Κοινοβουλευτισμός - Τι θα ψήφιζες, σήμερα, σε Εθνικές εκλογές;

ΕΛΛΑΔΑ. Από τη σκοπιά της οργάνωσης των κομμάτων και της συμμετοχής του πληθυσμού στο κομματικό σύστημα, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τρεις φάσεις του Κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα:

• Τον ολιγαρχικό κοινοβουλευτισμό από το 1844 έως το 1909,
• Τον μετα-ολιγαρχικό κοινοβουλευτισμό, 1909-1967,
• Τον κοινοβουλευτισμό της μεταπολίτευσης, 1974-2020.

Ο κοινοβουλευτισμός της Μεταπολίτευσης

Στην πρώιμη Μεταπολίτευση, η κατάργηση της μοναρχίας, η συρρίκνωση της δύναμης του στρατού, μετά την τραγωδία της Κύπρου, και η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, κατέστησαν τη Βουλή τον κεντρικό θεσμό του συστήματος εξουσίας. Δυστυχώς, και σε αυτή την τρίτη φάση, ακόμα και μετά το 1974, τα κόμματα μαζικοποιήθηκαν, χωρίς όμως να εκδημοκρατιστούν.

Με την άνοδο του Βενιζελισμού οι κομματικοί σχηματισμοί έπαψαν να είναι ολιγαρχικές λέσχες. Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ βλέπουμε μια εξίσου σημαντική τομή στην κομματική οργάνωση. Βλέπουμε τη μετάβαση από συγκεντρωτικά αλλά μη μαζικά κόμματα σε κόμματα πιο μαζικά οργανωμένα. Σε αυτή την περίοδο λοιπόν, η μαζικοποίηση των κομμάτων σημαίνει μεν την πιο πλατιά ένταξη των πολιτών στην πολιτική αρένα, αλλά αυτή η ένταξη πήρε έναν πιο αυταρχικό χαρακτήρα με ρυθμιστή τον αρχηγό.

Σήμερα παρατηρούμε, ακόμα, ένα πολωμένο πολιτικό σύστημα, με τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ ή τον ΣΥΡΙΖΑ, εναλλασσόμενους, ως τους δύο βασικούς πόλους. Σε αυτό το πλαίσιο, η ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη εκδημοκράτισε σε έναν βαθμό το πολίτευμα της χώρας. Από την άλλη μεριά, οι τεράστιες ανισότητες που δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο των Μνημονίων, ανισότητες που εντάθηκαν στην περίοδο της Πανδημίας, αδικίες με θύμα τον πολίτη, οδηγούν ένα, αυξανόμενο συνεχώς, περιθωριοποιημένο κομμάτι του πληθυσμού σε πιο ακραίες, θέσεις, μαρτυρίες, αντιλήψεις, κυρίως προς την Δεξιά πτέρυγα του Κοινοβουλίου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο κοινοβουλευτισμός στη Ελλάδα απέκτησε γερές ρίζες, αφού κατόρθωσε, με μερικές διακοπές, να λειτουργήσει από τα μέσα του περασμένου αιώνα έως σήμερα. Όπως όμως και σε άλλες κοινωνίες ύστερης ανάπτυξης, η δημοκρατική λειτουργία του Κοινοβουλίου εξακολουθεί να υποσκάπτεται από διαδικασίες που εμποδίζουν την αντιπροσώπευση ευρύτερων συλλογικών ομάδων.

Έτσι, αν οι δημοκρατικές δυνάμεις, δεξιά και αριστερά του πυρηνικού συστήματος, ξεπέρασαν τον ολιγαρχικό και εν συνεχεία τον πραιτωριανό κοινοβουλευτισμό, σήμερα πρέπει να παλέψουν για να ξεπεράσουν τον κομματικοκρατικό κοινοβουλευτισμό, όπου τα κόμματα μετατρέπονται από μέσα λαϊκής εκπροσώπησης σε μέσα χειραγώγησης με αρχηγούς αυθεντίες. Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν: