Αναγκαίες οι Αντιπυρικές Ζώνες στα χωριά του Ταϋγέτου Λακωνίας

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης*

Εκτός από τις επελάσεις άγριων γουρουνιών και μοσχαριων που καταστρέφουν αγροτικές εκτάσεις και κήπους στα χωριά του Λακωνικού Ταϋγέτου, τις επελάσεις τσακαλιών που αφανίζουν κτηνοτρόφους και σκοτώνουν παραγωγικά ζώα, τον μη καθαρισμό και την μη διάνοιξη δασικών δρόμων, την αναμονή δημιουργίας κρατικού φράγματος στον Ευρώτα , τον μη καθαρισμό των ρεμάτων από την πολιτεία, την κατάσταση των δεξαμενών πυρόσβεσης, την παγκόσμια κλιματική αλλαγή: ο ενδεχόμενος κίνδυνος πυρκαγιάς , απειλεί να αφανίσει το υπέροχο δάσος Ταϋγέτου , στην δημοτική ενότητα Πελλάνας. Πέρα από την καθιερωμένη προσευχή προς τον Θεό , να την γλιτώσουμε και εφέτος( εξαιτίας της απουσίας αναγκαίων έργων) ,θα πρέπει να γίνουν τα αυτονόητα που σχετίζονται με την πρόληψη και ειδικότερα η δημιουργία αντιπυρικων ζωνών. Η σοβαρότητα των κινδύνων πυρκαγιάς ή έκρηξης αναδεικνύει την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην πρόληψη. Τα σοβαρά ατυχήματα που έχουν συμβεί στη χώρα μας και σχετίζονται με τέτοιου είδους κινδύνους , αναδεικνύουν, επίσης, αυτή την αναγκαιότητα. Οι προσπάθειες για τη λήψη μέτρων πρέπει να γίνουν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: Δήμους, Περιφέρειες, τοπικές κοινότητες, δασαρχεία κ.α., που διαχειρίζονται χρήματα των ελλήνων φορολογουμένων.

Θα πρέπει να επιμείνουμε στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, γιατί όταν μας συμβαίνουν τέτοια γεγονότα, με εξαιρετικά μεγάλες πυρκαγιές, με τη συγκυρία των μελτεμιών και των ιδιαίτερα ξηροθερμικών συνθηκών, τότε οι πυρκαγιές παίρνουν μεγάλες διαστάσεις, γίνονται ανεξέλεγκτες και δυστυχώς δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με τα επίγεια μέσα, αλλά ούτε και με τα εναέρια, τα οποία υπόκεινται σε σειρά από περιορισμούς .

Το πρόγραμμα «Προστασία και Αναβάθμιση Δασών 2024» του Πράσινου Ταμείου, με σκοπό την δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, πλάτους 10 μέτρων, περιμετρικά οικισμών που βρίσκονται εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιών, θα έπρεπε να επεκταθεί και στα χωριά του Ταϋγέτου Λακωνίας και συγκεκριμένα της δημοτικής ενότητας Πελλάνας ( Γεωργίτσι , Αγόριανη , Λογκανίκος, Άγιος Κωνσταντίνος , Καστορι, Πελλάνα , Περιβόλια, Βορδόνια κ.α.).

Αφού το ανωτέρω πρόγραμμα , δεν " περίσσευε " για τους βόρειους δήμους , που βρίσκονται στην καρδιά του Ταϋγέτου , ο Δήμος θα πρέπει να απαιτήσει από το υπουργείο εσωτερικών και το υπουργείο πολιτικής προστασίας, επιπλέον κρατική χρηματοδότηση για την δημιουργία αντιπυρικων ζωνών στα χωριά του Ταϋγέτου, σε συνεργασία με το δασαρχείο. Οι αντιπυρικες ζώνες στον Ταϋγετο, θα έπρεπε να έχουν γίνει "εχθές"... Όχι μονάχα αντιπυρικες ζώνες γύρω από τους οικισμούς, αλλά και αντιπυρικες ζώνες γύρω από το πανέμορφο αυτό δάσος. Έχει αποδειχθεί διαχρονικά και εκ του αποτελέσματος , ότι οι αντιπυρικες ζώνες , κατάφεραν να σταματήσουν πυρκαγιές και να σώσουν οικισμούς, δάση και ολόκληρες περιοχές. Σε περιοχές που κάποιοι διαφωνούσαν ,με την διάνοιξη των αντιπυρικων ζωνών ( με την αιτιολογία ότι για την διάνοιξη της ζώνης, καταστρέφεται ένα μικρό τμήμα του δάσους), εκ του αποτελέσματος αναδεικνύεται ότι έκαναν λάθος, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιες που είχαν ως συνέπεια την καταστροφή χιλιάδων στρεμμάτων πολύτιμου δάσους.

Δυστυχώς , σε πολλές περιοχές της χώρας που καήκαν τα τελευταία χρόνια και ειδικά στην Αττική , παρατηρήσαμε με λύπη κατοίκους που παρακαλούσαν να ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες πριν συμβεί το κακό και οι αντιπυρικες ζώνες τελικά άνοιξαν , μετά την καταστροφική πυρκαγιά .

Υπάρχει σύγχρονη τεχνολογία με ειδικές κάμερες ανίχνευσης πυρός μέσω συχνοτήτων (όχι απλή φωτογράφηση), όπου η φωτιά εντοπίζεται από ένα εναέριο μέσο (π.χ ντρόουν, δορυφόροι κ.λ.π) όταν ακόμη έχει το μέγεθος μιας παλάμης. Αμέσως ειδοποιείται το κέντρο ελέγχου και ένα εναέριο ή επίγειο μέσο πάει και τη σβήνει προτού γιγαντωθεί και γίνει ανεξέλεγκτη.

Με αδιάβατους δασικούς δρόμους και με μηχανήματα που δεν μπορούν να επισκευαστούν λόγω υποχρηματοδότησης, με ελάχιστο προσωπικό στις δασικές υπηρεσίες και με προβληματικές δεξαμενές πυρόσβεσης, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο .

Η Πολιτεία παρόλο που υποχρεούται , δεν καθαρίζει τα ρέματα , τα οποία διαχρονικά αποτελούν εστία πρόκλησης πυρκαγιάς και υγειονομικές βόμβες μόλυνσης του περιβάλλοντος .

Υπενθυμίζεται ότι η αρμοδιότητα του καθαρισμού των κοιτών των υδατορεμάτων ορίζεται στο άρθρο 224 του ν. 4555/2018 (Κλεισθένης), σύμφωνα με το οποίο το αντικείμενο του καθαρισμού των υδατορεμάτων αποτελεί εξ ολοκλήρου αρμοδιότητα των Περιφερειών της χώρας, ανεξαρτήτως του καθορισμού ορεινής και πεδινής κοίτης αυτών.

Υπενθυμίζεται, επιπροσθέτως, ότι σε περίπτωση ανάγκης απομάκρυνσης τυχόν φυόμενης δασικής βλάστησης επί υδατορεμάτων, εντός ή εκτός της κοίτης τους, ισχύουν και εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν.δ. 86/1969 περί δασικού κώδικα σχετικά με την σύνταξη πινάκων υλοτομίας, έγκρισή τους και έκδοσης, αρμοδίως, απόφασης έκτακτης κάρπωσης απόληψης δασικών προϊόντων, με αντίστοιχο ορισμό του τρόπου διάθεσης και διακίνησης των παραχθέντων δασικών προϊόντων. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι οι εν λόγω καθαρισμοί αφορούν το σύνολο του χώρου που διαμορφώνει ένα υδατόρεμα, δηλαδή την κοίτη, τα πρανή και εν γένει τη γραμμή πλημμύρας, ό,τι, δηλαδή, αποτελεί δια της απόφραξής του εν δυνάμει απειλή για τις κατάντη περιοχές, σε περίπτωση εμφάνισης ακραίων πλημμυρικών φαινομένων.

Ολα αυτά κατ’ επίκληση της αντιμετώπισης καταστροφών που γεννάει η κλιματική κρίση, για την ανάσχεση της οποίας, ωστόσο, ο ίδιος ο ευρωπαϊκός Κανονισμός 841/2018 έθεσε ως κύριο μοχλό τη βιώσιμη διαχείριση των υφισταμένων δασών και τη δημιουργία νέων, αφού τα δάση συνιστούν βασική πηγή οξυγόνου, ρυθμιστή του κλίματος και κύριο παράγοντα απορρόφησης των αερίων του θερμοκηπίου, ενώ με το ριζικό τους σύστημα προστατεύουν πόλεις, οικισμούς, εγκαταστάσεις και καλλιέργειες από τα πλημμυρικά φαινόμενα και τις κατολισθήσεις.

Κάθε χρόνο καίγονται χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων, καταστρέφονται περιουσίες και δυστυχώς συχνά χάνονται και ανθρώπινες ζωές. Απέναντι σε αυτήν την πραγματικότητα, οφείλουμε να είμαστε πάντα σε εγρήγορση αλλά και να προστατεύουμε τα δάση μας με τον σωστό τρόπο. Και διαχρονικά αυτός ο τρόπος βάζει την πρόληψη στο επίκεντρο.

Η τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO), State of the Global Climate 2023, επιβεβαίωσε ότι το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί, με την παγκόσμια μέση θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια να φτάνει περίπου τους 1,45°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα (από το 1850 έως το 1900). Επιπλέον, η τελευταία δεκαετία είναι η θερμότερη δεκαετία που έχει καταγραφεί ποτέ. Παγκοσμίως σημειώθηκαν ακόμη πολλαπλά αρνητικά ρεκόρ, π.χ. σε σχέση με τη θερμότητα και οξίνιση των ωκεανών, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την κάλυψη πάγου της Ανταρκτικής και την υποχώρηση των παγετώνων κ.α., ανατρέποντας την καθημερινή ζωή για εκατομμύρια ανθρώπους και προκαλώντας πολλά δισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομικές απώλειες. Αυτά τα κλιματικά δεδομένα δείχνουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι χάνουμε το στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού που επιτάσσει η (μακροπρόθεσμη) αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας να περιοριστεί κάτω από τους 1,5°C. Ο διευθυντής του ινστιτούτου Goddard της NASA, έγραψε στο επιστημονικό περιοδικό nature ότι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας της τελευταίας χρονιάς έχει ξαφνιάσει ακόμα και τους ίδιους τους κλιματικούς επιστήμονες καθώς ήταν μεγαλύτερη από αυτή που αναμενόταν βάσει των κλιματικών μοντέλων. Όπως αναφέρει, εάν αυτή η ανωμαλία δεν σταθεροποιηθεί μέχρι τον Αύγουστο του 2024 τότε ο κόσμος μας θα βρεθεί σε πραγματικά αχαρτογράφητη περιοχή. Αντίστοιχα, στη χώρα μας την περασμένη χρονιά, τα κλιματικά δεδομένα δεν ήταν καλύτερα και οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης εκδηλώθηκαν έντονα. Σύμφωνα με την ετήσια κλιματική αποτίμηση του climatebook, το 2023 η Ελλάδα βίωσε στο σύνολό της το θερμότερο έτος των τελευταίων 30 ετών με μέση ετήσια τιμή θερμοκρασίας στους 15,2°C.

Δεν θα πρέπει να αφήσουμε να καταστραφεί το υπέροχο δάσος Ταϋγέτου:

Ο αναξιοποίητος Ταΰγετος αποτελεί την υψηλότερη οροσειρά της Πελοποννήσου. Η υψηλότερη κορυφή του φθάνει σε ύψος 2.405 μέτρα . Η πυραμίδα του Ταϋγέτου αποτελεί την πιο εντυπωσιακή ίσως κορυφή βουνού στην Ελλάδα και την πιο μυστηριώδη συνάμα μιας και την συνοδεύει ένας άλυτος εδώ και χιλιάδες χρόνια γρίφος. Η απόλυτη πυραμίδα που σχηματίζεται στην κορυφή του Ταύγετου είναι είτε ένα παιχνίδι της φύσης , είτε μία γιγάντια ανθρώπινη κατασκευή που ξεπερνά σε διάσταση και βαθμό δυσκολίας κατασκευής κάθε φαντασία.

Με δάση κωνοφόρων, ρεματιές, πλατάνια, κρυστάλλινες πηγές και ένα πυκνό δίκτυο μονοπατιών, ο περήφανος γίγαντας σας προσκαλεί να τον διασχίσετε για να σας αποκαλύψει τους συμβολισμούς του. Για να σας ψιθυρίσει τις ιστορίες που πλέκονται στις κορυφές και στις χαράδρες του. Για να σας αποκαλύψει τα μυστικά περάσματα του και να σας ταξιδέψει νοερά ανά τους αιώνες.

Ο επιβλητικός ορεινός όγκος, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση πήρε το όνομά του από τη νύμφη Ταϋγέτη, κόρη του Άτλαντα. Η Ταϋγέτη ήταν τοπική θεότητα της οροσειράς και ανήκε στην ακολουθία της θέας Άρτεμις. Ο μύθος έχει δύο παραλλαγές. Σύμφωνα με την πρώτη, ο Λακεδαίμονας, που γεννήθηκε από τη συνεύρεση του Δία με την Ταϋγέτη και αποτέλεσε ήρωα της περιοχής, χάρισε στο βουνό το όνομα της μητέρας του. Σύμφωνα με τη δεύτερη ο Λακεδαίμονας ήταν σύζυγος της Ταϋγέτης και παιδί τους ήταν ο Ευρώτας, από τον οποίο βαφτίστηκε και το ποτάμι που εκβάλει στον Ταΰγετο.

Το μεγαλοπρεπές όρος αναφέρεται για πρώτη φορά στη Ραψωδία Ζ’ της Οδύσσειας του Ομήρου, στον στίχο 103.

Στην αρχαιότητα η ψηλότερη κορυφή του αποκαλούνταν τότε Ταλετόν. Όπως όλες οι βουνοκορφές θεωρούνταν ιερή τοποθεσία γιατί ήταν το πλησιέστερο σημείο στον ήλιο και οι άνθρωποι πίστευαν πως ήταν το πιο κατάλληλο σημείο για να εισακουστούν οι προσευχές τους προς το Θεό καλύτερα.

Αν περιμένετε μέχρι το ξημέρωμα, λίγο πριν την ανατολή του ήλιου θα ζήσετε ένα θαύμα. Η τέλεια σκιά της πυραμίδας, όπως την ονομάζουν οι ερευνητές, είναι ένα φυσικό φαινόμενο που μπορείτε να αντικρύσετε μόνο από την κορυφή του βουνού. Η σκιά του βουνού δημιουργεί όταν και ο καιρός το επιτρέπει, τα πρωϊνά, ένα ισόπλευρο τρίγωνο στον Μεσσηνιακό κόλπο. Προκαλείται από τη διάθλαση του φωτός του ηλίου που είναι έτοιμος να καλημερίσει αυτόν τον τόπο.

Σύμφωνα με έναν ακόμα μύθο ο Λυκούργος προκάλεσε να λύσουν έναν γρίφο με αντάλλαγμα το χέρι της βασιλοπούλας. Ο γρίφος ζητούσε από τους νέους να βρουν την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος. Οι υποψήφιοι ανέβηκαν στην κορυφή του Ταΰγετου αλλά κανείς δεν έδωσε απάντηση. Όλοι εκτός από αυτόν που ταύτισε την ώρα της ανατολής με την χρονική στιγμή που παρουσιάζεται το φαινόμενο της πυραμίδας.

Ο Κώστας Ουράνης ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος, έγραψε για τον Ταΰγετο: «Κανένα βουνό απ’ όσα είδα στη ζωή μου, από το Μον Μπλαν με τα αιώνια απάτητα χιόνια ίσαμε τις πιο άγριες ισπανικές σιέρρες, δε μου έκανε ποτέ την εντύπωση που αισθάνθηκα, που δέχθηκα, κατάστηθα θα έπρεπε να πω, όταν από μια ψηλή καμπή του αμαξιτού δρόμου προς τη Σπάρτη αντίκρισα τον Ταΰγετο σ’ όλο του το επιβλητικό ύψος…».

(*) Δικηγόρος Αθηνών- συνταγματολόγος- συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα-νομικός συνεργάτης Πατριαρχείου στην Ελλάδα- νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών Ελλάδος- ΔΣ ιδρύματος Μπότσαρη, πρόεδρος Συνδέσμου των εν Αττική Γεωργιτσιάνων Λακεδαίμονος - νομικός σύμβουλος αναβίωσης ιεράς Μονής Προφήτου Ηλία Γεωργιτσίου- δικηγόρος 62 Γεωργιτσιάνων για την κτηματογραφηση - ΔΣ πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων