Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

(για ένα κείμενο του Σταύρου Μυλωνάκου)

Στα χρόνια τα παλιότερα οι εθνικές επέτειοι ήταν μέρες εθνικής και πατριωτικής ανάτασης για τους μαθητές των σχολείων και των γυμνασίων της Σπάρτης . Εκτός από τις σχολικές γιορτές , τους χορούς , τις καταθέσεις στεφάνων και τις παρελάσεις , τα σχολεία στολίζονταν , από τους μαθητές , με ροδοδάφνες που έκοβαν οι ίδιοι από τον Ευρώτα και τη Μαγουλίτσα . Οι δάφνες , συντροφιά με τις πολλές Σημαίες που απλώνονταν σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη των σχολικών κτιρίων έδιναν στα σχολεία μας όψη εορταστική και μεγαλειώδη , εμπνέοντας αισθήματα εθνικής περηφάνιας και φιλοπατρίας όχι μόνο στους μαθητές και τους δασκάλους τους αλλά και σ’ όλους τους Σπαρτιάτες .

Οι μέρες αυτές οι γιορταστικές ήτανε – συνάμα - για τους μαθητές μια ευκαιρία να ξεφύγουν από τον αυστηρό και ασφυκτικό κλοιό του σχολικού προγράμματος, ζώντας στιγμές ανέμελες , γεμάτες με στιγμιότυπα που έμειναν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη και στην καρδιά των μαθητών εκείνων των καιρών .

Φυσικά , το κορυφαίο σχολείο εκείνου του καιρού , το οποίο πρωτοστατούσε ΚΑΙ στις εθνικές επετείους ήταν το ιστορικό Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης , του οποίου τα κάγκελα , ολόγυρα από το προαύλιο , αλλά και το κτίριο , από κάτω ως πάνω , γέμιζε από δάφνες και σημαίες , με ομαδική εργασία των μαθητών και καθοδήγηση των καθηγητών.

Ο εκλεκτός συνταξιούχος δάσκαλος Μυλωνάκος Σταύρος , από το Δαφνί Λακωνίας , με το παρακάτω υπέροχο κείμενό του που έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό ΜΟΡΙΑΣ , τεύχος 55 , περιγράφει τον στολισμό του Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης κατά τις παραμονές της 25ης Μαρτίου 1949 , καταγράφοντας συγχρόνως με την έξοχη πένα και τον γλαφυρό λόγο του στιγμιότυπα και στοιχεία της ζωής θρυλικού αυτού σχολείου , πριν από 71 ολόκληρα χρόνια .

Ο στολισμός του Γυμνασίου Αρρένων από το φρουραρχείο Ζ'

Του Σταύρου Λ. Μυλωνάκου

Από το περιοδικό ΜΟΡΙΑΣ, Τεύχος 55, Σελ. 23-24

Το σχολικό έτος 1948-49 η Εβδόμη τάξη του τότε Οκταταξίου Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης , που είχε 118 μαθητές σ' ένα τμήμα , έκανε μάθημα στο υπόγειο σε μια απέραντη αίθουσα , κάτω ακριβώς από το αμφιθέατρο . (Η αίθουσα αυτή προοριζόταν για εστιατόριο) .

Εκεί , καθόμαστε σε κάτι μακρόστενα παλαιά ξύλινα θρανία , πέντε-έξι μαθητές στο καθένα , τα οποία έτριζαν με την παραμικρή κίνηση κι ήταν έτοιμα να διαλυθούν . Στην τάξη αυτή το φως ήταν περιορισμένο και το χειμωνιάτικο κρύο ανυπόφορο ! Πού σκέψη και δυνατότητα για θέρμανση ! Όλοι , γενικώς , οι μαθητές είχαμε χιονίστρες και την ώρα του μαθήματος ξύναμε τα πόδια μας .

Φιλόλογο καθηγητή σε τέσσερα μαθήματα (Αρχαία , Νέα , Λατινικά και Φιλοσοφικά) είχαμε τον περιγραφικό Ιωάννη Παπαδόπουλο , Μαθηματικό τον υποχωρητικό Νίκο Μπαρμπετσέα , Φυσική και Χημεία τον συμβιβαστικό Ξενοφώντα Κώτσιρα , Θρησκευτικά τον υπομονετικό Κώστα Ματθαίο και Γαλλικά τον επίμονο Κων/νο Ζαραφωνίτη . Όλοι , μάς έχουν μείνει ζωηρά στη σκέψη μας κι ας έχουν φύγει κάπως γρήγορα από τη ζωή .

Από τους ζώντες καθηγητές , στην Ιστορία είχαμε το μεθοδικό φιλόλογο και πάντα ακμαίο κ. Μιχάλη Βλάσση από τη γειτονική Μαγούλα , Ωδική τον ανυποχώρητο μουσουργό κ. Μιχάλη Μαχαίρα και Γυμναστική τον αθλητικό και ακούραστο κ. Αθανάσιο Τζανή από τη Δημητσάνα . Αυτοί μας δίδαξαν στην Εβδόμη , ενώ στις άλλες τάξεις είχαμε κι άλλους καθηγητές , που θα τους αναφέρω σε κάποιο άλλο δημοσίευμα .
Όλοι , λοιπόν , οι 118 μαθητές , αριθμός συμβολικός για τη Σπάρτη , είμαστε στριμωγμένοι στην ίδια αίθουσα και πολύ αμφιβάλλω αν μας γνώριζαν καλά οι σεβαστοί μας καθηγητές , οι οποίοι - παρά τις αντίξοες συνθήκες - έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μας μορφώσουν ! Γι' αυτό όλους , χωρίς εξαίρεση , τους θυμόμαστε με ευγνωμοσύνη .

Τότε , η Εβδόμη , που ήταν η πιο πληθωρική του Γυμνασίου , είχε μια ομάδα κάπως ζωηρών μαθητών , η οποία ήταν γνωστή με την ονομασία Φρουραρχείο Ζ' (Τάξη Ζ' = Εβδόμη) .

Ιδρυτής και εμπνευστής του «Φρουραρχείου» ήταν ο πάντα ανήσυχος, δραστήριος και επινοητικός φίλος και συμμαθητής Ανδρέας Χρ. Χιώτης , τωρινός Διευθυντής της εφημερίδας «Λακωνικός Τύπος» , που του έμεινε από τότε ο τίτλος του «Φρουράρχου» ! Ως βοηθούς σε διάφορες αρμοδιότητες — «τα υπουργεία» όπως τα ονόμαζε — είχε ορίσει μερικούς συμμαθητές μας , μεταξύ αυτών και τον γράφοντα . Υπήρχε καταστατικό του Φρουραρχείου με τριάντα δύο άρθρα και φωτογραφίες των συνεργατών με τις αρμοδιότητες τους .

Θυμάμαι πολύ καλά και τους άλλους συμμαθητές μας , μέλη του Φρουραρχείου , όπως τους : Φώτη Βασιλακάκο , Αντώνη Δάρα , Ιωσήφ Καρελά , Κώστα Ψυχογιό, Αντώνη Σκιάδα , Βασίλη Γεωργακόπουλο και Χρήστο Τσατουμά , αλλά η ψυχή της ομάδας ήταν ο Ανδρέας Χιώτης !

Η Εβδόμη τότε κυριαρχούσε σ' όλο το Γυμνάσιο και άφηνε στο περιθώριο την Ογδόη και όλες τις άλλες τάξεις . Για όλες τις πρωτοβουλίες αλλά και τις φασαρίες κυκλοφορούσε μεταξύ των καθηγητών μας η φράση : «Αναζητήσατε την Εβδόμη». Ό,τι να γινόταν , το Φρουραρχείο Ζ' και γενικά η Εβδόμη πάντα μπροστά , μερικοί μάλιστα είχαν και αληθινά πιστόλια στη μέση τους , που πολλές φορές τα άφηναν άσφαιρα και επιδεικτικά επάνω στα θρανία , πράγμα που έκανε εμάς τους άοπλους να τους θαυμάζουμε πολύ !

Πέρασε σιγά-σιγά η χρονιά , ήλθε ο Μάρτιος και η προπαραμονή της Εθνικής μας Εορτής , της 25ης Μαρτίου . Μετά την πρωινή προσευχή και το τέλος των ανακοινώσεων , ο αείμνηστος Γυμνασιάρχης μας Ευστράτιος Σούπος είπε ότι πρέπει να στολίσουμε εξωτερικά το κτίριο και όλα τα κάγκελα με δάφνες . Ρώτησε λοιπόν ποιοι μαθητές θα 'θελαν να πάνε στον Ευρώτα και να φέρουν από ένα δεμάτι δάφνες για το στόλισμα . Δεν πρόλαβε να μιλήσει κανείς και να το Φρουραρχείο Ζ' ολοπρόθυμο πήρε την πρωτοβουλία να στολίσει το Γυμνάσιό μας . Με την εντολή του Γυμνασιάρχη η ομάδα του Φρουραρχείου και πολλοί συμμαθητές μας ξεκινήσαμε για τον Ευρώτα , αφού περάσαμε από την οδό Χαμαρέτου και πήραμε ένα ψαρί μουλάρι του μπάρμπα Χρήστου του Χιώτη .

Φθάσαμε στη γέφυρα , κατεβήκαμε στις όχθες και αρχίσαμε ατέλειωτες συζητήσεις , έτσι για να περάσει η ώρα και να γλυτώσουμε τα μαθήματα της ημέρας και ολόκληρο το εξάωρο .

Παίζοντας , κουβεντιάζοντας και τραγουδώντας κόψαμε από ένα δεμάτι δάφνες ο καθένας και ένα μεγάλο φορτίο για το μουλάρι . Όταν έφθασε το μεσημέρι ξεκινήσαμε να επιστρέψουμε στο Γυμνάσιο . Το μουλάρι βαρυφορτωμένο το τραβούσε από το καπίστρι ο γράφων και ακολουθούσαν οι άλλοι μαθητές , κατά τετράδες , με τα δεμάτια τις δάφνες στους ώμους τους .

Μετά τον Άγιο Σπυρίδωνα αρχίσαμε το τραγούδι : «Μη μείνει Τούρκος στο Μωριά, μήτε στον κόσμο όλο...» . Φθάνοντας στη γωνία, που σήμερα είναι η Πινακοθήκη αρχίσαμε το βηματισμό με το εμβατήριο του αρχιμουσικού μας κ. Μιχ. Μαχαίρα , για τη Σπάρτη :

«Στο χρόνο που κυλούν τ' αργό σου το ταξίδι /λεβεντομάνα μας στεφάνι εσύ κρατάς. / Σκορπιέται η λάμψη σου στων ουρανών τα πλάτη / στο πρόσταγμα σου το "ή ταν ή επί τας"».

«Στις Θερμοπύλες τα τριακόσια τα παιδιά σου / το θρόνο στήσαν της δόξης το τρανό / και το μολών λαβέ του γιου σου , τον Λεωνίδα,/ βροντοφωνιέται μέχρι τον ουρανό».

Περάσαμε καμαρωτά όλη τη λεωφόρο Κων/ νου Παλαιολόγου , όπου ο κόσμος από τα πεζοδρόμια μάς χειροκροτούσε με ενθουσιασμό, πλησιάσαμε στα «Μετέωρα» και στην κεντρική πόρτα του γυμνασιακού προαυλίου τη στιγμή που κτυπούσε το καμπανάκι για τη λήξη των μαθημάτων , στις δύο παρά τέταρτο ακριβώς .
Μπαίνοντας όμως στο προαύλιο παγώσαμε όταν ακούσαμε το Γυμνασιάρχη μας να λέει :

«Ντουφεκαλεύρηδες , θα μείνετε όλο το απόγευμα μαζί μου για να στολίσετε το σχολείο , αφού είχατε την εξυπνάδα να χάσετε όλα τα μαθήματα».
Κάναμε την ανάγκη φιλοτιμία και θεονήστικοι παραμείναμε όλο σχεδόν το απόγευμα στολίζοντας το κτίριο και τα κάγκελα υπό τους ήχους του γραμμοφώνου της ταβέρνας του Ράπατα , στο Νέο Κόσμο, που έλεγε το λαϊκό τραγουδάκι :

«Σύμφωνα με τον καιρό

και με τα τάλιρά μου,

πρέπει να συμμορφωθείς,

σου τόχω πει κυρά μου...»

Όλη την ώρα η σκέψη μας ήταν στα σακούλια με τα παγωμένα φαγητά , που μας περίμεναν στα πρακτορεία από το πρωί , σταλμένα από τους γονείς μας με τα τοπικά αυτοκίνητα των χωριών μας .

Όταν πια τελείωσε το στόλισμα , ακούσαμε το Γυμνασιάρχη να μας επαινεί με τη φράση :

«Μπράβο σας , εβδομίτες , το φετεινό στόλισμα του Γυμνασίου μας δεν έχει ματαγίνει» .

Τώρα , μεγάλοι πια στα χρόνια , όταν συναντιόμαστε οι συμμαθητές με το φρούραρχο τα θυμόμαστε όλα . Πάντα συμφωνούμε ότι εκείνος ο στολισμός του σχολείου μας το Μάρτιο του 1949 , με τις δάφνες του Ευρώτα , μας έχει μείνει ολοζώντανος και είναι μια από τις ωραιότερες αναμνήσεις της δύσκολης , αλλά νοσταλγικής μαθητικής μας ζωής !

………………

ΥΓ : α) Τα «Μετέωρα» ήταν ο χωμάτινος Λόφος εγγύς του Γυμνασίου , τον οποίο , πριν ισοπεδωθεί , τον διέσχισε η οδός Γυθείου .

β) Η ταβέρνα «Ράπατα» ήταν έξω ακριβώς από τα κάγκελα του Γυμνασίου , στην οδό Α. Νίκωνος , η οποία , λίγο μετά , άλλαξε ιδιοκτήτη κι έγινε η θρυλική ταβέρνα «Λουμάκη» . Β.Μ.