Σαν σήμερα η 17Ν αρχίζει τη δράση της, με τη δολοφονία του σταθμάρχη της CIA Ρίτσαρντ Γουέλς

ΑΘΗΝΑ. 23 Δεκεμβρίου 1975. Η Αθήνα ετοιμάζεται να γιορτάσει τα δεύτερα μεταπολιτευτικά της Χριστούγεννα. Μεταξύ των καλεσμένων στη δεξίωση που παραθέτει ο Αμερικανός πρέσβης είναι και ο ακόλουθος της αμερικανικής πρεσβείας, Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς, με τη σύζυγό του Μαρία - Χριστιάνα.

Λίγο πριν από τις 10, το ζεύγος -ιδιαίτερα ευδιάθετο- παίρνει το δρόμο της επιστροφής για την οικία του, στο Ψυχικό, αγνοώντας την τραγική κατάληξη της βραδιάς. Καθώς η μαύρη λιμουζίνα σταματάει έξω από την έπαυλη, κάνει την εμφάνισή του ένα άλλο αυτοκίνητο, από το οποίο αποβιβάζονται τρεις ένοπλοι μασκοφόροι. Απομακρύνουν τον οδηγό και τη γυναίκα και εκτελούν τον 45χρονο διπλωμάτη με τρεις πυροβολισμούς.

Στον τόπο της επίθεση αφήνουν μία προκήρυξη, με την οποία την ευθύνη αναλαμβάνει η πρωτοεμφανιζόμενη «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη». Η ίδια προκήρυξη αποστέλλεται τρεις ημέρες αργότερα και στις εφημερίδες. Ωστόσο, δεν θα δημοσιευθεί κατόπιν εισαγγελικής απαγόρευσης. Επιπλέον, μέσα στο κλίμα της εποχής κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρόκειται για ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ πρακτόρων της CIA.

Το όνομα του Pίτσαρντ Γουέλς είχε δημοσιευθεί ένα μήνα νωρίτερα, στις 25 Νοεμβρίου, στην κορυφή καταλόγου στελεχών της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών με έδρα την Αθήνα, στην αγγλόφωνη εφημερίδα Athens News. O κατάλογος αυτός, που εστάλη από μυστηριώδη ελληνοαμερικανική επιτροπή, παρουσίαζε τον Γουέλς ως επικεφαλής του κλιμακίου της CIA στην Ελλάδα.

Η ιδιότητά του, όμως, ως σταθμάρχης της CIA, στη Λίμα του Περού, είχε αποκαλυφθεί από τον Ιανουάριο του 1975, σε κατάλογο της ανεξάρτητης αμερικανικής πολιτικής επιθεώρησης «Counter Spy» (Αντικατασκοπία). Η δολοφονία του έδωσε την ευκαιρία στην αμερικανική κυβέρνηση να κατηγορήσει την «Counter Spy» ως υπεύθυνη.

Η εκδοχή του ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ πρακτόρων κατέπεσε ένα χρόνο αργότερα. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1976 η γαλλική εφημερίδα «Liberation» δημοσίευσε ένα πρωτότυπο κείμενο της «17N», που έλαβε από πηγή ιδιαίτερα αξιόπιστη έως τότε. Σ' αυτό, η οργάνωση αναλάμβανε την ευθύνη για τη δολοφονία Γουέλς, περιγράφοντας με ακρίβεια την παρακολούθηση του στόχου και την οργάνωση της επιχείρησης.

Στο «Βρώμικη δουλειά: Η CIA στη Δυτική Ευρώπη» δημοσιεύεται ολόκληρη η προκήρυξη και ο συγγραφέας της ξεδιπλώνει ημερομηνίες, τα μέρη όπου σύχναζε, τα αυτοκίνητα που οδηγούσε, ακόμη και τα ρούχα που φορούσε ο σταθμάρχης σε μια έξοδο με τον πατέρα του στην Κηφισιά. Λεπτομέρειες δηλαδή που μόνο με συνεχή παρακολούθηση του στόχου μπορεί κάποιος να γνωρίζει, ενώ στην προκήρυξη τονίζεται ότι ο Γουέλς είχε τεθεί στο στόχαστρο της οργάνωσης από τον Ιούνιο του 1975 που ήρθε στην Αθήνα.

Μετά από τέσσερις και πλέον δεκαετίες, ο αόρατος εκτελεστής του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα εξακολουθεί να είναι ένα αίνιγμα, όπως αινίγματα παραμένουν η ξανθιά «Αννα», που ήταν παρούσα στην πρώτη δολοφονία της 17Ν, και η «Ελένη», που φέρεται να έδωσε την προκήρυξη της οργάνωσης στον Ζαν Πολ Σαρτρ στο Παρίσι.

Όπως γίνεται γνωστό σήμερα, νεαρός τότε Αμερικανός πράκτορας στην πρεσβεία της Αθήνας ανέφερε λίγους μήνες πριν το χτύπημα της 17Ν στον Ρον Εστές ότι είχε μάθει από διάφορες πηγές την ύπαρξη της νέας οργάνωσης, η οποία δεν είχε προχωρήσει μέχρι τότε σε κάποια ενέργεια. Τον ρώτησε μάλιστα τι να κάνει, αλλά τα ανοιχτά μέτωπα των Αμερικανών ήταν πολλά και δεν υπήρχε χρόνος, ούτε περίσσευαν πράκτορες για να ασχοληθούν με τη νεοσύστατη 17Ν, κάτι που σφράγισε οριστικά τη μοίρα του Γουέλς.

Ο αόρατος εκτελεστής

Την Τρίτη 23 Δεκεμβρίου του 1975 τρεις μασκοφόροι βγαίνουν από ένα πράσινο Simca, ο ένας ακινητοποιεί τη σύζυγο και τον οδηγό του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, ο άλλος φροντίζει να μην υπάρχει διαφυγή και ο τρίτος τον εκτελεί με ένα 45άρι Colt πυροβολώντας τον τρεις φορές.

Τέσσερις και πλέον δεκαετίες μετά τα μυστήρια του πρώτου χτυπήματος της 17Ν εξακολουθούν να υφίστανται παρά τις συλλήψεις των μελών της, τις δίκες, τις απολογίες και τα όσα έχουν γραφτεί. Ο αόρατος για πολλούς εκτελεστής, που ανήκει στην πρώτη γενιά της τρομοκρατικής οργάνωσης, παραμένει ένα αίνιγμα, όπως αίνιγμα παραμένει και το πού είναι κρυμμένα το ιστορικό 45άρι και η γραφομηχανή της οργάνωσης.

Αυτή στην οποία γράφτηκε η προκήρυξη της οργάνωσης για τη δολοφονία Γουέλς, η οποία κατέληξε στη γαλλική εφημερίδα «Liberation», η οποία δημοσίευσε αποσπάσματα της, αλλά όχι ολόκληρη. Έχει όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ότι τη συμπεριέλαβε αυτολεξεί από την αρχή μέχρι το τέλος στο βιβλίο του «Βρώμικη δουλειά: Η CIA στη Δυτική Ευρώπη» το «μαύρο πρόβατο» της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ, Φίλιπ Εϊτζί.

Μέχρι τότε πολλά είχαν ακουστεί και γραφτεί για το εντυπωσιακό χτύπημα της νεοσύστατης τρομοκρατικής οργάνωσης, που μέσα από τις σελίδες της προκήρυξης αποκάλυψε πάρα πολλά. Το πιο σημαντικό; Ότι τα μέλη της παρακολουθούσαν τον Γουέλς σχεδόν από την αρχή του ερχομού του στην Ελλάδα, όπως επισημαίνουν σε αυτή: «Ο απερχόμενος σταθμάρχης Στέισι Χαλς έφυγε από την Αθήνα στις 30 Μαΐου του 1975. Ζούσε στο ίδιο σπίτι (σ.σ.: εννοούν την κατοικία όπου έμενε ο εκάστοτε σταθμάρχης) στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5 στο Ψυχικό. Ο Γουέλς αφίχθη στην Αθήνα γύρω στις 15 Ιουνίου. Έμεινε για τρεις εβδομάδες στη βίλα του υποσταθμάρχη Ρόναλντ Εστές στο Νο 12 της ίδιας οδού. Για έναν περίπου μήνα η βίλα ήταν κλειστή. Ο Γουέλς μετακόμισε σε αυτή την Τετάρτη 9 Ιουλίου. Μάθαμε το όνομα και την ιδιότητά του μέσω μιας εύκολης διαδικασίας, την οποία δεν θα αποκαλύψουμε τώρα».

Πώς παρακολουθούσαν το θύμα

Από την ανάγνωση των παραπάνω προκύπτει σίγουρα ότι τα μέλη της οργάνωσης παρακολουθούσαν τον νέο σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα από τα πρώτα 24ωρα της άφιξής του. Μέχρι εκείνη τη στιγμή το όνομά του είχε δημοσιοποιηθεί μόνο στο περιοδικό «Counter Spy», την περίοδο που ήταν σταθμάρχης στη Λίμα και είναι πιθανόν ακτιβιστές που σχετίζονταν με το αντάρτικο πόλης στη χώρα της Λατινικής Αμερικής να ειδοποίησαν έτερους «συναγωνιστές» στην Ευρώπη.

Έτσι, το σκεπτικό του Ρόναλντ Εστές ότι η ελληνική ΚΥΠ έδωσε τον Γουέλς στη 17Ν χάνει πολύ από τη δυναμική του από τη στιγμή που η προκήρυξη αποκαλύπτει μια στενή παρακολούθηση έξι μήνες πριν από τη διαρροή του ονόματός του στην «Athens News». Μπορεί η ΚΥΠ να διέρρευσε λίστα Αμερικανών πρακτόρων στην Αθήνα για να εκδικηθεί τις ΗΠΑ για την Κύπρο, αλλά τα όσα αναφέρει ο συγγραφέας του πρώτου «μανιφέστου» της 17Ν δείχνει ότι οι τρομοκράτες είχαν τον Γουέλς από πολύ κοντά.

Ήξεραν, όπως αναφέρουν, το καθημερινό του πρόγραμμα, το πόσο συχνά έβγαινε έξω, τα αυτοκίνητα που οδηγούσε ο ίδιος και τις πινακίδες τους, ενώ ο συγγραφέας εξέφρασε και μια έκπληξη σε ένα απόσπασμα που δεν είχε δει το φως της δημοσιότητας: «Αυτό που μας εξέπληξε ήταν ότι αυτοί οι επαγγελματίες δολοφόνοι θεωρούσαν την Ελλάδα τόσο ασφαλή χώρα που δεν λάμβαναν κανένα μέτρο για την ασφάλειά τους. Νομίζαμε ότι θα είχαν κάποιους σωματοφύλακες, αλλά τίποτε. Ένιωθαν σαν στο σπίτι τους».

Ακολουθεί μια περιγραφή εξόδου του σταθμάρχη που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το εύρος της παρακολούθησης, η οποία δεν δημοσιεύτηκε στο άρθρο της «Liberation»: «Την Κυριακή 27 Ιουλίου ο Γουέλς γευμάτισε στις μία και μισή το μεσημέρι στο ρεστοράν «Θεοξένια της Κηφισιάς». Οδηγούσε ο ίδιος το αυτοκίνητό του. Δεν πήρε κανένα μέτρο ασφαλείας εκτός από το να κοιτάζει επίμονα τους ανθρώπους που περνούσαν δίπλα του. Φορούσε γκρι παντελόνι και μπλε καλοκαιρινό πουκάμισο...».

Τα λάθη των Αρχών

Την Τρίτη 23 Δεκεμβρίου του 1975 η ομάδα των τριών «κομάντο», όπως τους αποκαλεί ο συγγραφέας της προκήρυξης, κατέβηκε από το αυτοκίνητο και ένας από αυτούς που κρατούσε αυτόματο ακινητοποίησε την κυρία Γουέλς και τον Έλληνα οδηγό του σταθμάρχη. Ο εκτελεστής πλησίασε τον Γουέλς και ο τρίτος της ομάδας μπλόκαρε την είσοδο της βίλας, στην περίπτωση που ο Αμερικανός πράκτορας προσπαθούσε να τρέξει. Μετά την εκτέλεση η σύζυγος παρέμεινε ακίνητη από το σοκ της δολοφονίας του άνδρα της μπροστά στα μάτια της ενώ ο οδηγός είχε κρυφτεί σκύβοντας στο αυτοκίνητο. Οι τρεις έφυγαν ακολουθώντας συγκεκριμένη διαδρομή με το πράσινο Simca που είχαν «απαλλοτριώσει» στο Παγκράτι, προτού το εγκαταλείψουν ένα μόλις χιλιόμετρο μακριά από την κατοικία του Γουέλς.

Κι εκεί αρχίζουν τα παράδοξα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο «Βρώμικη δουλειά: Η CIA στη Δυτική Ευρώπη», αφού οι ελληνικές διωκτικές αρχές αδυνατούν να το εντοπίσουν. Ψάχνουν για κάποιο Fiat ή μια Mercedes, αρχίζουν να γράφονται διάφορα άρθρα περί μελαψών εκτελεστών και εσωτερικών εκκαθαρίσεων μέσα στη CIA, ενώ υπήρξε άρθρο που έλεγε ότι ο Γουέλς ήταν προδότης και γι’ αυτό εκτελέστηκε εκείνη την Τρίτη του Δεκέμβρη.

Η προκήρυξη της τρομοκρατικής οργάνωσης για τη δολοφονία του Αμερικανού πράκτορα. Στο κείμενο τονίζεται ότι ο Γουέλς είχε τεθεί στο στόχαστρο της οργάνωσης από τον Ιούνιο του 1975 που ήρθε στην Αθήνα

Μέλος της 17Ν μία εβδομάδα μετά καλεί αθηναϊκές εφημερίδες και δίνει την περιγραφή του αυτοκινήτου που ήταν χωρίς πινακίδες ως αυτό που χρησιμοποίησε στη δολοφονία του σταθμάρχη. «Το κάναμε ώστε ο ιδιοκτήτης του να μπορέσει να το πάρει πίσω», έγραψαν σε ένα μέρος της προκήρυξης που η γαλλική εφημερίδα επίσης δεν δημοσίευσε, τονίζοντας: «Είχαμε τοποθετήσει δέκα κασέτες που ήταν στο αυτοκίνητο κάτω από την μπροστινή θέση και τηλεφωνήσαμε επειδή πιστεύαμε ότι μπορούσε να τις πάρει η αστυνομία και να πει ότι τις κλέψαμε εμείς. Την Τρίτη καλέσαμε τα «Νέα» και την «Ελευθεροτυπία». Την Πέμπτη το αυτοκίνητο ήταν ακόμη εκεί, οπότε καλέσαμε τον Βρετανό δημοσιογράφο Τοντζ και την επόμενη μέρα η αστυνομία πήρε το αυτοκίνητο».

Εννιά χρόνια και πέντε μήνες μετά τη δολοφονία του Γουέλς, ο Χρήστος Τσουτσουβής, παλιό μέλος του ΕΛΑ που είχε αποχωρήσει από την οργάνωση για να ιδρύσει την «Αντικρατική Πάλη», σκοτώνεται σε ανταλλαγή πυρών με αστυνομικούς στην περιοχή του Γκύζη. Κατά την έρευνα των Αρχών στη γιάφκα του ανακαλύπτεται ένα μπρελόκ με ιδιόχειρο σημείωμα του τρομοκράτη για τη δολοφονία του αστυνομικού Πέτρου και ένα κλειδί αυτοκινήτου.

Οι διωκτικές αρχές μετά από έρευνα διαπιστώνουν ότι το κλειδί ανήκε στο πράσινο Simca που χρησιμοποίησαν οι τρεις εκτελεστές στη δολοφονία του Γουέλς. Οι συνειρμοί είναι αναπόφευκτοι για κάποιους, που σκέφτονται ότι ο Τσουτσουβής ήταν 22 χρόνων το 1975, αλλά η εξήγηση που δίνεται είναι ότι κατά την αποχώρησή του από τον ΕΛΑ έφυγε παίρνοντας διάφορα όπλα και τα δύο συγκεκριμένα ευρήματα της 17Ν.

Μετά την εξάρθρωση της 17Ν το καλοκαίρι του 2002, ο συλληφθείς Παύλος Σερίφης κατέθεσε στην ανακρίτρια της υπόθεσης ότι συμμετείχε στην ομάδα που δολοφόνησε τον Γουέλς και ότι δράστης της δολοφονίας ήταν ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος. Όμως, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας αναίρεσε την κατάθεσή του, υποστηρίζοντας ότι ήταν προϊόν ψυχολογικής βίας. Για τη δολοφονία Γουέλς κανένας από τους κατηγορουμένους στη δίκη της 17Ν δεν καταδικάστηκε.