ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. Ένα θέμα που απασχολεί την περίοδο της ελαιοπαραγωγής είναι τα υγρά απόβλητα των ελαιοτριβείων. Ο λεγόμενος Κατσίγαρος που κάθε επιχείρηση που τον παράγει πρέπει να τον διαχειριστεί προκειμένου να μην πλήξει το περιβάλλον. Η απευθείας διάθεση των υγρών αποβλήτων μπορεί να είναι επικίνδυνη όταν αποβάλλεται σε ποτάμια και γενικά στον υδροφόρο ορίζοντα λόγω μεγάλης περιεκτικότητας σε οργανικά στοιχεία. Όμως όταν η διάθεση γίνεται με την μέθοδο της λίπανσης της καλλιέργειας τότε από μαύρο πρόβλημα ο Κατσίγαρος γίνεται χρυσό λίπασμα.

Για το θέμα μίλησε σχετικά στο Notospress ο γεωπόνος Σταύρος Αραχωβίτης.

Απευθείας διάθεση υγρών αποβλήτων;

Πρόκειται για μια μέθοδο διαχείρισης των υγρών αποβλήτων από την επεξεργασία της ελιάς και την εξαγωγή του ελαιολάδου. Τα υγρά αυτά επιστρέφουν στο χωράφι απ όπου προέρχονται, για λίπανση της καλλιέργειας.

Το Ιστορικό και το νομικό πλαίσιο

Η μέθοδος της απευθείας διάθεσης έχει δοκιμαστεί για πολλά χρόνια (πάνω από 30) τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία. Στην Ελλάδα πολύ σημαντική έρευνα έχει κάνει ο ΕΛΓΟ και ιδιαίτερα στην Μεσσηνία (ερευνητής κ. Κάτσαρης Παναγιώτης).

Ως αποδεκτή μέθοδος νομοθετήθηκε το 2016 και βελτιώθηκε το 2017

127402/1487/Φ15 ΚΥΑ (ΦΕΚ 3924/07.12.2016)

135207/1801 ΚΥΑ (ΦΕΚ 4333/12.12.2017)

Πλεονεκτήματα της μεθόδου απευθείας διάθεσης των υγρών αποβλήτων στη λίπανση ελαιώνων

Η μέθοδος της απευθείας διάθεσης των υγρών αποβλήτων του ελαιοτριβείου για λίπανση ελαιώνων (φερτάρδευση) συγκεντρώνει μια σειρά πλεονεκτημάτων έναντι άλλων μεθόδων διαχείρισης.

  • Επιστρέφει στον ελαιώνα μέρος των θρεπτικών υλικών που απομακρύνθηκαν μαζί με τον ελαιόκαρπο. Μαζί με τον ελαιόκαρπο απομακρύνονται αρκετά θρεπτικά υλικά όπως Άζωτο, Κάλιο, Φώσφορος, Ασβέστιο. Όσα δεν αποτελούν δομικά στοιχεία του ελαιολάδου ή του ελαιοπυρήνα, περιέχονται στα υγρά απόβλητα. Η φερτάρδευση επιτρέπει την επιστροφή τους στην καλλιέργεια απ΄ όπου απομακρύνθηκαν.
  • Αυξάνει την Οργανική Ουσία του εδάφους. Η πιο σημαντική συνεισφορά της μεθόδου της απευθείας διάθεσης των υγρών αποβλήτων είναι ο εμπλουτισμός τους εδάφους με Οργανική Ουσία. Όπως προκύπτει και από τις επισυναπτόμενες αναλύσεις, η Οργανική Ουσία είναι εξαιρετικά χαμηλή. Απουσία οργανικής Ουσίας σημαίνει μειωμένη γονιμότητα, μικρή βιολογική δραστηριότητα και αυξημένος κίνδυνος διάβρωσης και ερημοποίησης.
  • Μειώνει τον κίνδυνο διάβρωσης και ερημοποίησης. Η αύξηση της Οργανικής Ουσίας και η βιολογική δραστηριότητα δημιουργούν δομή (structure) και υφή (texture) στο έδαφος με αποτέλεσμα την μείωση του κινδύνου αιολικής και μηχανικής διάβρωσης και ερημοποίησης.
  • Αυξάνεται η διαθεσιμότητα των ανόργανων στοιχείων. Η Οργανική Ουσία και η βιολογική δραστηριότητα αυξάνουν την διαθεσιμότητα των ανοργάνων θρεπτικών στοιχείων του εδάφους προς την καλλιέργεια.
  • Παρέχει προστασία έναντι των συνεπειών της Κλιματικής αλλαγής. Οι υψηλές θερμοκρασίες που καταστρέφουν την Οργανική Ουσία και οι ορμητικές βροχοπτώσεις που προκαλούν μηχανική διάβρωση είναι κάποιες από τις συνέπειες αυτές.
  • Αποτελεί μέθοδο συμβατή με το μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας. Εξοικονομούνται φυσικοί πόροι όπως, κυρίως, το Νερό. Μειώνεται η ανάγκη χρήσης λιπασμάτων και άλλων εισροών στην καλλιέργεια.
  • Είναι οικονομικότερη τόσο στην εφαρμογή της όσο και στην μείωση του κόστους παραγωγής καθώς μειώνονται οι ανάγκες λίπανσης της καλλιέργειας.
  • Δεν περιέχει χημικά πρόσθετα. Είναι συμβατή μέθοδος τόσο για βιολογικές όσο και για συμβατικές καλλιέργειες.
  • Αποτελεί την πλέον φιλική μέθοδο διαχείρισης των ΥΑΕ προς ο περιβάλλον καθώς δεν ρυπαίνει τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, δεν δημιουργεί ευτροφισμούς στα ποτάμια και δεν συσσωρεύεται στις απολήξεις των ποταμών ή σε κοιλότητες εντός αυτών.
  • Είναι εύκολο στην εφαρμογή και δεν απαιτεί πολύπλοκα συστήματα και τεχνικές κατασκευές, ούτε καταναλώνει επιπλέον χώρο δεσμεύοντας παραγωγική γη.

Στη διαχείριση των υγρών αποβλήτων υπάρχουν κάποια μειονεκτήματα. Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα είναι ο χρόνος! Αν είχαμε το καλοκαίρι με την μεγάλη λειψυδρία, νερό με λίπασμα και οργανική ουσία, αυτό θα ήταν πολύτιμο.

Το δεύτερο αρνητικό είναι όγκος. Κατά την περίοδο της ελαιοπαραγωγής παράγεται ένας μεγάλος όγκος υγρών αποβλήτων που είναι δύσκολο να διαχειριστούν. Η μέθοδος της απευθείας διάθεσης λειαίνει αυτά τα προβλήματα. Το βασικό πρόβλημα της μεθόδου είναι η πρακτική διάθεσης κατά την λειτουργία του ελαιουργείου.

Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες μέθοδοι. Η επικρατέστερη σήμερα είναι αυτή της ταμίευσης σε μεγάλες λεκάνες ή λάκκους (lagoon) κατά την περίοδο λειτουργίας των ελαιουργείων και της σταδιακής εξάτμισης του νερού. Μετά η λάσπη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα. Πρόκειται για μια κοστοβόρα μέθοδο με ιδιαίτερες πολεοδομικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις πχ καταλληλόλητα οικοπέδου, ύπαρξη αναγνωρισμένου δρόμου, απόσταση από οικισμούς κλπ.