ΓΥΘΕΙΟ. Νοτιοανατολικά της πόλης του Γυθείου βρίσκεται το κατάφυτο νησάκι της Κρανάης, που το 1898 ενώθηκε με την ξηρά με τεχνικό κρηπίδωμα. Εδώ κατέφυγαν ο Πάρις και η Ωραία Ελένη, σύμφωνα με αναφορά του Ομήρου, φεύγοντας δε, σύμφωνα με την παράδοση, ο Πάρις ξέχασε το κράνος του. Έτσι μέχρι και σήμερα το νησάκι ονομάζεται Κρανάη.

Η Κρανάη κατοικήθηκε από τη Νεολιθική εποχή και ήταν σημαντική τοποθεσία κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο, ενώ είχαν δημιουργηθεί και εργαστήρια κατεργασίας της Πορφύρας. Στους νεότερους χρόνους από το μυρωδικό φυτό μάραθος που βλάστανε στο νησί, ονομάσθηκε Μαραθονήσι και αυτή την ονομασία έφερε το Γύθειο κατά τους προεπαναστατικούς χρόνους.

Κατοικήθηκε από τη ξακουστή οικογένεια των Γρηγοράκηδων. Με πρωτοβουλία του τρίτου Μπέη της Μάνης, Τζανέτμπεη, και των τριών γιων του, αναπτύχθηκε ως έδρα του Μπέη, παράλληλα με το Μαυροβούνι.

Σήμερα στη Κρανάη δεσπόζει με τη παρουσία του ο παραδοσιακός πύργος του Τζαννετάκη Γρηγοράκη, που κτίστηκε το 1829 και στεγάζει το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο της Μάνης.

Στο νησάκι βρίσκεται φάρος, ύψους 23μ., που κατασκευάσθηκε το 1873 από μάρμαρο του Ταινάρου. Το αγναντεύει κανείς και το θαυμάζει από τα μπαλκόνια του νέου ξενοδοχείου Infinity που δεσπόζει στην περιοχή δίνοντας την ευακιρία για απέραντες ματιές στους θρύλους, τους μύθους και την ιστορία…

Ο Γερμανός Ελληνιστής Dr Alex Steinmetz, δημοσίευσε στη λαϊκή εφημερίδα της Βαυαρίας Oberbayerisches volksblatt, άρθρο, το οποίο αναφέρεται στη αρχαία Ελληνική μυθολογία στην αρπαγή της ωραίας Ελένης του Μενελάου, και τέλος δίνει μια περιγραφή της μικρής νησίδος «Κρανάης» του Γυθείου με την παράθεση ενός ωραίου ποιήματος γι’ αυτή, του συμπατριώτη μας ποιητή κ. Κούλη Αλέπη.

«Η παλιά τούτη Ιστορία έχει μείνει τόσο νέα, ώστε να μπορεί κανείς να τη μετάδοση και με λίγα μόνο λόγια. Σε μια γαμήλια εορτή στον Όλυμπο, η Έριδα, η θεά της φιλονεικίας πέταξε ανάμεσα στους καλεσμένους ένα χρυσό μήλο, που έφερε πάνω του την επιγραφή: «Τη καλλίστη», (Στην ομορφότερη απ' όλες). Η βασίλισσα των θεαινών Ήρα, η αιώνια αυτή ζηλότυπη σύζυγος του φοβερού κυνηγού του ποδόγυρου Δία, η Παλλάδα Αθηνά, η βασίλισσα της σοφίας κι' η θεά του Έρωτα Αφροδίτη συναγωνίζονταν ποια να το αρπάξη. Ελλανοδίκης, δηλ. κριτής, ορίστηκε ο Πάρις, ο γυιός του Πριάμου, του βασιλιά της Τροίας. Αυτός, για να εκφραστούμε με τη σημερινή αντίληψη, απένειμε τον τίτλο «Μις Όλυμπος» στην Αφροδίτη, κι' η τελευταία τούτη, για να τον ανταμείψη, του υποσχέθηκε πως θα τον βοηθήση ν' αποχτήση την Ελένη, την ξακουστή γυναίκα του Μενέλαου, του βασιλιά της Σπάρτης, που ήταν πραγματικά η «ομορφότερη γυναίκα του κόσμου». Έτσι, προ τριών χιλιάδων χρόνων, γεννήθηκε η αφορμή του Τρωικού Πολέμου».

Νήσος Κρανάη
Στου ωραίου Λακωνικού τη δροσαγκάλη,/
στ’ άσπρα του Γύθειου απέναντι σπιτάκια /
Θέτιδα, τα μαλλιά λυτά, προβάλλει /
μικρόνησο, η Κρανάη, λίγα δεντράκια./

Απ’ την αυγή ως το σούρπο στ' ακρογιάλι /
οι αγνές παιδούλες τρέχουν, τ' αγοράκια, /
τα χαίρονται οι αγαθοί ψαράδες κι’ άλλοι /
τα νέα ξεπροβοδούν τρεχαντηράκια. /

Μα κάποτε, τη νύχτα ξάφνου αφρίζει /
το πέλαο και βογγά κι' είναι σαν κρίμα. /
Σταυροκοπιούνται οι γριές, πέτρες ραΐζει /
το μοιρολόι που λέει βραχνά το κύμα: /

Ελένη, Αρχόντισσά μου και κυρά μου, /
η προσβολή πως θα πλυθή του Πριάμου;