Γράφει ο Ηλίας Μπόνος

ΣΠΑΡΤΗ. H Σπάρτη δικαιούται, πρέπει, και φαίνεται ότι μπορεί να αποκτήσει νέο Αρχαιολογικό Μουσείο. Η παρουσίαση της Αρχιτεκτονικής Μελέτης που απέσπασε το Α’ Βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό της Περιφέρειας Πελοποννήσου καθιστά κάθε αισιοδοξία δικαιολογημένη.

Το Υπουργείο Πολιτισμού, εκφράζοντας τόσο την Κυβέρνηση όσο και τον Επιστημονικό κόσμο της Αρχαιολογίας έχει κάθε λόγο να επισπεύσει ένα τέτοιο, οφειλόμενο έργο, στη Σπάρτη. Πολλώ δε μάλλον όταν υπάρχει πλειοδοσία για την χρηματοδότηση της κατασκευής του. Το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και ο ομογενής Ευστάθιος Βαλιώτης συγκαταλέγονται στους προσφερόμενους ευεργέτες.

Η υπουργός Λίνα Μενδώνη γνωρίζει όσο λίγοι τα δεδομένα της Σπάρτης καθώς και της ανάγκες της πόλης σχετικά με την πολιτισμική της αξιοπρέπεια και εντιμότητα…

Αρκετοί είναι αυτοί που περίμεναν ένα Μουσείο με δωρικούς κίονες, με λιτό αλλά χαρακτηριστικό το εκτόπισμα της Σπάρτης. Ωστόσο η Ελλάδα στον αιώνα μας απαρνιέται αυτά που αντιγράφει όλη η Υφήλιος και αυτό φαίνεται να ίσχυσε και στην περίπτωση του Μουσείου μιας από τις ιστορικότερες πόλεις της Υδρογείου.
Αυτοί λοιπόν που γνωρίζουν και ευθύνονται γι’ αυτό θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης θα είναι ικανό να ταυτιστεί αποδοτικά και χωρίς περιστροφές με την Ιστορία και την προοπτική της πόλης. Θα κριθούν στο μέλλον για το ορθό και ακριβές των επιλογών τους. Αυτοί ξέρουν σήμερα… Εμείς ελπίζουμε για το μέλλον.

Σημειώνω ότι δίπλα στην επιβλητική και διασωθείσα Ακρόπολη Αθηνών ίσως επιτρέπεται να ορθώσεις ένα, σύγχρονης αρχιτεκτονικής, Μουσείο που την παρακολουθεί. Δίπλα στην αφανισμένη Σπάρτη μήπως θα έπρεπε το Μουσείο της να θυμίζει κάτι από τα απολεσθέντα; Να αναπληρώνει το κενό, να σημαδεύει, να θυμίζει με την πρώτη ματιά ότι εδώ πηγάζει η Ιστορία; Ή μας δέσμευσε ιστορικά και μοιραία το ΧΥΜΟΦΙΞ που αποτελεί μια θρασύτατη ελαχιστότητα μπροστά στην Σπαρτιατική Ιστορία;

Όπως αναφέρουν οι μελετητές του νέου Μουσείου η αρχιτεκτονική ιδέα είναι η δημιουργία ενός ενιαίου αρχαιολογικού πάρκου με την αποκατάσταση της συνέχειας του χώρου πάνω από την περιοχή της εκσκαφής που έχει προκύψει από τις προϋφιστάμενες αποθήκες του εργοστασίου Χυμοφίξ.

Η κύρια εκθεσιακή ενότητα είναι ένας υπερυψωμένος κτιριακός όγκος με αίθριο ώστε να επιτυγχάνεται η οπτική και νοηματική συνέχεια του μουσειακού χώρου με τον «τεχνητό» και τον «φυσικό» αρχαιολογικό χώρο, προσφέροντας μεγάλες σκιασμένες περιοχές συγκέντρωσης.

Με αυτή την κτιριακή δομή οι μελετητές θέλουν να πετύχουν:
• Τη σύνδεση του νέου κτιρίου με ένα δίκτυο διαδρομών που θα συνδέει τους υφιστάμενους αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και θα φέρει σε επαφή τους επισκέπτες με τη σύγχρονη πόλη της Σπάρτης και το τοπίο της.

• Τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου με τη διεύρυνση και ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και την απρόσκοπτη κυκλοφορία των επισκεπτών μέσα σε αυτόν. Η συνέχιση της in situ αρχαιολογικής έρευνας θα γίνεται απρόσκοπτα και με δυνατότητα προσωρινής προστασίας τοπικά επιμέρους ερευνώμενων περιοχών. Ο αρχαιολογικός χώρος διεισδύει στο κτίριο με τη δημιουργία υπαίθριων εκθεσιακών ενοτήτων.

• Τη δυνατότητα του εκθεσιακού χώρου να είναι ευέλικτος και να προσφέρει διαβαθμισμένη οπτική προς τους επισκέπτες του αρχαιολογικού πάρκου, ακόμα και τις ώρες που δεν λειτουργεί το μουσείο. Να δίνει επίσης τη δυνατότητα συνθεώρησης των εκθεμάτων με τον αρχαιολογικό χώρο, καθώς και του τοπίου από το εσωτερικό του εκθεσιακού χώρου.

• Την ενοποίηση του νέου κτιρίου με το παλιό μέσω της λειτουργικής κίνησης ως χαρακτηριστικό στοιχείο των βιομηχανικών χώρων.

Ας μιλήσουν λοιπόν οι ειδικοί που εκτός από την εξειδίκευση πρέπει να έχουν γνώση της Ιστορίας και αγάπη για την Σπάρτη. Κυρίως όμως πρέπει να πάρουν θέση όσοι έχουν οριστεί κι επιλεγεί να διασφαλίζουν τα καλά και συμφέροντα της πόλης. Πρόσωπα που παραμένουν βουβά…

Προτείνω, τώρα που πλάθεται το νέο Μουσείο, ο Δήμος Σπάρτης να αποκτήσει δικαίωμα εντός αυτού με την παραχώρηση ανάλογου χώρου για μόνιμη παρουσία του Δήμου στο Μουσείο.

Προτείνω το νέο Μουσείο να είναι ένας σαφής οδηγός και προτροπέας ώστε οι επισκέπτες να επιλέξουν και τους πέριξ της Σπάρτης Αρχαιολογικούς χώρους, το παλαιό Μουσείο της, τα θεματικά Μουσεία του Δήμου και φυσικά τον Βυζαντινό Μυστρά.

Προτείνω στη νέα είσοδο της Σπάρτης, απο Σκούρα – Πυρί, όπως και στην είσοδο από Λεύκτρο – Σπάρτη να υπάρχει γιγαντιαία εύγλωτη ψηφιακή σήμανση για την ύπαρξη και λειτουργία του νέου Μουσείου.

Προτείνω τέλος, για την Ιστορία, την Αλήθεια, το Καθήκον αλλά και το Συμφέρον της Σπάρτης, το παλαιό Μουσείο στο κέντρο της πόλης, αν κι εφόσον αναπαλαιωθεί και αναβαθμιστεί με την συμβολή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος να αφιερωθεί στον Βασιλέα Λεωνίδα και στους 300 Σπαρτιάτες της Μάχης των Θερμοπυλών και να αποτελέσει έναν επιπλέον προορισμό, ειδικό αλλά και ξεχωριστό, αντάξιο της μάχης που έγινε ορόσημο στην Παγκόσμια Ιστορία. Γιατί τα Μουσεία δεν είναι μόνον Κιβωτοί διαφύλαξης και προστασίας της αρχαιολογικής σκαπάνης, έρευνας και μελέτης αλλά είναι κυρίως «ναοί» ανάδειξης των Ιδεωδών που διαμόρφωσαν την Παγκόσμια Ιστορία και αν μη τι άλλο πρέπει να εμπνέουν τη σύγχρονη Ανθρωπότητα αλλά και την κληρονόμο Κοινωνία τους.