Ο νέος τρόπος έκδοσης οικοδομικών αδειών όπως αυτός αποτυπώνεται στο σχετικό νομοσχέδιο καθώς και οι εξαγγελθείσες ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα αποτέλεσαν θέματα συζήτησης στην 8η τακτική συνεδρίαση του τμήματος Πελοποννήσου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Βάση για τη συζήτηση αποτέλεσε η εισήγηση του πρόεδρου της Α κ. Παναγιώτη Μουντανέα η οποία έγινε δεκτή από το σώμα κατά πλειοψηφία. Η εισήγηση έχει αναλυτικά ως εξής:

«Α. Νέος τρόπος έκδοσης αδειών

Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Περιφερειακό τμήμα Πελοποννήσου (ΤΕΕ-ΠΤΠ)θεωρεί ότι το νομοσχέδιο για τον νέο τρόπο έκδοσης αδειών επιλύει πολλά από τα προβλήματα των μηχανικών και γενικότερα των πολιτών αφού με αυτό:

1. Σε μεγάλο ποσοστό έργων, θα είναι δυνατός ο χρονικός προγραμματισμός των έργων αφού με τον νομοσχέδιο θεσπίζονται χρονικά όρια για την χορήγηση των εγκρίσεων

2. θα υπάρχει δημόσιος έλεγχος των κατασκευών που θα γίνονται με άδεια δόμησης και έτσι θα περιοριστεί σε αποδεκτό βαθμό η καθ’ υπέρβαση άδειας αυθαίρετη δόμηση.

3. Αναβαθμίζει τον ρόλο του μηχανικού καταργώντας τον έλεγχο των μελετών ως προς την ουσία τους και διατηρώντας τον ως προς την εφαρμογή των πολεοδομικών και των ειδικών διατάξεων.

Πέρα όμως από τα θετικά που προαναφέρθηκαν, εντοπίζονται σημαντικές ελλείψεις που αν παραμείνουν στον νόμο που θα ψηφιστεί θα αποτελούν παράγοντα αναστολής της θετικής πλευράς.

Έτσι το ΤΕΕ-ΠΤΠ για την πληρότητα του νόμου προτείνει να ενταχθούν στον νόμο διατάξεις για τα εξής:

1. Διάταξη για τις περιπτώσεις όπου παρά την επιταγή του νόμου, οι ΥΔΟΜ δεν θα τηρούν τις προθεσμίες των πέντε ημερών για τις εγκρίσεις δόμησης και των δύο ημερών για τις άδειες δόμησης.
Προτείνεται να προβλεφθεί προθεσμία αυτοδίκαιης έγκρισης των σχετικών αιτημάτων με συνευθύνη του φορέα (ΟΤΑ, ΥΔΟΜ) για ενδεχόμενη λάθος εφαρμογή των πολεοδομικών διατάξεων ως προς τα παραγόμενα αποτελέσματα (υπέρβαση διατάξεων κλπ).

2. Διάταξη με την οποία θα θεσπίζεται αφενός διαδικασία «μιας στάσης» για τις εγκρίσεις άλλων υπηρεσιών και αφετέρου ειδικές προθεσμίες εντός των οποίων θα είναι υποχρεωμένες οι διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου να χορηγούν τις εγκρίσεις αυτές. Χωρίς την θέσπιση αυτών των προθεσμιών ουσιαστικά ακυρώνεται ο νόμος αφού δεν θα είναι δυνατός ο χρονικός προγραμματισμός της έναρξης των έργων για τα οποία απαιτούνται τέτοιες εγκρίσεις.
Προτείνεται για όλες τις απαιτούμενες εγκρίσεις, να προβλεφθεί διαδικασία υποβολής της μελέτης σε «μια στάση» και από εκεί προώθησης της στις υπηρεσίες που πρέπει για γνωμοδότηση ή έγκριση μέσα σε τακτή προθεσμία. Υπέρβαση αυτής της προθεσμίας για μη αντικειμενικούς λόγους θα σημαίνει αυτοδίκαιη έγκριση των σχετικών αιτημάτων με αστική και ποινική συνευθύνη της δημόσιας υπηρεσίας σε ενδεχόμενη λάθος εφαρμογή των ειδικών διατάξεων ως προς τα παραγόμενα αποτελέσματα (π.χ. κακή εφαρμογή τεχνικών προδιαγραφών, λάθος χαρακτηρισμός έκτασης κλπ).

3. Διάταξη με την οποία θα προβλέπεται ότι έλεγχος των μορφολογικών στοιχείων θα γίνεται μόνο από τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής. Στις περιπτώσεις που τα έργα γίνονται σε αρχαιολογικούς χώρους για τους οποίους δεν θα έχει θεσπιστεί μορφολογικός τύπος και θα απαιτείται μορφολογικός έλεγχος να προβλέπεται η συμμετοχή στο συμβούλιο αρχιτέκτονα μηχανικού εκπροσώπου της αντίστοιχης εφορείας του ΥΠΠΟ με δικαίωμα εισήγησης.

Σήμερα πολλές μελέτες κρίνονται μορφολογικά από:
• την ΕΠΑΕ
• την εφορεία προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων
• την εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων και
• την εφορεία νεωτέρων μνημείων
με την εν τέλει κρίση να ανήκει είτε στο τοπικό συμβούλιο είτε στο ΚΑΣ και έτσι να μην μπορεί κανένας να προγραμματίσει έργα που πολλές φορές αποτελούν βαθιά ανάσα για τις τοπικές οικονομίες.

Τέλος όσο αναγκαία είναι η προστασία των μνημείων τόσο αναγκαία είναι και η θέσπιση κανόνα σύμφωνα με τον οποίο οι μελέτες θα κρίνονται από επιστήμονες με το γνωστικό υπόβαθρο και το επαγγελματικό δικαίωμα της σύνταξης τους.

4. Διάταξη με την οποία θα αποσαφηνίζεται ότι οι ελεγκτές δόμησης οφείλουν να πραγματοποιούν έλεγχο όχι μόνο ως προς την μελέτη αλλά και ως προς τις διατάξεις ώστε να καλύπτεται η περίπτωση εσφαλμένης εφαρμογής τους κατά την εκπόνηση της μελέτης.

Α. Ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα

• Πρωταρχικό μέλημα πρέπει να είναι η αναζήτηση τρόπων ανάσχεσης του φαινομένου ή πιο απλά ελέγχου των κατασκευών την σωστή στιγμή ώστε να διασφαλίζεται το σύννομο των κατασκευών. Σε αυτό δεν αρκεί ο κατά στάδια έλεγχος των κατασκευών που θα εκτελούνται με νόμιμες άδειες αλλά φυσικά πρέπει να προβλεφθεί ποια κρατική αρχή θα επιφορτιστεί με το καθήκον του ελέγχου ΟΛΩΝ των κατασκευών για την ύπαρξη άδειας. Πρέπει δηλαδή να ανατεθεί σε κρατική ή δημοτική αρχή το καθήκον του αυτεπάγγελτου ελέγχου ύπαρξης άδειας για όλες τις κατασκευές με τρόπο που αν επιτευχθεί η κατασκευή οικοδομής χωρίς άδεια να υπάρχει συνυπευθυνότητα της αρχής αυτής.

• Τα πρόστιμα που τελικώς επιβάλλονται σε αυθαίρετες κατασκευές εν όψει νομιμοποίησης τους να είναι αυτά που προέβλεπε η νομοθεσία του χρόνου κατασκευής τους. Είναι έξω από την λογική μας τόσο η αναδρομικότητα στην εφαρμογή του νόμου όσο το «συγχωροχάρτι» έναντι χρημάτων. Θεωρούμε ότι η όποια ρύθμιση δεν πρέπει να αφορά στα πρόστιμα αλλά στην διαδικασία και το αντικείμενο. Σε κάθε περίπτωση η δυνατότητα που έχει η πολιτεία να εφευρίσκει και θεσπίζει τρόπους «νομιμοποίησης» ή «τακτοποίησης» αυθαιρέτων πρέπει να σταματήσει με την επόμενη συνταγματική αναθεώρηση, ώστε όποιος στο μέλλον ονειρευτεί αυθαίρετο να γνωρίζει ότι αυτό αέναα θα είναι κατεδαφιστέο και υποκείμενο σε πρόστιμα.

• Η ιδέα του πράσινου ισοζυγίου μας βρίσκει σύμφωνους υπό την προϋπόθεση ότι θα προσδιορίζονται με σαφήνεια και ορθολογισμό τα γεωγραφικά όρια μέσα στα οποία αυτό θα νοείται. Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για ισοζύγιο ανάμεσα σε μια περιοχή εκτός σχεδίου και σε μια εντός σχεδίου ή ακόμα-ακόμα ανάμεσα σε δύο περιοχές του ίδιου ρυμοτομικού σχεδίου αλλά διαφορετικού τομέα συντελεστή δόμησης. Πράσινο ισοζύγιο θα μπορούσε να λειτουργήσει ανάμεσα σε περιοχές με διαφορετικό συντελεστή δόμησης εάν η αριθμητική σχέση των συντελεστών δόμησης «περνούσε» και στην μεταφορά.

Έτσι συμφωνούμε με την λογική του πράσινου ισοζυγίου:
• Όταν αυτό λογίζεται μέσα στο ίδιο οικιστικό σύνολο και σε τομείς με τον ίδιο συντελεστή δόμησης

• Όταν αυτό λογίζεται μέσα στο ίδιο οικιστικό σύνολο και σε τομείς με διαφορετικό συντελεστή δόμησης και η αναγωγή βασίζεται στην αριθμητική σχέση των συντελεστών δόμησης.

• Όταν με αυτό ισοζυγίζονται ομοειδή μεγέθη όπως είναι υπερβάσεις της δόμησης και οι ανάλογες μειώσεις της δόμησης Σε καμιά περίπτωση ισοζύγιο δεν μπορεί να υπάρξει ανάμεσα σε υπερβάσεις της δόμησης και σε καταβολή χρημάτων για οποιοδήποτε σκοπό και τέλος

• Όταν αποκλείονται από κάθε ρύθμιση τα μη άρτια οικόπεδα και από τα άρτια αυτά τα οικόπεδα ή γήπεδα η δόμηση των οποίων έχει παραβιάσει ουσιαστικές διατάξεις όπως απόσταση από οριογραμμή αιγιαλού, απόσταση από άξονες οδών όπου επιβάλλεται, ρυμοτομικές γραμμές και εν γένει κοινόχρηστους χώρους κλπ.

Το ΤΕΕ-ΠΤΠ διαφωνεί κάθετα:
• Με την νομιμοποίηση οποιασδήποτε κατασκευής έγινε καθ’υπέρβαση διατάξεων εκτός και αν τεκμηριωμένα και ομόφωνα η υπέρβαση έχει χαρακτηριστεί από το αρμόδιο ΣΧΟΠ ήσσονος σημασίας για το περιβάλλον

• Με κάθε διαδικασία ισοζυγίου βλαβών στο περιβάλλον με ωφέλειες , εκτός και αν αυτή γίνεται μέσα στην ίδια οικιστική μονάδα και σε τομείς με τον ίδιο ΣΔ και φυσικά με αξιολόγηση με κριτήρια που μελετηθούν από το ΣΧΟΠ.

• Με κάθε διάταξη που θα κατατείνει σε νομιμοποίηση ή τακτοποίηση ή όπως αλλιώς το πει κανείς για να ρίξει στάχτη στα μάτια του ΣτΕ εάν προηγουμένως η πολιτεία δεν έχει πάρει μέτρα παρεμπόδισης νέας γενιάς αυθαιρέτων και τα μέτρα αυτά έχουν δοκιμαστεί ότι αποδίδουν.»