Λαϊκές αναφορές

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Η συνεχής αγωνία και ο καθημερινός αγώνας του ανθρώπου στην αρένα της κοινωνικής επιβίωσης δημιουργούν καταστάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες προσδιορίζουν και το επίπεδο της ποιοτικής αξιολόγησης. Η γενική αναφορά στον λαό, δηλ. σε ένα σύνολο προσώπων, με κάποια κοινά χαρακτηριστικά υποδηλώνει τον σωρευτικό τρόπο θεώρησης, όπου χάνεται το ειδικό, το άξιο και το ικανό, αντιπαρέρχονται και προσπερνιούνται εύκολα τα εμπόδια, οι προκαταλήψεις και οι πεποιθήσεις. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα υποτίμησης της νοημοσύνης και της αξίας, για άτομα με αξιόλογες σπουδές, που βρίσκονται σε θέσεις με σημαντικές αρμοδιότητες και αποφάσεις. Η υποβάθμιση των πάντων, από τους φορείς αυτών των αντιλήψεων και των νοοτροπιών προέρχεται από την εσωτερική πάλη με τον εαυτό τους, για την ικανοποίησή τους από τη διαφορετικότητα τη δήθεν ανωτερότητα, αλλά ισοπεδώνονται και οι ίδιοι κάτω από το βάρος των δικών τους ψευδαισθήσεων και αυταπατών. Η σημειολογία από θεωρήσεις, αναφορές και πρακτικές βγαλμένες μέσα από τη ζωή, η προσέγγιση, η ερμηνεία και οι επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο πιστοποιούνται και καταγράφονται, μελετώνται και αναδεικνύονται προκειμένου να προσδιοριστεί το βάθος της πνευματικής επάρκειας.

Σχετικά με τις δυνατότητες που έχουμε, οι απόψεις γενικά δεν συγκλίνουν. Κάποιοι πιστεύουν ότι μπορούμε να επιφέρουμε σημαντικές, ως και ριζικές αλλαγές στην κοινωνική πραγματικότητα, σε αντίθεση με άλλους που θεωρούν ότι όλα είναι δεδομένα, απόλυτα καθορισμένα και δρομολογημένα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η έλλειψη πρωτοβουλίας, η αδράνεια και η οκνηρία γίνονται βίωμα, καλύπτονται από τη σκέπη της νωθρότητας και της ραθυμίας, αφού η ακρισία, η ατολμία και η απραξία έχουν οδηγήσει στην παθητικότητα και το τέλμα. Έτσι, γίνονται εύκολη λεία στους εμπόρους της ιδιοτέλειας, του πατριωτισμού, της συνείδησης ακόμη και της ψυχής. Ο εγκλωβισμός στις ρήσεις, τις ψυχαναλύσεις και τις οδηγίες των γοητευτικών δημοκόπων και λαοπλάνων, η τυφλή υπακοή και υποταγή αποτελούν την απευθείας παράδοση, τον εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την ηθική ταπείνωση.

Το διάβασμα και το γράψιμο είναι δικαιώματα, αν και το καθένα έχει τη δική του ξεχωριστή αξία. Καταλαμβάνουν ένα ευχάριστο κομμάτι της ζωής, συμβάλλουν στην επικοινωνία, τη γνώση, τη μόρφωση και την ανάπτυξη των ανθρώπων και αποτελούν τα σταθερά σκαλοπάτια προς τη βελτίωση και την πρόοδό τους, αφού οξύνουν το πνεύμα, εμπλουτίζουν τη μνήμη και διευρύνουν τους ορίζοντες της σκέψης και των στοχασμών. «Διαβάζετε για να ζείτε» έλεγε ο Φλομπέρ και να γράφετε, θα συμπληρώσω. Η επιλογή των βιβλίων και των οπτικοακουστικών μέσων, καθώς και η επεξεργασία των θεμάτων καθορίζουν την ποιότητά μας, καθότι επιλέγουμε αυτό που μας ταιριάζει, μας μοιάζει, βρίσκεται πιο κοντά στον χαρακτήρα μας και τα ενδιαφέροντά μας, και στον τρόπο που επιθυμούμε να ζούμε. Το να ασχολείσαι με ευτελή και ανούσια, που οι επιτήδειοι διοχετεύουν και προτάσσουν, να βλέπεις, να παρακολουθείς και να γεύεσαι τούβλα από μυθοπλασίες με αλλοπρόσαλλες και ανερμάτιστες ιστορίες, τα κοινώς λεγόμενα σκουπίδια, που παραπλανούν και αποπροσανατολίζουν από τα καθημερινά προβλήματα, τότε ταυτίζεσαι μαζί τους και δεν ξεχωρίζεις από μια εύπεπτη χωματερή.

Οι τέχνες αποκαλύπτουν και αποτυπώνουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς μιας συγκεκριμένης περιόδου και είναι ο εκφραστικός βραχίονας της κουλτούρας των συναισθημάτων και των εσωτερικών αναζητήσεων και η κατάθεση του πλούτου των αξιών που χαρακτηρίζουν κάθε κοινωνία. Είναι εκφράσεις, που θα βρουν απήχηση όταν συμπορευθούν με τα προβλήματα, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες των λαϊκών στρωμάτων. Περπάτησαν μαζί με τον απλό άνθρωπο ανά τους αιώνες και σχηματοποιούσαν κάθε φορά τις ανάγκες του, αφού προηγήθηκαν από την ομαδοποίηση και την οργάνωσή του. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η ζωγραφική προηγήθηκε από τη γραφή, η μουσική από την ομιλία και ο χορός από το ορθό βάδισμα. «Στην εξέλιξή του ο άνθρωπος πρώτα εξέφρασε τα συναισθήματά του μέσα από την τέχνη, πολύ πριν επικρατήσει η λογική του πολιτισμού». (Περικλής Κοροβέσης, λογοτέχνης και συγγραφέας). Όμως, ο πολιτισμός διαχρονικά έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη των κοινωνιών και μικραίνει κάθε φορά, όταν το ανθρώπινο δυναμικό του μειώνεται, αφού σήμερα είναι φανερό ότι δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις ισάξιας αντικατάστασης.

Οι προσεγγίσεις αυτές είναι μια μικρή αναφορά στον λαό, τον απλό λαϊκό άνθρωπο, με την πραγματική αλήθεια να είναι δύσκολο να αποκαλυφθεί, αφού σκιάζεται από τα πυκνά σύννεφα της εξουσίας. Η χειραγώγηση και η ποδηγέτησή του αποτελούν τον κυρίαρχο στόχο των κάθε λογής αρχόντων. Με τα όπλα στις δικτατορίες και τα παρακλάδια τους υποχρεώνεται σε υποταγή και με πονηρό τρόπο εξαπατάται στις δημοκρατίες, στις οποίες ο λαός είναι πηγή εξουσίας και ταυτόχρονα θύμα της. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ταυτόχρονα στρέφονται εναντίον του, αφού στο όνομά του έχουν διαπραχτεί τα πιο στυγνά και ειδεχθή εγκλήματα. Τα επιβεβαιώνει και τα υπογραμμίζει κατά διαστήματα με την ψήφο του, αφού δεν έχει το θάρρος, το σθένος και τη δύναμη να αντιδράσει, να αντισταθεί, να τα αποτρέψει. Προβλέψιμους αρχηγούς, ευτυχώς ψύχραιμους, που υποτάσσονται στις βουλήσεις των βαρόνων των ΜΜΕ και του ποδοσφαίρου, πολιτικούς μαϊντανούς, πνευματικά υπολείμματα και φασιστικά-απόβλητα τοποθέτησε στη βιτρίνα των τριακοσίων. Έτσι, η μοίρα του είναι δεδομένη, η πορεία του συγκεκριμένη και η εξάρτησή του απόλυτη. Ο λαός στην εξουσία σημαίνει νέες παραπλανήσεις, υποκρισίες και πολιτικές σκοπιμότητες και τελικά νέες επιβαρύνσεις για τον ίδιο. «Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ και αγαπημένε. Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε» (Διονύσιος Σολωμός).