Πτυχές και σημαντικά στοιχεία από τη ζωή των ανθρώπων του Νεάντερταλ και των πρώτων Χόμο Σάπιενς έφεραν στο φως οι ανασκαφές σε δύο σπήλαια στο Οίτυλο της Μάνης, που πραγματοποίησε ο δρ. Ανδρέας Ντάρλας, προϊστάμενος της Εφορείας Σπηλαιολογίας- Παλαιοανθρωπολογίας Νοτίου Ελλάδος.

Το περιβάλλον στο οποίο ζούσαν, οι συνθήκες, οι συνήθειες, τα εργαλεία, οι «κοινωνίες» και η συγκατοίκηση των δύο αυτών ειδών, εξετάζονται από την ανασκαφική ομάδα και τα πρώτα συμπεράσματα έχουν ήδη εξαχθεί.

Στη Μάνη, ο άνθρωπος του Νεάντερνταλ φαίνεται ότι έζησε κατά τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή, συγκεκριμένα πρίν από 100.000 ως 40.000 χρόνια από σήμερα και τον ακολούθησε ο Χόμο Σάπιενς κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική (το 10.000 από σήμερα). Σ’ αυτή τη μακρά περίοδο η Μάνη είχε εντελώς διαφορετική φύση με βελανιδιές, πεύκα, σημύδες, φλαμουριές, οξιές, καστανιές, καρυδιές, φουντουκιές, φτελιές, κλήθρα, πλατάνια, ακόμη και αγριελιές. Σύμφωνα με τα ευρήματα εξάλλου διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν πολλά άγρια ζώα όπως αίγαγροι, ελάφια, πλατόνια, ζαρκάδια, αγριόχοιροι, ταύροι, φυσικά πολλοί λαγοί, αλλά και ελέφαντες, ρινόκεροι, λεοπαρδάλεις, λίγκες, αγριόγατες, λύκοι και αλεπούδες.

Στο πρώτο σπήλαιο, την Κολομίνιτσα, η έρευνα έφερε στο φως στοιχεία για την εποχή της μετάβασης από τη Μέση Παλαιολιθική Περίοδο στην Ανώτερη, όταν φθάνει δηλαδή στην περιοχή αυτή ο Χόμο Σάπιενς (36000- 38000 από σήμερα). Οι πρώτες ενδείξεις μιλούν για την συνύπαρξη των δύο βιολογικών φορέων και όχι για απότομη αντικατάσταση του ενός από το άλλο.

Στη Μελιτζιά-το δεύτερο σπήλαιο της ερευνας- τα στρώματα που ανασκάφτηκαν χρονολογούνται στην Ανώτερη Παλαιολιθική (20.500 έως 22.000 χρόνια από σήμερα). Το εύρημα ενός τμήματος κρανίου (σιαγόνα) δείχνει ότι ο άνθρωπος που κατοικούσε στο σπήλαιο ήταν ο Χόμο Σάπιενς, ο οποίος μάλιστα χρησιμοποιούσε οστέινες αιχμές δοράτων, καθώς και οστέινα εργαλεία, όπως το σουβλί. Βεβαίως βρέθηκαν και εργαλεία από λίθο και μάλιστα καλοσχηματισμένες πολύ μικρές και λεπτές αιχμές, που αποτελούσαν τη συνέχεια βλημάτων, ακοντίων και βελών.

Το ιδιαίτερο εύρημα εδώ ήταν ο αιματίτης, τον οποίο χρησιμοποιούσαν στη βαφή ως κόκκινη ώχρα. Η παρουσία του είναι ένα στοιχείο, που δείχνει την αλλαγή των συνηθειών, την εξέλιξη καλύτερα που φέρνει ο Χόμο Σάπιενς σε σχέση με τους Νεάντερταλ. Το πλήθος των καταλοίπων ελαφιού εξάλλου αποδεικνύει, ότι το κυνήγι του ήταν συστηματικό. Βρέθηκαν όμως επίσης και κόκκαλα από μικρά τρωκτικά, εντομοφάγα και ερπετά, κελύφη σαλιγκαριών, θαλάσσια κοχύλια, κ.ά.

Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες και τα δύο σπήλαια, που σήμερα βρίσκονται κοντά στη θάλασσα, απείχαν αισθητά από αυτήν στην εποχή του Νεάντερταλ και του Χόμο Σάπιενς καθώς η στάθμη της ήταν αρκετά μέτρα χαμηλότερη. Ο κ. Ντάρλας θεωρεί ότι με τα σπήλαια της Κολιμίνιτσας και της Μελιτζιάς συνδέεται και το Σκοινί 2, όπου και προγραμματίζονται οι προσεχείς ανασκαφές.