρόνια ιστορία στους αιώνες και το εκκλησάκι της Θεοτόκου

Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως, θα φτάσουμε στον 13^ο αιώνα· την εποχή δηλαδή, που χτίστηκε η γέφυρα. Τα χρόνια λοιπόν της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα, ο τοπικός άρχοντας της Καρύταινας, έκανε την πρώτη προσπάθεια να χτίσει ένα γεφύρι, ώστε να είναι εύκολο το πέρασμα στις δυο όχθες του Αλφειού ποταμού. Ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, για να στεριώσει το νέο οικοδόμημα, χρειάστηκε να γίνει και μια… ανθρωποθυσία.

Σύμφωνα με το θρύλο λοιπόν, ο άρχοντας έχτισε στα θεμέλια του γεφυριού τη σύζυγό του και αμέσως μετά, έκλεψε τη γυναίκα από το πρωτοπαλίκαρό του και μαζί της εγκατέλειψε, για πάντα την Καρύταινα. Τα ηνία του κάστρου και της ευρύτερης περιοχής, ανέλαβε ο εγκαταλελειμμένος σύζυγος, αμέσως μετά τη φυγή της αγαπημένης του.

Το γεφύρι ανακατασκευάστηκε το 1441 από γόνο, εύπορης οικογένειας Βυζαντινών αρχόντων. Καθώς ο Ραούλ Μανουήλ Μελικής, προσπάθησε να περάσει τον Αλφειό, βρέθηκε στα νερά του ποταμού καθώς η κατασκευή, είχε ήδη υποστεί φθορές. Έτσι λοιπόν, ο άρχοντας ανέλαβε την ανακατασκευή της γέφυρας, για την ασφάλεια όλων όσων, το διάβαιναν.

Χαρακτηριστικό της βυζαντινής εποχής, ήταν και η οικοδόμηση κάποιας μικρής εκκλησίας στα γεφύρια, για την προστασία των διαβατών. Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, που είναι ενσωματωμένο με τη γέφυρα, σχεδόν αποτελεί ένα στήριγμα γι αυτήν.

Παλαιότερα μάλιστα, υπήρχε και μια επιγραφή όπου ανέφερε το όνομα του βυζαντινού άρχοντα και το έτος ανακατασκευής της γέφυρας. Την εποχή που χτίστηκε το εκκλησάκι, υπήρχε μια μικρή σχισμή στον τοίχο, όπου εκεί έριχναν τον οβολό τους οι περαστικοί. Τα χρήματα, κατέληγαν μέσα στην εκκλησία, πίσω από την εικόνα της Παναγίας.

Σήμερα, κανείς δεν παρατηρεί τη σχισμή, αφού πλέον κανένας δεν χρησιμοποιεί το γεφύρι, για να περάσει τον Αλφειό. Η επιγραφή του Μελική, έχει καταστραφεί· ενώ λείπουν τα δύο από τα πέντε τόξα του γεφυριού. Το τελευταίο από αυτά, ανατινάχτηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, στα τέλη της δεκαετίας του ’40.