Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Μέρος Α΄

Η Βορδόνια είναι ένα χωριό της Λακωνίας χτισμένο στους πρόποδες του Ταϋγέτου, χωρισμένο σε έξι συνοικισμούς (!!!) : τον Κάμπο, τον Όραχο, τη Σουλήνα, τα Παπαδιάνικα, την Άνω Χώρα και τη Λόπεση . Στην απογραφή του 2011 βρέθηκε να έχει 295 κατοίκους , που ασχολούνται , κυρίως , με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το ελαιόλαδο που παράγεται στην περιοχή είναι διάσημο για την εξαιρετική ποιότητά του . Η Βορδόνια προσέφερε πολλά στο αγώνα της Ελευθερίας του 1821 , αλλά και στην Εθνική Αντίσταση 1941 – 1944 .

Από τη Βορδόνια , επίσης , καταγόταν ο Παναγιώτης Ζωγράφος (1800 - ...) Έλληνας αγωνιστής του 1821 αλλά και αυτοδίδακτος , λαϊκός ζωγράφος και αγιογράφος , ο οποίος αποτελεί θρύλο για την ελληνική τέχνη χάρη στη συνεργασία του με τον Ιωάννη Μακρυγιάννη η οποία απέδωσε 25 πίνακες - μαρτυρίες από τον αγώνα του 1821 .

Στον συνοικισμό Όραχο της Βορδόνιας , στην κεντρική πλατεία , βρίσκεται ο μεγαλόπρεπος λιθόκτιστος ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος , έργο του 1830 . Στο παλαιό , υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ναού , υπάρχουν πανέμορφες εικόνες διαφόρων εποχών και διαφορετικών τεχνοτροπιών που , σίγουρα , αποτελούν τοπικά ιστορικά και θρησκευτικά κειμήλια για τα οποία σεμνύνονται οι Βορδονιάτες .

1.Η πιο παλαιά εικόνα του τέμπλου είναι η «Κοίμησις της Θεοτόκου» του έτους 1865, αφιέρωμα του Γεωργίου Λιναρδάκη . Πρόκειται για εικόνα αγνώστου ζωγράφου , σε μεταβυζαντινή τεχνοτροπία , που «παντρεύει» γόνιμα τη Βυζαντινή Τέχνη με τη Λαϊκή Ζωγραφική . Στο πάνω μέρος της εικόνας βρίσκεται ο «Πατήρ» σε ουράνιο θρόνο μεταξύ νεφών , περιστοιχιζόμενος από Αγγέλους και Αγίους , ο οποίος ατενίζει την Υπεραγία Θεοτόκο , που «κοιμάται» γαλήνια στη νεκρική κλίνη με τα χέρια σταυρωμένα εμπρός στο στήθος . Πάνω της , μέσα σε ουράνιο φως , περιστοιχιζόμενος κι αυτός από αγγέλους , «ίπταται» ο Χριστός που με τα χέρια απλωμένα υποδέχεται την ψυχή της Παναγίας Μητέρας Του . Γύρω από το σκήνωμα της Θεοτόκου οι 12 Απόστολοι «…εκ περάτων συναθροισθέντες…» και πίσω τους λαός . Μπροστά από το νεκροκρέβατο ο Άγγελος με τη ρομφαία κόβει τα χέρια του Εβραίου που ασεβώς άγγιξε το κρεβάτι της Παναγίας . Ο Εβραίος έχει εικονογραφηθεί ως Τούρκος , κάτι που συνηθιζόταν στη λαϊκή αγιογραφία . Το κόκκινο χρώμα στο μανδύα του Χριστού , της Παναγίας και του Αγγέλου αιχμαλωτίζει το βλέμμα και δίνει ξεχωριστή ομορφιά στην όλη σύνθεση της εικόνας .

2. Η εικόνα του Α. Νικολάου είναι η δεύτερη σε παλαιότητα εικόνα του τέμπλου . Έργο του 1869 , προφανώς του ίδιου άγνωστου τεχνίτη και δαπάναις Γεωργίου Λιναρδάκη , εικονίζει στο κέντρο τον Α. Νικόλαο «καθήμενον επί θρόνου» , ο οποίος ευλογεί με την δεξιά του , ευλογούμενος κι αυτός από ψηλά από τον Χριστό και την Παναγία . Γύρω του εικονίζονται , κατά πάγια συνήθεια της λαϊκής αγιογραφίας , σκηνές από τον βίο και τα θαύματα του Αγίου .

3. Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι , κι αυτή , εικόνα του 1869 , λιγότερο «δουλεμένη» από τις υπόλοιπες , στην οποία υπερισχύει η λαϊκή τεχνοτροπία . Ο Ιωάννης , με φτερά αγγελικά στους ώμους , κρατά στο αριστερό του χέρι το πιάτο με την «αποτμηθείσα κεφαλήν του» , μαζί και ειλητάριον με την αγαπημένη του έκφραση : «Μετανοείτε ! Ήγγικεν γαρ η Βασιλεία των Ουρανών» . Φορά τη μηλωτή σε χρώμα κόκκινο κι από πάνω μανδύα σε σκούρο πράσινο χρώμα . Πίσω του ερημικό τοπίο με βουνά και λιγοστές πρασινάδες . Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει ένα τετράπτυχο μικρότερων εικόνων με τη Γέννηση του Προδρόμου , τη Βάπτιση του Ιησού , τη σύλληψη του Ιωάννη από τους στρατιώτες του Ηρώδη και την αποτομή της κεφαλής του μπροστά στην Ηρωδιάδα , που προσμένει με το πιάτο στο χέρι . Η εικόνα έγινε από άγνωστο ζωγράφο και ήταν αφιέρωμα του Νικολάου Ι. Οικονομάκη .

4. Ίδιας λαϊκής τεχνοτροπίας με αυτής του Προδρόμου είναι και η εικόνα του Α. Γεωργίου του 1874 . Εικονίζει τον Α. Γεώργιο πάνω στο άσπρο του άλογο , να φονεύει τον φοβερό Δράκο που στερούσε το νερό από τους ανθρώπους και να σώζει τη Βασιλοπούλα , η οποία εικονίζεται (σε μικρότερο μέγεθος) καθισμένη πισωκάπουλα . Στο φόντο , το παλάτι με τον βασιλιά στις επάλξεις αγωνιούντα για την τύχη της θυγατέρας του . Στο κάτω μέρος της εικόνας είναι ζωγραφισμένες τέσσερις μικρές ζωγραφιές , που διηγούνται την απολογία του Αγίου μπροστά στον αυτοκράτορα και τα βασανιστήρια που υπέστη . Κι αυτή η εικόνα αφιέρωμα του Γεωργίου Λιναρδάκη .

5. Του 1880 είναι η εικόνα εκείνη του τέμπλου της Υπαπαντής Βορδόνιας που εικονίζει τον Α. Δημήτριο . Εδώ ο τεχνίτης έγραψε το όνομά του στο κάτω μέρος: «Χειρ ιερέως Αρ. Ζωγράφου» . Πρόκειται , άραγε , για κάποιον Βορδονιάτη απόγονο της οικογένειας των Ζωγράφων της εποχής του 1821 ή για απλή συνωνυμία; Ποιος ξέρει !!! Η τεχνοτροπία της εικόνας αλλά και τα γράμματα μαρτυρούν πως , ίσως , είναι ο ίδιος που ζωγράφισε ΚΑΙ τις προηγούμενες εικόνες στα πλαίσια μιας τεχνικής που ο Γιάννης Τσαρούχης χαρακτήρισε ως : "αθώα, σοφή ζωγραφική". Στην εικόνα αυτή ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται ως καβαλάρης με κόκκινο άλογο (σε αντιδιαστολή του λευκού αλόγου του Αγίου Γεωργίου) να πατά και να λογχίζει τον άπιστο Λυαίο.

Τέλος Α’ μέρους