«Πολλά τα λεφτά Άρη!». Τα απόβλητα που παράγουν οι πολλοί είναι το άλλοθι πλουτισμού των ολίγων

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. Θυμάστε; Η Πελοπόννησος πριν από ελάχιστα χρόνια ήταν μια απέραντη χωματερή. Θυμάστε επίσης; Ήρθε, ή καλύτερα, επεβλήθη, μια ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) για να σώσει την Πελοπόννησο. Η φερόμενη ως Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων. Τα χρήματα που διαθέτει η ΕΕ, το Ελληνικό Δημόσιο και οι Δήμοι είναι πολλά. «Πολλά τα λεφτά Άρη» που θα έλεγε σήμερα αυτός που θέλει να κραυγάσει την αγωνία του για το κόστος διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Πελοπόννησο και όχι μόνον.

Ο πολίτης το άλλοθι, καταστάσεων, πολιτικών και πλουτισμού

Σε όλη αυτή την προσπάθεια ο πολίτης, είτε έτσι είτε αλλιώς, είναι το άλλοθι για όλα. Για τον πολίτη και την υγιεινή ζωή του πρέπει να δαπανηθούν οι πόροι. Ο πολίτης δεν μπορεί να διαχειριστεί τα απορρίμματά του στο σπίτι του. Ο πολίτης αποθέτει σκουπίδια στη φύση. Ο πολίτης τελικά, με την ψήφο του, νομιμοποιεί κάθε απόφαση.

Η συγκέντρωση πλούτου στα χέρια ολίγων δεν θα ενοχλούσε σε μια κοινωνία της «ελεύθερης» οικονομίας αν δεν είχε μια σοβαρή και θεμελιακή προϋπόθεση. Οι πόροι αυτοί ανήκουν στον πολίτη. Ανάλογα με την καλή ή κακή διαχείριση καταναλώνονται όλοι (και ίσως δεν επαρκούν) ή περισσεύουν και αξιοποιούνται ανταποδοτικά (πράγμα που δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ).

Σκουπίδι = Απόρριμμα = Στερεό απόβλητο > Αστικό απόβλητο

Ο πολίτης στο σπίτι του παράγει αστικά απόβλητα. Παράγει επίσης και υγρά απόβλητα που τα διαχειρίζεται η ΔΕΥΑ. Στα αστικά απόβλητα (η γιαγιά μας τα λέει σκουπίδια) περιλαμβάνονται τα οργανικά (της κουζίνας) που είναι το 45% της ποσότητας, το χαρτί περίπου 20%, το πλαστικό (σε όλες τις μορφές) περίπου 15%, το μέταλλο 5%, το γυαλί 5% και ξύλα, υφάσματα και διάφορα υλικά 10%. Ανάλογα με την πόλη ή το χωριό που ζει ο πολίτης εξαρτάται αν όλα τα παραπάνω τα ρίχνει σε κάδους πράσινους, μπλε, κίτρινους, κόκκινους, καφέ, αν τα διαχειρίζεται στον κήπο ή στην βεράντα του, αν τα φορτώνει για το Ζάλογγο ή αν τα αφήνει σε γωνιές, σπιτάκια, καμπάνες και πρέσες.

Παγκόσμια ημέρα Ανακύκλωσης ήταν 18^η Μαρτίου

«Άχου και δεν με νοιάζει» θα έλεγε ο Σταυρίδης ενώ έψαχνε τα κίτρινα γάντια της συζύγου του. Στην Ελλάδα όλοι ξέρουμε ότι η πορτοκαλάδα βγαίνει από πορτοκάλι. Δεν ξέρουμε όμως ότι τα νεράντζια μιας πόλης είναι απόβλητα και μάλιστα σημαντικά επιβαρυμένα. Στην ίδια Ελλάδα δεν είναι λίγοι εκείνοι που όταν δουν μια συναυλία ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Ανακύκλωσης θεωρούν ότι τα σκουπίδια όλου του κόσμου ανακυκλώνονται σωστά, φθηνά και με ασφάλεια. Την ώρα που οι ίδιοι το πρωί έριξαν στον μπλε κάδο την σακούλα με τα ψαροκόκαλα, τις πάνες και τις μπαταρίες. Αλλά ακόμα και αυτοί που ανακυκλώνουν συνειδητά, σταθερά και σωστά δεν πρέπει να κοιμούνται ήσυχοι…

Η ανακύκλωση απέτυχε!

Δυστυχώς στην Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και για να έρθουμε σε απτό παράδειγμα, στη Λακωνία και τη Σπάρτη, η ανακύκλωση έχει αποτύχει. Προσοχή! Δεν φταίει ο πολίτης. Ή καλύτερα δεν φταίει μόνον ή πρώτα ο πολίτης. Πριν από 5 χρόνια στα στερεά απόβλητα που έπεφταν στους κάδους ανακύκλωσης υπήρχε μια ποσότητα 27% που δεν ήταν ανακυκλωμένα υλικά. Σήμερα το 27% αντί να έχει μειωθεί, με τόση καμπάνια και τόσους πόρους, τόσους Φορείς, έχει αυξηθεί στο 50%. Ποιος χαίρεται άραγε γι’ αυτό;

Οι αιρετοί «πέτυχαν»

Κι εδώ έρχεται ο «Άρης» για να μας πει ότι επειδή ως πολίτες είμαστε ένοχοι πρέπει να αποδεχθούμε χωρίς όρους, ή μάλλον με δυσβάσταχτους όρους, τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, των σκουπιδιών μας, έτσι όπως υπαγορεύουν εκείνοι που μας εκπροσωπούν στον Δήμο, στην Περιφέρεια, στη Βουλή, στην Κυβέρνηση. Ποιος θα πιστέψει ότι περνώντας μέσα από τόσα «φίλτρα» το συμφέρον του πολίτη δεν προστατεύεται; Το συμφέρον του πολίτη λοιπόν σήμερα είναι το εξής: Παράγει σκουπίδια, τα δίνει σε ένα σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης, κάποια – όλο και λιγότερα – είναι ανακυκλωμένο υλικό που ανακτάται – και ο κύριος όγκος, σύμμεικτος, καταλήγει σε σύγχρονα εργοστάσια διαχείρισης και μάλιστα ολοκληρωμένης. Βέβαια τα εργοστάσια δεν δέχονται ογκώδη, την πολυθρόνα του συγχωρεμένου του παππού, αλλά δέχονται ευχαρίστως τα απορριμματοφόρα των δήμων που σε ένα αέναο δρομολόγιο τροφοδοτούν τις ταινίες διαχείρισης με τόνους από άλλοθι. Γιατί για να πλουτίσει κάποιος από τη διαχείριση των απορριμμάτων του πολίτη χρειάζεται κάποια εξήγηση, ερμηνεία, κάποιο άλλοθι. Αλλιώς θα πλούτιζε ο καθ’ ένας.

Ποιος δεν κάνει καλά τη δουλειά του;

Όταν η ανακύκλωση αποτυγχάνει, όταν εργοστάσια διαχείρισης, δύο – τριών «παικτών» του Σκουπιδιού εγκαθίστανται σε Natura και πάνω από την λεκάνη υδάτων μιας πόλης, όταν ξοδεύονται εκατομμύρια για δρόμους προσέγγισης, όταν τα εργοστάσια χωροθετούνται όπως οι φαβέλες στο Ρίο, όταν κοστίζουν πανάκριβα και όταν οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες έχουν υπογράψει τη δέσμευση να παραδίδουν συγκεκριμένες υψηλές ποσότητες σκουπιδιών στα εργοστάσια (απ’ όπου διασφαλίζεται η κερδοφορία) τότε ο «Άρης» χαμογέλα και φυσικά δεν έχει και λόγο να απαντήσει αν τα «λεφτά είναι πολλά…» Υπάρχει όμως κάποιος που δεν έχει κάνει καλά τη δουλειά του. Και αυτός δεν είναι ο πολίτης. Εκτός αν και η ψήφος είναι δουλειά..;

Δεν αξίζει το σκουπίδι, κοστίζει η «μέθοδος» διαχείρισής του

Όποιος πιστεύει ότι επειδή κράτησε, έπλυνε και παρέδωσε το κυπελλάκι από το γιαούρτι θα πλουτίσει, εκτός από γελασμένος είναι και ένα εξαιρετικό άλλοθι γι’ αυτόν που θα κάνει ταμείο στο σύνολο της διαχείρισης των απορριμμάτων. Ταμείο κάνει αυτός που επειδή έρχεται ως «από μηχανής Θεός» να σώσει και να δώσει λύση έχει το ακαταλόγιστο, διαχειρίζεται εκ τους ασφαλούς όχι μόνον το σκουπίδι αλλά και το χρήμα που το συνοδεύει, όχι ως αξία προϊόντος αλλά, ως κόστος διαχείρισης.

«Τρελάθηκα και τα’ φαγα, γιατί να τα πληρώνω;»

Τραγική ειρωνεία. Την ώρα που ο πολίτης καλείται να διαχειριστεί στο σπίτι του τα στερεά απόβλητα και να τα διαχωρίσει (χαρτί, πλαστικό, κ.λ.π.) την ίδια στιγμή πριν δει τους καρπούς του κόπου του, πριν καταλάβει τι μπορεί και τι δεν μπορεί, τι πρέπει και τι δεν πρέπει, καλείται να αναθέσει, να δώσει σχεδόν λευκή επιταγή, μέσω των αιρετών εκπροσώπων του σε Δήμο, ΦΟΔΣΑ, Περιφέρεια, κ.λ.π., στις εταιρείες που μπορούν να συμπράξουν με το Δημόσιο. Συμπράττουν, αλλά χωρίς κανένα ρίσκο και με συμβατική εξασφάλιση πολλών δεκαετιών ότι ακόμα και αν μια πόλη «τρελαθεί» και φάει τα σκουπίδια της θα πρέπει να πληρώνει τα άδεια απορριμματοφόρα σαν να ήταν γεμάτα. «Έτσι κάνω κι εγώ δουλειές» θα πει ο πολίτης. Όμως όχι δεν κάνει δουλειές αλλά ακόμα και αν συνταχθεί, συνασπιστεί, οργανωθεί, καινοτομήσει και εν ολίγοις τολμήσει να διαχειριστεί τα σκουπίδια του έξω από το «σύστημα» δεν θα τα καταφέρει χωρίς δυσβάσταχτο «κόστος».

Τέλος Α’ μέρους

Κάπου εδώ τελειώνει το Πρώτο Μέρος της σειράς «Πολλά τα λεφτά Άρη!». Θα δούμε τις επόμενες ημέρες γιατί δεν πιάνουμε τους στόχους ανακύκλωσης αλλά και γιατί κανείς από τους ιθύνοντες δεν δυσαρεστείται απ’ αυτό! Θα σταθούμε αρχικά στο παράδειγμα του Δήμου Σπάρτης. Θα μάθουμε ποιος είναι ο ρόλος του ΦΟΔΣΑ. Θα αντιληφθούμε πόσο δειλοί ήταν και είναι οι δήμοι στην αυτοδιαχείριση των στερεών αποβλήτων τους. Θα καταλάβουμε με μια ματιά γιατί είναι λάθος ο σχεδιασμός της διαχείρισης. Θα εντοπίσουμε ποιοι τόποι είναι οι σκουπιδοφαβέλες της Πελοποννήσου και ποιοι όχι. Θα υποπτευθούμε τι έρχεται και τι μας περιμένει, γιατί όπως λέει και ο παππούς, «τρεχάτε γιατί όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά…»