Την περιοχή μελέτης αποτελούν, οι δύο κάθετοι βασικοί άξονες της πόλης, με διεύρυνση στην κεντρική περιοχή, σημείο τομής των αξόνων. Ο βασικός άξονας της οδού Κ. Παλαιολόγου, αναπλάθεται στο σύνολο του, με κορυφαία παρέμβαση για την διαμόρφωση του χώρου του μνημείου του Λεωνίδα.

Η οδός Λυκούργου, αναπλάθεται επίσης στο σύνολο της, με τις δύο βασικές πλατείες που βρίσκονται επ αυτής. Στην διευρυμένη κεντρική περιοχή, εντάσσονται η πλατεία Αγίου Νίκωνα, ο πεζόδρομος Κλεομβρότου, η Δημοτική Αγορά, ως προς τον υπαίθριο χώρο της όπου γίνεται το καθιερωμένο παζάρι και η πλατεία Ευαγγελίστριας.

Στόχος είναι η ανάπλαση του συγκεκριμένου κέντρου αστικού ιστού με βιοκλιματικό σχεδιασμό, να αποτελέσει πιλοτική παρέμβαση, απ’ όπου θα εξαχθούν συμπεράσματα και θα αποκτηθεί εμπειρία για αντίστοιχες αναπλάσεις άλλων αστικών κέντρων, αντίστοιχης κλίμακας.

Πρόθεση του Δήμου Σπάρτης είναι η πρόταση για το έργο :«Ανάπλαση του κεντρικού αστικού ιστού Σπάρτης με βιοκλιματικά κριτήρια » είναι να ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013», που προκήρυξε το Κ.Α.Π.Ε.


Στόχος της Ανάπλασης
Βασικός στόχος των αναπλάσεων αυτών, είναι
• η βελτίωση των περιβαλλοντολογικών συνθηκών,
• η βελτίωση του μικροκλίματος και
• η αναβάθμιση της εικόνας του αστικού ιστού
με την αξιοποίηση των υπαιθρίων χώρων κάθε κατηγορίας και κλίμακας, σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής σχεδίασης και με γνώμονα την αειφορεία. Την εξυπηρέτηση δηλαδή των σημερινών αναγκών των κατοίκων, με την ταυτόχρονη μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος και την διαφύλαξη τουλάχιστον ίδιων πόρων για τις επόμενες γενιές.

Η αξιοποίηση κάθε ελεύθερου (οποιασδήποτε κλίμακας) δημόσιου χώρου του αστικού ιστού, και η ανάπλαση του με βιοκλιματικό σχεδιασμό, είναι επιβεβλημένη:
• Για την μείωση των δυσμενών αποτελεσμάτων της θερμικής νησίδας και της αστικής χαράδρας, δηλαδή της επιδείνωσης του μικροκλίματος περιοχών των πόλεων
• Για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, με έμφαση στον ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό, δηλαδή, καλλίτερες και ανθρωποκεντρικά οργανωμένες εξυπηρετήσεις, εξυγίανση των χώρων, ασφάλεια, αναψυχή.
• Για την λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση του Δημόσιου χώρου

Ο χώρος ανάπλασης επιλέχτηκε με κριτήριο να αποτελεί ενιαίο, σαφώς καθορισμένο σύνολο του αστικού ιστού, έτσι ώστε:
• να λειτουργήσει στο σύνολο της σαν πιλοτικό έργο, επιδεικτικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, εύκολα αντιληπτό από τους χρήστες.
• να είναι εύκολα ελέγξιμα - με κατάλληλες μετρήσεις που προβλέπεται να διενεργηθούν μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, τα αποτελέσματα, ως προς τον κυρίαρχο στόχο του συγκεκριμένου προγράμματος.

Tα οποία εξειδικεύονται στα εξής:
1. Μείωση της μέγιστης θερμοκρασίας του περιβάλλοντος τους μήνες του

2. Μείωση της επιφανειακής θερμοκρασίας κατά τουλάχιστον 5 βαθμούς.

3. Βελτίωση της θερμικής άνεσης στην περιοχή κατά τουλάχιστον 20%.

4. Μείωση των βαθμοωρών κλιματισμού κατά 20%.

Είναι δεδομένο το ότι το έργο εστιάζει στην περιβαλλοντική αποκατάσταση και ειδικά στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων.
Όμως,
Εκτός από τα περιβαλλοντολογικά οφέλη, από τον σχεδιασμό θα προκύψει λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση των ελεύθερων δημόσιων χώρων του κεντρικού αστικού ιστού, προς διευκόλυνση της καθημερινής ζωής των κατοίκων – και εν γένει χρηστών.

Τα κυριότερα των οποίων θα είναι :
• Με την λειτουργική αναβάθμιση θα εξασφαλιστούν:
* Η ανάδειξη του χώρου του μνημείου του Λεωνίδα, με
-τον σχεδιασμό του άμεσου περιβάλλοντος του αγάλματος για ανάδειξη του μνημείου,
-την διαμόρφωση όλου του περιβάλλοντος χώρου με δημιουργία καθιστικών,ένταξη φύτευσης, και εν γένει οριοθέτηση και ανάδειξη του χώρου,
-ένταξη υδάτινου, βιοκλιματικού στοιχείου δροσισμού και αισθητικής ανάδειξης του μνημείου.
* Η βελτίωση της λειτουργικότητας του δημόσιου χώρου, με άνετους χώρους κυκλοφορίας πεζών, οργανωμένους και με χαρακτήρα χώρους πρασίνου.
* Με τον επανασχεδιασμό της οριογραμμής πεζοδρομίου-δρόμου, θα επιλυθεί και το πρόβλημα της χωροθέτησης των περιπτέρων, που σήμερα δυσχεραίνουν την κίνηση των πεζών-ευρισκόμενα στην γωνία,- χωρίς να μεταφερθούν, ενέργεια που θα επιβάρυνε την πρόσοψη των καταστημάτων.
* Κατασκευή ζώνης απρόσκοπτης πορείας ατόμων μειωμένης κινητικότητας (Α.Μ.Κ) και στοιχείων διευκόλυνσης κίνησης αναπήρων, αλλά και γονέων με καροτσάκια ή οποιαδήποτε τροχήλατη αποσκευή (υποβαθμίσεις πεζοδρομίων, ράμπες, κ.τ.λ.).
* Η διευθετημένη απρόσκοπτη ροή της κυκλοφορίας των οχημάτων, χωρίς τροποποίηση της διαμορφωμένης κυκλοφοριακής δομής της περιοχής,(διέλευση λεωφορείου, κατευθύνσεις μονοδρομήσεων ), η οποία θα γίνεται με συνεχή κίνηση, χωρίς δυνατότητες προσπέρασης και άναρχης στάθμευσης.
* Η δημιουργία συγκεκριμένων χώρων στάθμευσης ώστε να αποφευχθεί το τυχαίο παρκάρισμα, καθώς και το ιδιαίτερα προβληματικό «διπλοπαρκάρισμα».
* Σχεδιασμός μελετημένου και διαβαθμισμένου, ομοιόμορφου φωτισμού σε όλο το μήκος των διαδρομών, με χρήση φωτιστικών σωμάτων υψηλών προδιαγραφών, αντιβανδαλιστικών, χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και «προσανατολισμένου» φωτισμού .
* Τοποθέτηση «αστικού εξοπλισμού» για την λειτουργική αναβάθμιση του χώρου Ειδικά για την Κ. Παλαιολόγου και την κεντρική περιοχή, προτείνεται η τοποθέτηση συστημάτων βυθιζόμενων κάδων σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους-υποδοχείς
* Η δημιουργία ποδηλατοδρόμου κατά μήκος της Κ. Παλαιολόγου.
* Η λειτουργική οργάνωση του υπαίθριου χώρου της αγοράς, με χρήση ψυχρών υλικών δαπεδοστρώσεων, και στοιχείων σκιασμού – ξύλινα στέγαστρα-,
* Η λειτουργική οργάνωση του κεντρικού πεζόδρομου Κλεομβρότου, με έντονη χρήση αναψυχής.

• Με την αισθητική αναβάθμιση θα επιδιωχτεί:
* Να αποκτήσει όλη η περιοχή ανάπλασης ένα ενιαίο και αισθητικά αναβαθμισμένο χαρακτήρα,- απόδοση ενιαίας αντιληπτικής εικόνας -ικανό να χαρακτηρίσει την περιοχή και να δώσει πιλοτικό δείγμα ανάπλασης κέντρου πόλης.
* Η κατά το δυνατόν ανάδειξη της θέασης της κεντρικής πλατείας από την διασταύρωση των οδών Παλαιολόγου-Λυκούργου, με την διεύρυνση των πεζοδρομίων και την οργάνωση όλου του κεντρικού χώρου με στοιχεία προβολής του Δημόσιου κεντρικού χαρακτήρα της περιοχής. – Προσπάθεια, με στοιχεία σχεδιασμού, αποκατάστασης του αρχικού πνεύματος του Πολεοδομικού σχεδίου, που αντιμετώπιζε την διασταύρωση σαν ενιαίο σύνολο Δημόσιων χώρων και σημαντικών κτηρίων.
* Η ανάπλαση δύο κεντρικών πλατειών- Αγ. Νίκωνα και Ευαγγελίστριας- που είναι αναπόσπαστοι χώροι του κεντρικού ιστού.
* Η ποιοτική αναβάθμιση της κατασκευής των δαπεδοστρώσεων, ώστε το έργο να έχει χρόνο ζωής και να αντέξει στην καθημερινή βαριά χρήση.
* Στην κατεύθυνση αυτή είναι η πρόταση σχεδιασμού πρότυπου ξύλινου στεγάστρου σκιασμού, -κατασκευή με την παρούσα ανάπλαση πιλοτικά- στις ήδη διαμορφωμένες κεντρικές περιοχές τραπεζοκαθισμάτων, και κατόπιν, προδιαγραφή του Δήμου για τα μελλοντικά καταστήματα αναψυχής

Υλικά, κατασκευές κι εργαλεία σχεδιασμού και ανάπλασης

Η πρόταση της ανάπλασης προέκυψε στενά συσχετισμένη με την αποτύπωση και την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, την εφαρμογή των οικοδομικών, ρυμοτομικών γραμμών, την αξιολόγηση των υφιστάμενων στοιχείων διαμορφώσεων και αστικού εξοπλισμού, την επί τόπου παρατήρηση λειτουργίας των περιοχών της πόλης, συζητήσεις με την τεχνική υπηρεσία του Δήμου, τον Δήμαρχο και Δημοτικούς συμβούλους που σε πολλές περιπτώσεις –όπως πεζόδρομος Κλεομβρότου- εξέφραζαν τις απόψεις κατοίκων και καταστηματαρχών, με διαπιστωμένα προβλήματα, τα οποία κατά το δυνατόν ελήφθησαν υπ όψιν.

Βασικό στοιχείο της πρότασης, απετέλεσε ο εντοπισμός των κυρίαρχων στοιχείων του χώρου που αποδίδουν τον χαρακτήρα και διαμορφώνουν την αντιληπτική εικόνα της πόλης, τα οποία στην συγκεκριμένη ανάπλαση πρέπει να διατηρηθούν αναλλοίωτα.

Τέλος με τον εντοπισμό των βασικών προβλημάτων που παρουσιάζονται στην λειτουργία του χώρου,-θέσεις περιπτέρων, συλλεκτήριοι κάδοι απορριμμάτων, ράμπες προσπέλασης, θέσεις τραπεζοκαθισμάτων και επίδειξης εμπορευμάτων στο πεζοδρόμιο) και επιβάλλεται να επιλυθούν με την παρούσα ανάπλαση.

Οι βασικοί άξονες στους οποίους στηρίχτηκε ο σχεδιασμός της ανάπλασης είναι:

• Σχετικά με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό

* Η ικανοποίηση των απαιτήσεων που προέκυψαν από την φάση ανάλυσης της βιοκλιματικής μελέτης και υπαγόρευσαν τις κατευθύνσεις σχεδιασμού.
* Η χρήση υλικών επικαλύψεων-δαπεδόστρωσης ικανών να συμβάλλουν :
στη διαμόρφωση συνθηκών θερμικής άνεσης λόγω του ότι υπακούουν στο βέλτιστο συνδυασμό ανάκλασης της ηλιακής ακτινοβολίας και θερμοχωρητικότητας, βασισμένα στην τεχνολογία των ψυχρών υλικών.
* Η επικάλυψη της επιφάνειας του οδοστρώματος, και του ποδηλατόδρομου, με ειδικό φωτοκαταλυτικό, ψυχρό λεπτοτάπητα κυκλοφορίας. Υλικό αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, που έχει την ιδιότητα, μέσω χημικής διαδικασίας, (φωτοκατάλυση), η οποία συντελείται με την παρουσία φωτισμού και αέρα, να απομακρύνει τους ρύπους από την επιφάνεια του.
* Η χρήση στοιχείων βιοκλιματικού σχεδιασμού, ως στοιχεία αφ` ενός μεν που συμβάλλουν στη δημιουργία συνθηκών θερμικής άνεσης, αφ` ετέρου ως πρόταση αισθητικής παρέμβασης στην πόλη, τα οποία λειτουργούν ταυτόχρονα και για εκπαιδευτικούς - επιδεικτικούς σκοπούς, ενσωμάτωσης στοιχείων βιοκλιματικού σχεδιασμού, σε αναπλάσεις αστικών ιστών, στέγαστρα σκίασης, εναλλάκτες δροσισμού εδάφους – αέρα, τοποθέτηση στοιχείων υδάτινων-με ροή- επιφανειών σε επιλεγμένες περιοχές.
* Η χρήση φωτιστικών σωμάτων υψηλών προδιαγραφών, χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και προσανατολισμένου φωτισμού, ώστε να αποφεύγεται η διάχυση του φωτός προς άσκοπη κατεύθυνση.

• Σχετικά με τα εργαλεία σχεδιασμού :

* Ο περιορισμός του οδικού άξονα, με νέα χάραξη στην απολύτως απαραίτητη ζώνη πορείας και στροφής λεωφορείου, με ταυτόχρονη απόδοση όλου του υπόλοιπου χώρου στην προς ανάπλαση ζώνη, προς όφελος των πεζών και της φύτευσης. Οι χώροι αυτοί, - που έχουν επαρκές πλάτος-, επανασχεδιάστηκαν, με βάση modulor λειτουργικών ζωνών, για εξασφάλιση χώρων κίνησης, στάσης πεζών και οχημάτων,
επίλυσης τοπικών προβλημάτων διευθέτησης χώρων κίνησης πεζών σε σχέση με υπάρχοντα στοιχεία (όπως περίπτερα), κατασκευή ποδηλατοδρόμου, εμπλουτισμό της φύτευσης.

Έτσι προκύπτουν :
* Οριοθετημένοι χώροι στάθμευσης και είσοδοι σε ιδιωτικά parking, το δάπεδο των οποίων θα διαστρωθεί με ψυχρούς κυβόλιθους. Στην ζώνη αυτή δημιουργούνται χώροι πράσινου, παρτεριών (χαμηλής φύτευσης)και μοναδιαίων δένδρων. Στους χώρους αυτούς εντάσσονται και καθιστικά.
* Ζώνη απρόσκοπτης όδευσης πεζών και διέλευσης Α.Μ.Κ. με ικανό πλάτος, με πρόβλεψη όλων των απαραίτητων κατασκευών-προσαρμογών για ασφαλείς προσπελάσεις.
* Ζώνη στην συνέχεια της παραπάνω,- διεύρυνση της όδευσης πεζών- όπου, διακριτικά οριοθετημένα, με στοιχεία της δαπεδόστρωσης, θα τοποθετούνται τα τραπεζοκαθίσματα και πιθανά αντικείμενα προβολής εμπορευμάτων των καταστημάτων, χωρίς να επιβαρύνεται η ανεμπόδιστη όδευση πεζών. Η ζώνη αυτή χωροθετήθηκε απομακρυσμένη από την όψη των κτιρίων, οπότε εξασφαλίζεται η δυνατότητα αυτοτελούς ένταξης στον χώρο ομοιόμορφα σχεδιασμένων, μοντελοποιημένων στοιχείων σκίασης ( βλ. σχέδια ), τα οποία δεν θα επιβαρύνουν αισθητικά τις όψεις.
* Ζώνη τοποθέτησης αστικού εξοπλισμού ( φωτιστικά, πινακίδες, κάδοι κ.λπ.), δημιουργείται στην άκρη του πεζοδρομίου, με ελάχιστο πλάτος 0.50Μ.
* Αναδιαμόρφωση – λειτουργικός εξοπλισμός κεντρικής νησίδας Παλαιολόγου
* Ζώνη ποδηλατόδρομου στην κεντρική νησίδα της Παλαιολόγου.
* Αναδιαμόρφωση της νησίδας της οδού Λυκούργου, με ένταξη φύτευσης για βιοκλιματικούς λόγους.
* Αναδιαμόρφωση κεντρικής περιοχής τομής των βασικών οδικών αξόνων, με ένταξη στοιχείων νερού.
* Ανάδειξη του χώρου του μνημείου του Λεωνίδα, των πλατειών Αγ. Νίκωνα και Ευαγγελίστριας
* Αναδιοργάνωση του υπαίθριου χώρου της Αγοράς, ώστε να αποτελέσει στο είδος του στοιχείο πιλοτικού σχεδιασμού ανάλογων χώρων.
* Αναδιαμόρφωση και ανάδειξη του πεζοδρόμου Κλεομβρότου, σαν πιλοτικό σχεδιασμό κεντρικού πεζόδρομου με χρήσεις εμπορίου και κυρίως αναψυχής.
* Η επιδίωξη απόδοσης ενιαίου αισθητικού χαρακτήρα σε όλο τον άξονα και στους επιμέρους πόλους ανάπλασης.
* Η επιλογή χρησιμοποίησης υλικών φιλικών προς το περιβάλλον, μεγάλης αντοχής και διάρκειας ζωής και αισθητικής αξίας, ώστε η περιοχή να αποκτήσει ποιότητα σε κατασκευαστικό και αισθητικό επίπεδο.
* Η αποτύπωση των υπαρχόντων στοιχείων φύτευσης και αυτό στην κατεύθυνση της αξιοποίησης-εξυγίανσης- της υπάρχουσας «εγκλιματισμένης» βλάστησης και χρησιμοποίησής της ως βάση για τον εμπλουτισμό με ένταξη νέας. Είναι δεδομένο ότι τα βασικά δέντρα της περιοχής Φοίνικες κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως νεραντζιές, είναι συνυφασμένα με την αντιληπτική εικόνα της περιοχής και θα αντιμετωπισθούν αναλόγως.

Διαβάστε σε επόμενο δημοσίευμα λεπτομέρειες για κάθε περιοχή.