Όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το Δώρο Χριστουγέννων 2024

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης*

Παραδοσιακά το δώρο Χριστουγέννων καταβάλλεται μέχρι την 21η Δεκεμβρίου κάθε έτους. Ο εργοδότης μπορεί να καταβάλλει το δώρο και νωρίτερα από την παραπάνω ημερομηνία, ενώ σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να καταβληθεί σε είδος. Εφέτος, 21η Δεκεμβρίου είναι ημέρα Σάββατο, οπότε το δώρο θα πρέπει να καταβληθεί νωρίτερα, την προηγούμενη εργάσιμη ημέρα. Έως και τις 20 Δεκεμβρίου οφείλει να καταβληθεί το δώρο Χριστουγέννων στους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.

Ολόκληρο το δώρο θα λάβουν όσοι εργάζονται από την 1η Μαΐου έως και τις 31 Δεκεμβρίου, ενώ για λιγότερες ημέρες εργασίας το δώρο πάει αναλογικά. Έναν ολόκληρο μισθό δικαιούνται οι μισθωτοί, μόνο όμως του ιδιωτικού τομέα, καθώς στο Δημόσιο έχουν καταργηθεί ο 13ος και ο 14ος μισθός. Τα «δώρα» έχουν καταργηθεί πλήρως στους εργαζομένους του Δημόσιου τομέα με τις διατάξεις του «Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής» το 2012 (Ν. 4093/2012) που ψηφίστηκε πριν από 12 έτη. Έκτοτε διατυπώνεται επανειλημμένως το αίτημα για την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού για το Δημόσιο, από το συνδικαλιστικό κίνημα και όχι μόνο.

Ο υπολογισμός του Δώρου Χριστουγέννων για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, μπορεί να γίνει εύκολα, γρήγορα και σωστά, αρκεί να δοθεί έμφαση σε συγκεκριμένες παραμέτρους.

Στην ερώτηση λοιπόν «πώς υπολογίζεται» το Δώρο Χριστουγέννων, η απάντηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με το πότε ξεκίνησε η απασχόληση του εργαζομένου στην επιχείρηση.

Αρχικά, η περίοδος υπολογισμού του ποσού που θα πιστωθεί στο ATM του εργαζομένου στον ιδιωτικό τομέα είναι 1η Μαΐου 2024 μέχρι 31 Δεκεμβρίου.

Οι εργαζόμενοι έχουν την δυνατότητα μέσω της online εφαρμογής που έχει δημιουργήσει το ΚΕΠΕΑ να υπολογίσουν μόνοι τους το Δώρο Χριστουγέννων που δικαιούνται μπαίνοντας στον παρακάτω σύνδεσμο: http://kepea.gr/calc-doro-xristoygennon.php. Όσοι εργαζόμενοι απασχολήθηκαν όλη τη χρονική περίοδο από την 1η Μαΐου έως τις 31 Δεκεμβρίου, δικαιούνται ολόκληρο το Δώρο Χριστουγέννων. Το ποσό αυτό είναι ίσο μ’ έναν μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 25 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

Όσοι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα δεν απασχολήθηκαν ολόκληρη την προαναφερθείσα περίοδο, η οποία αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό στο Δώρο Χριστουγέννων, θα λάβουν ένα μέρος του. Προσοχή! Η διακοπή της εργασιακής σχέσης πρέπει να έχει γίνει είτε γιατί ο εργαζόμενος αποχώρησε οικειοθελώς από την εργασία του (παραίτηση) ή επειδή απομακρύνθηκε με απόφαση του εργοδότη (απόλυση). Όσοι, λοιπόν, δικαιούνται τμήμα από το Δώρο Χριστουγέννων, πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους τα ακόλουθα στον υπολογισμό των χρημάτων:

-2/25 του μηνιαίου μισθού ή 2ημερομίσθια (ανάλογα με το πώς αμείβονται) για κάθε 19 ημερολογιακές ημέρες διάρκειας της εργασιακής σχέσης.

Ακόμα και οι μισθωτοί που εργάστηκαν χρονικό διάστημα μικρότερο των 19ημέρων δικαιούνται ανάλογο κλάσμα από το Δώρο Χριστουγέννων. Σαν καταβαλλόμενος μισθός ή ημερομίσθιο είναι το σύνολο των τακτικών αποδοχών. Στη έννοια των τακτικών αποδοχών περιλαμβάνονται ο μισθός ή το ημερομίσθιο, καθώς και κάθε άλλη παροχή (σε χρήμα ή σε είδος, όπως τροφή, κατοικία κλπ.) εφόσον καταβάλλεται από τον εργοδότη σαν αντάλλαγμα της παρεχόμενης από τον μισθωτό εργασίας, τακτικά κάθε μήνα, ή κατ’ επανάληψη, περιοδικά, κατά ορισμένα διαστήματα του χρόνου.

Σημειώνεται ότι όλοι οι μισθωτοί που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα με σχέση εξαρτημένης εργασίας, σύμβαση αορίστου ή ορισμένου χρόνου σε οποιοδήποτε εργοδότη δικαιούνται Δώρο Χριστουγέννων.

Σημειώνεται πως, οι διατάξεις του θεσμικού πλαισίου για τα δώρα εορτών είναι δημοσίας τάξεως, με συνέπεια να μην επιτρέπεται και να είναι άκυρη κάθε αντίθετη ρητή ή σιωπηρή συμφωνία, καθώς και η παραίτηση του εργαζόμενου από την αξίωση καταβολής τους. Εκτός από το Δώρο Χριστουγέννων ΟΑΕΔ στους ανέργους από τη ΔΥΠΑ, στις 20 Δεκεμβρίου πληρώνεται και η επιταγή ακρίβειας 2024 σε 5 κατηγορίες δικαιούχων. Το ποσό του δώρου για τους ανέργους ισοδυναμεί με ένα πλήρες επίδομα ανεργίας, δηλαδή 509 ευρώ, μετά την αύξηση του κατώτατου μισθού από την 1η Απριλίου 2024. Το ποσό αυτό χορηγείται στους ανέργους που άρχισαν να λαμβάνουν επίδομα από την 1η Μαΐου έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2024.

Για κάθε έναν πλήρη μήνα επιδότησης καταβάλλονται τρία (3) ημερήσια επιδόματα Δώρο Χριστουγέννων. Για επιδότηση όλο το προαναφερόμενο διάστημα καταβάλλονται είκοσι πέντε (25) ημερήσια επιδόματα. Αν δεν συμπληρωθεί πλήρης μήνας επιδότησης δεν καταβάλλεται Δώρο Χριστουγέννων. Σε περίπτωση που το Δώρο Χριστουγέννων για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα δεν καταβληθεί έγκαιρα, οι εργαζόμενοι-ες ή/και τα σωματεία μπορούν και πρέπει να προσφύγουν στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, προκειμένου να συνταχθεί μηνυτήρια αναφορά.

Η μηνυτήρια αναφορά διαβιβάζεται στον Εισαγγελέα για την άσκηση ατομικής δίωξης σε βάρος του εργοδότη, ενώ, παράλληλα, διαβιβάζεται και στο οικείο αστυνομικό τμήμα για την κίνηση της αυτόφωρης διαδικασίας.

Οι εργαζόμενοι-ες ή και τα σωματεία τους έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν μήνυση απευθείας στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα και να ζητήσουν την εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας.

Επισημαίνεται ότι στη μηνυτήρια αναφορά θα πρέπει να αναγράφονται τα στοιχεία της επιχείρησης και τα στοιχεία κατοικίας του εργοδότη, εάν αυτό είναι δυνατόν, δεδομένου ότι η διαδικασία του αυτοφώρου διαρκεί έως και 48 ώρες.

Σε κάθε περίπτωση μη καταβολής του Δώρου μέσα στην τασσόμενη προθεσμία, οι Επιθεωρητές Εργασίας έχουν υποχρέωση να επεμβαίνουν άμεσα, διενεργώντας ελέγχους και να βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα για την άσκηση της διαδικασίας του αυτοφώρου και την επιβολή των σχετικών κυρώσεων.

Οι εργαζόμενοι-ες μπορούν να προβαίνουν σε επώνυμες ή ανώνυμες καταγγελίες στην ενιαία γραμμή εξυπηρέτησης 1555 ή στην ηλεκτρονική υπηρεσία υποβολής ανώνυμης καταγγελίας της Επιθεώρησης Εργασίας ή με αποστολή μηνύματος, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), στο Τμήμα Επιθεώρησης του τόπου εργασίας τους.

Επιταγή ακριβείας:

Στο μεταξύ στις 20 Δεκεμβρίου θα καταβληθεί η επιταγή ακρίβειας στα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και τα τακτικά επιδόματα Δεκεμβρίου.

Οι κατηγορίες δικαιούχων, που θα λάβουν το βοήθημα λίγο πριν τα Χριστούγεννα είναι οι εξής:

1. Οι 767.000 δικαιούχοι του επιδόματος παιδιού του ΟΠΕΚΑ θα λάβουν επιπλέον μία δόση επιδόματος παιδιού.
2. Οι 220.000 δικαιούχοι του επιδόματος ΑΜΕΑ του ΟΠΕΚΑ και οι δικαιούχοι του εξω-ιδρυματικού επιδόματος και λοιπών επιδομάτων αναπηρίας του e-ΕΦΚΑ θα λάβουν ενίσχυση ύψους 200 ευρώ.
3. Οι 35.000 ανασφάλιστοι υπερήλικες δικαιούχοι του αντίστοιχου επιδόματος του ΟΠΕΚΑ θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ.
4. Οι 205.000 δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα λάβουν επιπλέον 50% του μηνιαίου επιδόματος κατά τον μήνα Δεκέμβριο.

Στις 6 Δεκεμβρίου 1925, για πρώτη φορά οι συνδικαλιστές διατύπωσαν το αίτημα για 13ο μισθό, ενώ δύο χρόνια αργότερα, στις 22 Δεκεμβρίου 1927, οι δημόσιοι υπάλληλοι απέργησαν με αίτημα την καταβολή ενός ολόκληρου μισθού για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Μετά τον πόλεμο, με δυο αναγκαστικούς νόμους του 1944 και 1946 (τότε δεν υπήρχε Βουλή), καθιερώθηκαν οι έκτακτες ενισχύσεις, όπως ονομάστηκαν τα δώρα, οι οποίες συμπεριλήφθηκαν στο μισθό. Με αυτή τη νομοθετική ρύθμιση δινόταν το δικαίωμα στους αρμόδιους υπουργούς να καθορίζουν τους μισθούς, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν οι έκτακτες ενισχύσεις των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Οι νόμοι 1777 και 1901 του 1951 επικύρωσαν την προηγούμενη νομοθετική πρωτοβουλία και όριζαν ότι «οι υπουργοί Οικονομικών και Εργασίας δύνανται δια κοινών αποφάσεων να προσδιορίζουν εκτάκτως οικονομικάς ενισχύσεις κατά τις εορτές Χριστουγέννων και Πάσχα εις χρήμα ή εις είδος».

Το καθεστώς αυτό θα ισχύσει έως το 1980, οπότε με το νόμο 1082 ρυθμίζεται οριστικά και για πάντα το ύψος και ο χρόνος καταβολής των δώρων εορτών και αδείας. Με τον ίδιο νόμο, το δώρο μετονομάζεται σε επίδομα. Στις 3 Μαρτίου 2010, η κυβέρνηση ανακοινώνει νέο πακέτο μέτρων για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, στο οποίο περιλαμβάνεται και η περικοπή κατά 30% των επιδομάτων Πάσχα, Χριστουγέννων και αδείας στο Δημόσιο.

Μετά την είσοδο της χώρας στον αστερισμό των μνημονίων, ανακοινώνεται στις 2 Μαΐου 2010 η αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ, σε όλους όσοι οι αποδοχές φτάνουν μέχρι 3.000 ευρώ και πλήρη κατάργηση των δύο μισθών, για μεγαλύτερες αποδοχές. Για τους συνταξιούχους το επίδομα είναι 800 ευρώ για συντάξεις έως 2.500 ευρώ.

Στις 7 Νοεμβρίου 2012, με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016, καταργήθηκαν ολοσχερώς τα επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και Αδείας για τους δημόσιους υπάλληλους και όλους τους συνταξιούχους. Η κατάργηση των δώρων στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και τους συνταξιούχους, υπήρξε ένα άδικο μέτρο που αποδίδεται στην οικονομική κρίση, στην ” πτώχευση” και στα μνημόνια και θα πρέπει να θεσμοθετηθεί η επαναφορά των δώρων στους δημοσίους υπαλλήλους και στους συνταξιούχους. Οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι ή συνταξιούχοι (δημοσίου κλπ.) είχαν προγραμματίσει την ζωή τους , με βάση τα οικονομικά αυτά δεδομένα που εφαρμόζονταν επί δεκαετίες και αδίκως όλα ανατράπηκαν , όλα άλλαξαν σε μία ημέρα επί το δυσμενέστερον (ενώ για παράδειγμα είχαν λάβει δάνεια ή τα παιδιά τους σπούδαζαν μακριά). Πλήρωσαν την οικονομική κρίση της χώρας μας , ενώ δεν έχουν σχέση με την αιτία που προκάλεσε την κρίση, δεν είναι συνυπεύθυνοι. Αιτία ήταν η κακοδιαχείριση, η έλλειψη αξιολόγησης και οι άσκοπες σπατάλες σε κάποιες περιπτώσεις από τους διοικούντες , από αυτούς που ελάμβαναν αποφάσεις και όχι από αυτούς που τις εφάρμοζαν. Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι του Ιδιωτικού τομέα, είναι διαχρονικά αδικημένοι, καθώς πολλοί υπόσχονται ότι οι μισθοί τους, θα προσεγγίσουν τους ευρωπαϊκούς μισθούς ( τον κατώτατο μισθό των ευρωπαϊκών προηγμένων κρατών), αλλά ακόμα αναμένουν την υλοποίηση των ως άνω υποσχέσεων και την ουσιαστική ενίσχυση του σώματος επιθεώρησης εργασίας. Οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, εδώ και δεκαετίες αισθάνονται ανασφάλεια λόγω ανυπαρξίας μονιμότητας στην θέση τους και εξαιτίας λιγότερων προνομίων. Απογοητεύονται όταν βλέπουν την Επιθεώρηση Εργασίας σε ρόλο διαμεσολαβητή και όχι εφαρμοστή των υποχρεωτικών Νόμων του Κράτους.

Σε πολλές περιπτώσεις βέβαια, εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, αποκομίζουν μέσα από διαρκή αγώνα, περισσότερα οικονομικά οφέλη- εισοδήματα σε σχέση με τον σταθερό μισθό του δημοσίου τομέα. Για πολλά χρόνια τώρα, υπήρχε έντονα η αντίληψη ότι η ασφάλεια που παρέχει ο Δημόσιος τομέας εργασίας ήταν επαρκής, ώστε να κάνει κάποιους από τους εκεί απασχολούμενους , να συμπεριφέρονται με απρέπεια στον πολίτη ή να μην εξυπηρετούν – διευκολύνουν ως οφείλουν τον πολίτη. Η αντίληψη αυτή συνεπικουρήθηκε για πολλές δεκαετίες από ένα συντεχνιακό και ανορθόδοξο πολιτικό σύστημα που οδήγησε νομοτελειακά στην πρόσφατη οικονομική κρίση που ζήσαμε , με συνέπειες για όλους τους πολίτες. Συνοδεύτηκε επίσης από μία κυρίαρχη ιδεολογία και ένα κώδικα συμπεριφοράς σύμφωνα με τον οποίο ο πολίτης διδάχθηκε να βλέπει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα την λύση όλων των προβλημάτων του και από μία κρατικοδίαιτη, αδιαφανή επιχειρηματικότητα που εναγκαλιζόμενη τις παραφυάδες της εξουσίας, εμεγαλούργησε προς ίδιον όφελος. Οι διαχρονικές παθογένειες του συστήματος και οι άσκοπες σπατάλες που οδήγησαν στην οικονομική κρίση και στα μνημόνια, δεν θα πρέπει να επαναληφθούν, αλλά ο εργαζόμενος αξίζει πολλά περισσότερα . Όταν θέλουμε να λεγόμαστε σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα με ό,τι αυτό σημαίνει, πρέπει να το αποδεικνύουμε και στην πράξη.

(*) Δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολόγος