Οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τις ανασκαφικές έρευνες στον αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Βασιλείου Ξηροκαμπίου παρουσιάστηκαν το απόγευμα της Τετάρτης, 4 Ιουλίου, μπροστά σε ένα ευρύ ακροατήριο από τη διευθύντρια των ανασκαφών, αρχαιολόγο κα Αδαμαντία Βασιλογάμβρου. Η άρτια οργανωμένη εκδήλωση έλαβε χώρα στον προαύλιο χώρο του Αγίου Βασιλείου, πλησίον των ανασκαφών.

Τους παρευρισκόμενους καλωσόρισε ο αρχιτέκτονας κ. Γιώργος Γιαξόγλου, εκ των διοργανωτών της εκδήλωσης, ο οποίος ανέφερε ότι ολοκληρώνεται ο πρώτος κύκλος εκδηλώσεων του Σωματείου Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης «Παν. Σταματάκης», ενώ προέβη και σε σύντομο απολογισμό των εκδηλώσεων του Σωματείου. Τέλος, ο κ. Γιαξόγλου διευκρίνισε ότι ο λόγος που δεν πραγματοποιήθηκε η αναμενόμενη ξενάγηση στο χώρο είναι το γεγονός ότι τα ευρήματα είναι καλυμμένα.

Ακολούθως το λόγο πήρε η υπεύθυνη των ανασκαφών και επίτιμος έφορος Αρχαιοτήτων κα Αδ. Βασιλογάμβρου, η οποία ανέλαβε να ενημερώσει το κοινό για το χρονικό των ερευνών, καθώς και να αναδείξει τη σημασία των ανακαλύψεων για τον τόπο. Στον εναρκτήριο λόγο της, η κα Βασιλογάμβρου αναφέρθηκε στα ευρήματα στον Άγιο Βασίλειο, τα οποία όπως είπε «φύλαξε η λακωνική γη για περισσότερα από 3.500 χρόνια, προσεκτικά, στα σπλάχνα της».

Η αρχαιολόγος αποκάλυψε ότι, παλαιότερες (δεκαετίες 1950-60), αλλά και πιο πρόσφατες (δεκαετία ’90) επιφανειακές, αρχαιολογικές έρευνες, στην περιοχή, έδειξαν ίχνη κατοίκησης που επεκτείνονται σε διάφορες εποχές των ιστορικών χρόνων. Όπως ανέφερε η κα Βασιλογάμβρου από αυτά τα ευρήματα της μυκηναϊκής εποχής, που τοποθετούνται, κυρίως, μεταξύ 16ου και 13ου π.Χ., προκύπτει ότι η μυκηναϊκή εγκατάσταση δεν περιορίζονταν μόνο στο λόφο του Αγ. Βασιλείου, αλλά εκτείνονταν και πέρα από αυτόν, καταλαμβάνοντας όλη τη λοφοσειρά σε έκταση, περίπου, 200 στρεμμάτων. Όπως υπογράμμισε η προϊστάμενη των ερευνών, η επιλογή της θέσης από τους Μυκηναίους υπαγορεύτηκε από τα πλεονεκτήματα που παρείχε: Νερό από τις κοντινές πηγές, οπτική επαφή με άλλες μυκηναϊκές θέσεις στην πεδιάδα της Σπάρτης (σσ χάρτης - φωτό), αλλά και εποπτεία στο νοτιοδυτικό τμήμα της εν λόγω πεδιάδας. Η πεδιάδα βρίσκεται στην καρδιά της Λακωνίας, όπου διαχρονικά διασταυρώνονται δρόμοι επικοινωνίας από και προς τις γύρω περιοχές.

«Γνωρίζαμε ότι υπήρχε μια μυκηναϊκή εγκατάσταση, ωστόσο την ιδιαίτερη σημασία της ήρθε να δείξει η ανεύρεση πινακίδων Γραμμικής Β Γραφής, γεγονός μοναδικό για τη Λακωνία» τόνισε η κα Βασιλογάμβρου. Η παρουσία τους δηλώνει την ύπαρξη αρχείου στο χώρο αυτό, παραπέμπει σε διοικητικές λειτουργίες και προσδίδει στην μυκηναϊκή εγκατάσταση του Αγίου Βασιλείου χαρακτηριστικά διοικητικού ανακτορικού κέντρου. Χαρακτηριστικό, μάλιστα, είναι ότι η πρώτη πινακίδα βρέθηκε σε λάκκο απόθεσης οικιακών απορριμμάτων της μυκηναϊκής εποχής.

«Μετά την παραπάνω ανακάλυψη, η 5η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, που είναι αρμόδια για την περιοχή, προχώρησε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την προστασία και την περαιτέρω διερεύνηση χώρου» αποσαφήνισε η κα Βασιλογάμβρου. Το 2009 πραγματοποιήθηκε η πρώτη δοκιμαστική έρευνα, νότια του βυζαντινού ναού που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Όπως υποστήριξε η αρχαιολόγος η έρευνα είχε ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα και βάσει αυτών καταρτίστηκε το πρώτο πενταετές ερευνητικό αρχαιολογικό πρόγραμμα του Αγίου Βασιλείου.

«Οι αρχαιολογικές έρευνες επικεντρώθηκαν συγκεκριμένα στο λόφο του Αγίου Βασιλείου, επειδή εδώ οι αρχαιότητες παρουσιάζουν μεγαλύτερη πυκνότητα», εξήγησε η κα Βασιλογάμβρου. Ακολούθως, αποκάλυψε ότι πέρα από τη χρονοβόρα και πολυδάπανη διαδικασία της ανασκαφής, η 5η Εφορεία εφήρμοσε μια πρωτοπόρο μέθοδο, αυτή της γεωφυσικής διασκόπησης με ηλεκτρικές μετρήσεις, γεγονός που επιτρέπει τη χαρτογράφηση του εδάφους χωρίς να επέλθει καμία επέμβαση σε αυτό. «Αποτέλεσμα ήταν να χαρτογραφήσουμε 34 στρέμματα» υπογράμμισε η διευθύντρια των ερευνών, προσθέτοντας ότι «διαπιστώσαμε ότι ο λόφος καλύπτεται από οικοδομήματα με σταθερό βορειοδυτικό – νοτιοανατολικό προσανατολισμό».

Εκτός από τα παραπάνω ευρήματα, στην κορυφή του λόφου εντοπίστηκε και ανασκάπτεται νεκροταφείο κτιστών κιβωτιόσχημων τάφων, που χρονολογείται στους χρόνους της μετάβασης από την μεσοελλαδική στην υστεροελλαδική, δηλαδή την μυκηναϊκή εποχή (16ος-15ος αι. π.Χ.). «Φαίνεται ότι το νεκροταφείο σηματοδοτεί και την απαρχή της εγκατάστασης στο χώρο» ανέφερε η κα Βασιλογάμβρου. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, η μέθοδος της γεωφυσικής διασκόπησης συνέβαλε ώστε να έρθουν στο φως ερείπια τριών σημαντικών κτιρίων και πολλά χαρακτηριστικά κινητά ευρήματα.

Αμέσως μετά, η κα Βασιλογάμβρου προέβη σε αναλυτική παρουσίαση (μέσω προτζέκτορα) των κτισμάτων και των αντικειμένων που έχουν ανακαλυφθεί στο λόφο, κάποια εκ των οποίων χαρακτηρίζονται από παροιμιώδη ομορφιά και απαράμιλλη τελειότητα στη δημιουργία τους. Ένα τροχήλατο ειδώλιο ταύρου, ένας αιγυπτιακός σκαραβαίος, τρεις σφραγιδόλιθοι με παραστάσεις, χάλκινο μαχαίρι, αντικείμενα από ελεφαντόδοντο, χρυσά ελάσματα, ένα μεγάλο ρυτό αγγείο με μορφή κεφαλής ταύρου, αλλά και κάποια θραύσματα τοιχογραφιών είναι μερικά από τα εντυπωσιακά αντικείμενα που βρέθηκαν στα οικοδομήματα. Ιδιαίτερα ρεαλιστική και η πιστή αναπαράσταση των τοιχογραφιών, επιμελημένη από τη συντηρήτρια και ζωγράφο κα Ρένα Γιάννε.

Στο τέλος της κατατοπιστικής ομιλίας της, η κα Βασιλογάμβρου ανακοίνωσε ότι αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η τρίτη ανασκαφική περίοδος στο χώρο, διαδικασία η οποία θα διαρκέσει για λίγες, ακόμα, εβδομάδες.

Στη συνέχεια και μετά από σύντομο χαιρετισμό και σχολιασμό από τον κ. Βασίλη Γεωργιάδη, προβλήθηκε η ταινία “TO.RA.KE.” του Φίλιππου Κουτσαφτή. Η ταινία – ντοκιμαντέρ παρουσιάζει το χρονικό εύρεσης της χάλκινης μυκηναϊκής πανοπλίας στο νεκροταφείο των Δενδρών Αργολίδας, η οποία φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ναυπλίου.

Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Σωματείο Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης «Παν. Σταματάκης», η Κινηματογραφική Λέσχη Σπάρτης «Ρόδον» σε συνεργασία με τη Διεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας του Μεσογειακού Χώρου «Αγών».

Ρεπορτάζ: Χρήστος Πετρούλιας,
cpetroulias@gmail.com