Την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τα καθιερωμένα, τιμήθηκαν οι ευεργέτες της ελληνικής κοινωνίας. Εν πολλοίς «τυπική» διαδικασία κατά την οποία «θυμηθήκαμε» ότι πολλά απ’ όσα απολαμβάνουμε τα οφείλουμε σε 10 – 20 διακεκριμένους ανθρώπους. Αυτές οι εκδηλώσεις μνήμης αφορούν, στην συντριπτική πλειοψηφία τους, ευεργέτες και δωρητές που συνέβαλαν στην πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας και οι οποίοι έχουν πλέον «φύγει» από τη ζωή.

Στην περίπτωση της Λακωνίας υπάρχει η χαρακτηριστική μορφή του δωρητή ευεργέτη Ευστάθιου Βαλιώτη, που τιμάται εν ζωή, για την μοναδική προσφορά του στην «θεμελίωση» της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη Σπάρτη και όχι μόνον.

Με αφορμή την ημέρα τιμής και μνήμης των ευεργετών αλλά και την ώρα που αμφισβητείται η προοπτική της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη Σπάρτη, αφιερώνουμε την αναφορά μας στο ζεύγος Ευσταθίου και Ματίνας Βαλιώτη.

Λακωνία, αμέσως μετά τον Πόλεμο και ενώ ο εμφύλιος έχει κατασπαράξει τα χωριά.
Στον Όραχο της Βορδόνιας η οικογένεια του Γεωργίου Βαλιώτη και της Σοφίας Βουνάση μεγαλώνει. Ο πατέρας, αν και ανάπηρος πολέμου, τρέφει μια φαμελιά 6 παιδιών. Πότε με μαραγκοδουλειές και πότε απ’ το μαγαζάκι στο κέντρο του οικισμού.

Το 1946 γεννιέται το 5ο παιδί της οικογένειας ο Στάθης. Πλάι στους αδελφούς του Δημήτρη, Γιάννη και Παναγιώτη μαθαίνει γρήγορα τη ζωή. Οι δυσκολίες πολλές. Τόσα στόματα σε τόπο άγονο. Οι τέχνες είναι πρόκληση για τον μικρό Ευστάθιο που δεν αργεί να δείξει τα προσόντα του. Ανάμεσα στο παιδικό παιχνίδι και στην αναζήτηση της εφηβείας αποδεικνύεται δεινός «πωλητής» αμνοεριφίων» της οικογένειας.

Με νου, γνώση κι ευστροφία προχωρά στη ζωή, ξεπερνά εμπόδια και αφού φοιτά στο Δημοτικό του χωριού και στα Γυμνάσια Καστορείου και Σπάρτης φανερώνει την κλήση του προς την Ορθόδοξη Πίστη. Φοιτά με επιτυχία στην Ιερατική Σχολή της Καλαμάτας με σκοπό να γίνει ο παπάς της οικογένειας και γιατί όχι του χωριού. Εκεί μάλιστα γνωρίζει και τον σημερινό Επίσκοπο Σπάρτης κ. Ευστάθιο.

Η οικογένεια Βαλιώτη έχει πλέον το δικό της εκτόπισμα στο χωριό. Ο Τζίμης που θα φύγει για Αυστραλία. Η Μαρία που θα τον ακολουθήσει στην μακρινή ήπειρο. Ο Γιάννης κι αυτός για Αυστραλία. Ο Παναγιώτης, φύλακας έως και σήμερα του πατρικού. Ο Ευστάθιος και η μικρότερη Αγγελική.

Δεν υπάρχουν περιθώρια για πειραματισμούς. Η μητέρα Σοφία «φεύγει» νωρίς… Ο Στάθης αποφασίζει να φοιτήσει στην Θεολογική Σχολή Αθηνών. Ολοκληρώνει τις σπουδές του και επιστρέφει. «Μία μόνον ημέρα παρουσιάστηκε ως εκπαιδευτικός θεολόγος στο Γυμνάσιο Καστορείου…» μας λένε όσοι θυμούνται. Αυτή την ημέρα, μάλλον, αποφάσισε ότι κάτι άλλο πρέπει να κάνει. Δεν αργεί να ετοιμάσει μια – δύο βαλίτσες για Νέα Υόρκη. Είναι Νοέμβριος του 1972.

Φθάνει στην πόλη των ευκαιριών σε μια εποχή που υπάρχουν ήδη οργανωμένες ελληνικές γειτονιές. Πάνω στην πρόωρη ωριμότητά του καταγίνεται με ότι τον προκαλεί και ότι βλέπει ότι αποδίδει. Πότε δικαιώνεται, πότε αγωνίζεται σκληρά… Τα χρόνια περνούν αλλά ήδη δίπλα του βρίσκεται η εκλεκτή της καρδιάς και της ζωής του Ματίνα Κούσουλα. Παντρεύονται στη Σπάρτη, στον Άγιο Νικόλαο. Η ελληνική οικογένεια αρχίζει να δημιουργείται. Μαζί με την καταξίωση και την επιχειρηματική επιτυχία αποκτά τρία παιδία, ένα γιο και δύο κόρες.
Η Νέα Υόρκη δεν αργεί να μιλήσει για τον πανέξυπνο, εύστροφο και επίμονο Έλληνα. Τον Steve Valiotis…

Mέσα από μια επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα διακρίνεται και κερδίζει και είναι πλέον ένας υπολογίσιμος «παίκτης» στο τραπεζικό, στο κατασκευαστικό αλλά και στο πολιτικό σύστημα της Νέας Υόρκης. Τον θέλουν δίπλα τους, και ποτέ απέναντί τους, Δήμαρχοι κι επιφανή στελέχη της μεγαλούπολης.
Αφιερώνει ώρες και ημέρες στη δουλειά εκτός από την Κυριακή το πρωί. Τότε τον βρίσκεις, πάντα, στην Ελληνική Εκκλησία.
Οι δωρεές σε σχολεία κι εκκλησιές πολλές.

Στις λίστες της ομογένειας προβάλλεται ως ένα πλούσιος ομογενής αλλά αυτό που τον κάνει να διαφέρει είναι το γεγονός ότι σχεδόν ποτέ δεν έλειψε από την πατρίδα. Πολύ συχνά τα ταξίδια του στο χωριό του, στη Σπάρτη, στην Ελλάδα. Στον Όραχο θα φτιάξει το εξοχικό του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η πατρίδα του δεν τον «πληγώνει»…
Ανδρωμένος σε ένα οικονομικό και κοινωνικό σύστημα όπου ο ικανός και ο αποφασιστικός διακρίνεται νιώθει εξαιρετικά άβολα στην Ελλάδα…

Σε ένα από τα ταξίδια του αρχίζει να συζητά την ιδέα για μια ενίσχυση, μια δωρεά στην «μητέρα πατρίδα» που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη που αργεί χαρακτηριστικά να έρθει στον τόπο.

Δεν διστάζει να ενθουσιαστεί με την ιδέα να χρηματοδοτήσει την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων του Τ.Ε.Ι. Σπάρτης. Είναι η εποχή που όσοι γνωρίζουν επιμένουν ότι η Λακωνία θα διεκδικήσει Τ.Ε.Ι. μόνον αν εξασφαλίσει τις κτιριακές υποδομές. Ο Μητροπολίτης Σπάρτης, παλιός γνώριμος, τον ενθαρρύνει στην ευγενική αλλά και γενναία του προσφορά.

Το ΤΕΙ αρχίζει να κτίζεται στον λόφο του Κλαδά. Τεράστιο κτίριο για τα δεδομένα της πόλης. Οι Σχολές ανήκουν πλέον στη Σπάρτη. Υπουργοί και Γραμματείς μένουν άναυδοι από την δωρεά. Ωστόσο το θηρίο της γραφειοκρατίας και της κρατικής ανοργανωσιάς καθυστερεί το έργο.

Τελικά στα εγκαίνια ο Στάθης Βαλιώτη φανερά ικανοποιημένος θυμίζει με τρόπο χαρακτηριστικό σε όλους τον σκοπό του έργου αλλά και τις τραγικές καθυστερήσεις που έγιναν.

Κάθε χρόνο τον βρίσκουμε στην πατρίδα. Φεύγει αφού τρυγήσει το αμπέλι του που του αποδίδει γλυκόπιοτο κρασί…

Σήμερα η Τριτοβάθμια εκπαίδευση στη Λακωνία έχει την υπογραφή του ζεύγους Βαλιώτη. Το ίδιο και μια μεγάλη οδός της Σπάρτης, προς τιμή του.

Ζωντανό παράδειγμα ευεργέτη, που βίωσε και αντιλήφθηκε την ανάγκη μιας πόλης και σε χρόνο μηδενικό - όπως συνηθίζει να επιχειρεί - δίνει το γνωστό Νεοϋρκέζικο Ο.Κ. Πανηγυρισμοί και προοπτικές που συμπαρασύρουν κάθε λογής επένδυση στην πόλη…

Σήμερα, γίνονται συζητήσεις για κατάργηση του Τ.Ε.Ι. Σπάρτης για λόγους περικοπής των εξόδων. Η Λακωνία ολόκληρη έχει ήδη ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην διεκδίκησή της. Την υποδομή αλλά και την πνοή που πείθει τον κάθε έναν ότι αυτός ο Εκπαιδευτικός Προσανατολισμός είναι ταυτισμένος με την επιβίωση μεγάλου μέρους επαγγελματιών κι επιχειρηματιών του τόπου.

Ο Ευστάθιος Βαλιώτης έπραξε ότι είπε. Δεν δώρισε απλώς. Διεκδίκησε με τον τρόπο του και μάλιστα καταλυτικά το όραμα μιας πόλης.
Οι Σπαρτιάτες πρέπει κάποτε να πράξουν και αυτοί τα αυτονόητα. Να διεκδικήσουν!

Στις φωτογραφίες το καλντερίμι μπροστά από το πατρικό του Στάθη Βαλιώτη στον Όραχο, το Σχολείο που φοίτησε, το νέο του σπίτι στο χωριό, το αμπέλι του αλλά και στιγμιότυπα από την δραστηριότητά του στη Νέα Υόρκη.