Οδοιπορικό στην Τσακωνιά, στην άγνωστη περιοχή της Ελλάδας, που έχει τις ρίζες της στη Λακωνία

ΑΡΚΑΔΙΑ. Η άγνωστη περιοχή της Ελλάδας, που ονομάζουμε Τσακωνιά, έχει βαθιά τις ρίζες της στη Λακωνία· κάθε οδοιπορικό σε αυτή τη πλευρά της Αρκαδίας, αποτελεί μια ωδή στην παράδοση, στα έθιμα και σε έναν αυθεντικό πολιτισμό, που ο χρόνος άφησε ανέγγιχτο.

Η ιστορία της Τσακωνιάς, χάνεται στα βάθη των αιώνων και φτάνει ως τις μέρες μας, χάρη στις προφορικές παραδόσεις και σε όσα διασώθηκαν, από γενιά σε γενιά. Καθόλου άσχημα, αν σκεφτεί κανείς, πως μαζί με την πολύ ενδιαφέρουσα πορεία αυτής της περιοχής, έχουμε ως πολιτισμική κληρονομιά και μια πανάρχαια διάλεκτο, η οποία χρησιμοποιείται ακόμα.

Η Τσακωνιά καταλαμβάνει μια περιοχή, που εκτείνεται από τις ορεινότερες πλαγιές του ανατολικού Πάρνωνα, μέχρι τα παράλια του Αργολικού κόλπου και του Μυρτώου πελάγους. Περιλαμβάνει τους οικισμούς: Πραστός, Καστάνιτσα, Σίταινα και Άγιος Ανδρέας, στη Βόρεια Κυνουρία και Τυρός, Σαπουναίικα, Πέρα Μέλανα, Πραγματευτή, Βασκίνα, Λιβάδι, Σαμπατική και Λεωνίδιο, στη Νότια Κυνουρία.

Οδοιπορικό στην Τσακωνιά - Ξεδιπλώνοντας άγνωστες πτυχές της ιστορίας της

Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και σύμφωνα με το χρονικό της Μονεμβασιάς (μεσαιωνικό κείμενο το οποίο αφηγείται, τα γεγονότα για την κατάκτηση των Αβάρων και Σλάβων, της ηπειρωτικής Ελλάδας), οι Τσάκωνες είναι στην πραγματικότητα, οι Λάκωνες που για να γλιτώσουν τη βαρβαρότητα των κατακτητών, κατέφυγαν στα ορεινά δάση του Πάρνωνα. Πολλοί ιστορικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα, πως το όνομα Τσάκωνες είναι παραφθορά του Λάκωνες (Έξω Λάκωνες).

Σε αυτό τον νέο τόπο λοιπόν, ασφαλείς από τις επιδρομές, οι Λάκωνες οικοδόμησαν εκ νέου τα χωριά τους και δημιούργησαν, έναν εντελώς διαφορετικό πολιτισμό. Ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία και παρεμφερή επαγγέλματα, αλλά και με το εμπόριο. Ο τομέας όμως που διαπρέψαν, ήταν το χτίσιμο της πέτρας, φτάνοντας τη φήμη τους πολύ μακρύτερα, από τα στενά όρια της Τσακωνιάς.

Ωστόσο, αυτό που κράτησε ενωμένους τους αποκομμένους από τον υπόλοιπο κόσμο, Τσάκωνες· είναι τα έθιμα και οι παραδόσεις, που τηρούνται μέχρι σήμερα με ευλάβεια. Το πιο εντυπωσιακό όμως απ’ όλα, είναι πως οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν, κατάφεραν να μεταφέρουν για αιώνες και από γενιά σε γενιά, την τσακώνικη διάλεκτο. Μια γλώσσα που έχει τις ρίζες της στη δωρική διάλεκτο, δεν ομιλείται, σε καμιά άλλη περιοχή της Ελλάδας και μέχρι πριν από λίγα χρόνια, δεν είχε γραφή.

Πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, κατά τα μεσαιωνικά και νεότερα χρόνια, υπήρξε ο Πραστός. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μια κωμόπολη, με έναν ασύλληπτο για τα σημερινά δεδομένα αριθμό κατοίκων, που κυμαινόταν μεταξύ έξι κι εννιά χιλιάδων ανθρώπων. Ο Πραστός άρχισε να ερημώνει μετά την ολοσχερή καταστροφή του από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, το 1826· όπου οι κάτοικοι μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές, στα πεδινά και στα παράλια της Κυνουρίας.

Ταξιδεύοντας στην άγνωστη περιοχή της Ελλάδας που έχει τις ρίζες της στη σημερινή Λακωνία

Μολονότι σήμερα, δεν κατοικούνται πλήρως όλα τα χωριά της Τσακωνιάς, αξίζει ένα road trip σε αυτά. Αυτό βέβαια που θα μαγέψει τον επισκέπτη, είναι η δυνατότητα να παρευρεθεί σε κάποια τσακώνικη γιορτή, όπου εκεί θα γνωρίσει πολλά από τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου. Τέτοιες είναι, η γιορτή του κάστανου στην Καστάνιτσα, η Κυριακή του Πάσχα στο Λεωνίδιο κ.α.

Η Καστάνιτσα χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της, με τις πλάκες σχιστόλιθου στις στέγες των σπιτιών και τα περίτεχνα μπαλκόνια. Στα καλντερίμια, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα κι αυτό δίνει μια πρωτόγονη όψη στον οικισμό. Το σημείο με την πιο πανοραμική θέα του χωριού, είναι ο Πύργος Καψαμπέλη και θα φτάσεις σε αυτόν, ακολουθώντας το λιθόχτιστο μονοπάτι από την πλατεία.

Ο Παστός, μοιάζει με πέτρινος φρουρός του Πάρνωνα, σχεδόν ερημίτης με μια συγκινητική επιμονή, να συνεχίζει να διαφεντεύει την περιοχή του. Εντυπωσιακά είναι τα δίπατα και τρίπατα πυργόσπιτα, αλλά και η θέα από το παλιό σχολείο, το οποίο λειτουργεί ως ταβέρνα τους καλοκαιρούς μήνες. Οι εκκλησίες εντός του οικισμού, είναι χαρακτηριστικής τσακώνικης αρχιτεκτονικής και η πλατεία, το ιδανικό μέρος για χαλάρωση και ξεκούραση.

Η Σίταινα, αποτελεί ίσως ένα από τα πιο ξεχωριστά χωριά της Τσακωνιάς, καθώς εκτείνεται σε δυο πλαγιές τις οποίες χωρίζει μια ρεματιά. Η πλατεία και ο χώρος αναψυχής, ανάγουν αυτό το μέρος, στον πιο ιδανικό τόπο για μια αναζωογονητική στάση.

Ο Τυρός στα βορειότερα και το Λεωνίδιο στα νοτιότερα, αφορούν τις δύο σημερινές κωμοπόλεις της Τσακωνιάς. Είναι τα δυο μεγάλα κέντρα της περιοχής, με έντονο το ενδιαφέρον, στον εναλλακτικό τουρισμό. Το Λεωνίδιο μάλιστα, θεωρείται κορυφαίος πασχαλινός προορισμός, αφού το έθιμο με τα χειροποίητα αερόστατα, που στολίζουν τον ουρανό τη νύχτα της Ανάστασης, δε συμβαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα, σε τέτοια έκταση. Εκτός αυτού, το Λεωνίδιο αποτελεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες αναρριχητικούς προορισμούς, σε όλη την Ευρώπη.

Το ψαροχώρι της Σαμπατικής, παραμένει μια κουκίδα στο χάρτη με έντονο το γαστρονομικό ενδιαφέρον, αφού τα φρέσκα ψάρια πρωταγωνιστούν στα ταβερνάκια.

Η γειτόνισσα Πραγματευτή (ή Πραγματευτής στο αρσενικό του) είναι το μοναδικό χωριό της Τσακωνιάς, που βλέπει μόνο πέλαγος και ουρανό, καθώς η προνομιακή του θέση του πάνω στον λόφο, δίνει απεριόριστη ορατότητα προς τη θάλασσα.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως στη Βασκίνα, το παιχνίδι παίζεται στο μοναδικό ταβερνάκι του χωριού, το οποίο λειτουργεί από τη δεκαετία του ’70. Σερβίρει εξαιρετικό παραδοσιακό φαγητό, βασισμένο σε παραδοσιακές συνταγές και ντόπια υλικά. Δεν είναι τυχαίο, που η συγκεκριμένη ταβέρνα, συγκαταλέγεται στις δέκα καλύτερες της Αρκαδίας.