Οικογενειακή διαμεσολάβηση. Από πότε εφαρμόζεται στη χώρα μας, ποια είναι η διαδικασία και ποιους αφορά;

Γράφει η Χρυσαυγή Ατσιδάκου*

Πρόκειται στην ουσία για μία εξωδικαστική διαδικασία στην οποία τα μέρη, εδώ οι γονείς, προσέρχονται με την θέλησή τους, προκειμένου να ρυθμίσουν τις προσωπικές και περιουσιακές διαφορές τους οι ίδιοι “αναίμακτα” και να καταλήξουν σε μία λύση βιώσιμη και αμοιβαία ικανοποιητική, με την βοήθεια και την συνδρομή ενός τρίτου προσώπου, ειδικά διαπιστευμένου και εκπαιδευμένου, ουδέτερου, ανεξάρτητου και αμερόληπτου, του Διαμεσολαβητή. Ο νόμος για την «Διαμεσολάβηση σε Αστικές και Εμπορικές Υποθέσεις» που δημοσιεύτηκε στις 30-11-2019 (Ν. 4640/2019), εισήγαγε σημαντική τομή στην δυνατότητα εξωδικαστικής επίλυσης των οικογενειακών διαφορών με την διαδικασία της Διαμεσολάβησης. Συγκεκριμένα, από 15-1-2020, είναι υποχρεωτική η ενημέρωση των ίδιων των ενδιαφερόμενων συζύγων/γονέων/συντρόφων που χωρίζουν ή είναι σε διάσταση, σχετικά με το πώς μπορούν να επιλύσουν όλα τα θέματα που τους απασχολούν, χωρίς να προσφύγουν στο δικαστήριο.

Η ενημέρωση αυτή γίνεται από διαπιστευμένο διαμεσολαβητή που επιλέγουν οι ίδιοι ή και με την βοήθεια των δικηγόρων τους, στο πλαίσιο σχετικής συνεδρίας, σκοπός της οποίας, πριν την έναρξη της δίκης, είναι να λάβουν οι ενδιαφερόμενοι όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τον τρόπο εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών τους με την διαδικασία της Διαμεσολάβησης. Μετά την ενημέρωση αυτή, θα είναι σε θέση να επιλέξουν αν θα προχωρήσουν σε Διαμεσολάβηση ή θα προσφύγουν - συνεχίσουν στο Δικαστήριο.

Η διαμεσολάβηση διεξάγεται σε ουδέτερο, ειδικά διαμορφωμένο χώρο, η επιλογή του οποίου γίνεται από τον διαμεσολαβητή, σε συνεννόηση με τα μέρη ή και τους δικηγόρους τους. Χρονικά μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιαδήποτε χρονική φάση μιας διένεξης, δηλαδή πριν την έναρξη οποιασδήποτε δικαστικής διαδικασίας ή μετά την έναρξή της.

Αφορά παντρεμένα ζευγάρια, ζευγάρια που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά. Επίσης ζευγάρια, ομόφυλα ή ετερόφυλα, που συμβιώνουν χωρίς γάμο, αλλά σε ελεύθερη ένωση και διακόπτουν την σχέση τους.

Πρόκειται για «Βελούδινο Διαζύγιο»;

Φυσικά! Σε πολλές περιπτώσεις η διαδικασία της διαμεσολάβησης έχει καταφέρει να γεφυρώσει σχέσεις που πριν έμοιαζαν αδύνατον να βελτιωθούν. Τα βασικά της πλεονεκτήματα, όπως η εμπιστευτικότητα, η ταχύτητα, η συνολική ρύθμιση των θεμάτων που απασχολούν τα μέρη και κυρίως το ότι αυτά κάθονται στο ίδιο τραπέζι μακριά από τις δικαστικές αίθουσες, δημιουργούν ιδανικές προϋποθέσεις για ένα πολιτισμένο διαζύγιο προς όφελος όλων.

Η οικογενειακή διαμεσολάβηση μπορεί να αποτρέψει ένα διαζύγιο;

Είναι πιθανό και αυτό το πολύ καλό σενάριο. Με δεδομένο ότι η διαμεσολάβηση φέρνει κοντά, αντί να απομακρύνει τα μέρη, δεν αποκλείεται μέσα από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης οι γονείς να διαπιστώσουν ότι, όσα τους χωρίζουν είναι λιγότερα και λιγότερο σημαντικά από όσα τους ενώνουν. Όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά στη διαμεσολάβηση και αυτή είναι η μαγεία της.

Τα πλεονεκτήματα της διαμεσολάβησης και η ειδοποιός διαφορά της από το διαζύγιο;

Η διαμεσολάβηση δεν υποκαθιστά το διαζύγιο. Είναι μία διαδικασία στην οποία εάν υπαχθεί μια υπόθεση οικογενειακής διαφοράς, είναι πιθανό να οδηγήσει σε ένα συναινετικό και πολιτισμένο διαζύγιο και έτσι να αποφευχθούν χρονοβόρες, ψυχοφθόρες και κοστοβόρες δικαστικές διαμάχες.

Βασικό πλεονέκτημα της οικογενειακής διαμεσολάβησης, πέραν του ότι εξελίσσεται μακριά από τις δικαστικές αίθουσες και είναι ένας σύντομος και οικονομικός τρόπος επίλυσης διαφορών σε σχέση με την επιλογή των δικαστικών αγώνων, είναι το ότι οδηγεί τα ίδια τα μέρη στο να αποφασίσουν για τη ζωή , τη δική τους και κυρίως για τη ζωή και την καθημερινότητα του παιδιού ή των παιδιών. Δεν υπάρχει ίσως πιο πειστικό και γλαφυρό επιχείρημα υπέρ της της Οικογενειακής Διαμεσολάβησης από την ακόλουθη ιστορία που αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο συνηθισμένα case studies στην εκπαίδευση της διαμεσολάβησης: «Κάποτε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δύο γονείς κατέφυγαν στο Δικαστήριο για τη ρύθμιση της επιμέλειας του μικρού τους γιου. Όταν στάθηκαν μπροστά στο δικαστή, εκείνος τους κοίταξε και ρώτησε ,καθέναν ξεχωριστά , αν αγαπά το παιδί του. Η απάντηση και των δύο, αυτόματη, αυτονόητη. Σχεδόν προσβεβλημένοι και οι δύο γονείς διαβεβαίωσαν τον αυστηρό Δικαστή ότι λατρεύουν το σπλάχνο τους και πως θα έκαναν τα πάντα για το καλό του. Τότε ο Δικαστής τους αποκρίθηκε: «Ε λοιπόν, ξέρετε κάτι; Εγώ το παιδί σας δεν το αγαπώ! Και πώς θα μπορούσα άραγε να το αγαπώ; Δεν το ξέρω καν, πρώτη μου φορά το βλέπω σήμερα μπροστά μου. Κι όμως! Ήρθατε σε μένα για να αποφασίσω τί θα κάνετε με το ίδιο σας το παιδί!» Οι γονείς σάστισαν. Ο δικαστής συνέχισε να τους κοιτάζει. Η υπόθεση λύθηκε με Διαμεσολάβηση

Ποια θέματα μπορούν να λυθούν μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας;

Η πλειοψηφία των οικογενειακών διαφορών μπορεί να επιλυθεί μέσω διαμεσολάβησης. Ενδεικτικά: η επιμέλεια των παιδιών, η επικοινωνία των παιδιών με τον γονέα που δεν κατοικεί μαζί τους, η διατροφή και καθημερινότητα των παιδιών, η χρήση της οικογενειακής στέγης, η διατροφή συζύγου, η διανομή των περιουσιακών στοιχείων των συζύγων (ακινήτων, κινητών, επιχείρησης, κοινών λογαριασμών κλπ.) καθώς και η ρύθμιση των κάθε είδους περιουσιακών τους σχέσεων. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η διαμεσολάβηση σε διασυνοριακές οικογενειακές διαφορές. Όταν δηλαδή τα μέρη βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες.

Υπάρχουν κάποια στατιστικά; Γνωρίζουμε δηλαδή ένα ποσοστό ζευγαριών στην Ελλάδα που έχουν λύσει τις όποιες διαφορές τους μέσω της οικογενειακής διαμεσολάβησης;

Στη χώρα μας ακόμα δεν έχουμε συνολικά επίσημα στοιχεία δεδομένου ότι ο νόμος ψηφίστηκε τέλος του 2019 και ακόμα εξοικειωνόμαστε με το θεσμό. Η γειτονική Ιταλία όμως, όπου η διαμεσολάβηση είναι ευρύτερα διαδεδομένη και χαίρει της προτίμησης μεγάλης μερίδας του πληθυσμού ως εναλλακτικός τρόπος επίλυσης διαφορών, μετά από ένα διάστημα μεγαλύτερο των δέκα ετών εθελοντικής διαμεσολάβησης χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα, υιοθέτησε σε αρχικά περιορισμένο αριθμό υποθέσεων το μοντέλο της ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ συμμετοχής σε ενημερωτική περί τη διαμεσολάβηση συνάντηση προ της δικαστικής προσφυγής, με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά ποσοστά επιτυχίας. Συγκεκριμένα, έχοντας προβλέψει την υποχρεωτική αρχική συνεδρία σε μόλις το 8% των υποθέσεων, διαπιστώθηκε ενδεικτικά ότι το έτος 2015 έλαβαν χώρα 196,247 διαμεσολαβήσεις με ποσοστό επιτυχίας 44%, ενώ σημειώθηκαν και 16,288 αμιγώς εκούσιες διαμεσολαβήσεις, με ποσοστό επιτυχίας 60%, οι οποίες προέκυψαν προφανώς λόγω της εξοικείωσης του κοινού με τον θεσμό. Επίσης, στις υποθέσεις όπου προβλέπεται η υποχρεωτική αρχική συνεδρία ενημέρωσης , έχει σημειωθεί μείωση κατά 16% στον αριθμό των νέων αγωγών που κατατίθενται στα δικαστήρια, γεγονός που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο, όταν στη χώρα μας υφίσταται έντονο πρόβλημα συμφόρησης των δικαστηρίων. Ελπίζουμε σύντομα να έχουμε στα χέρια μας να παρουσιάσουμε ενθαρρυντικά στατιστικά στοιχεία.

Για ποιο λόγο ενδείκνυται ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά;

Σπουδαίο πλεονέκτημα της διαμεσολάβησης είναι ότι προστατεύει την ψυχική υγεία των συζύγων – γονέων και κυρίως των παιδιών, αποτρέποντας την αντιπαλότητα και την όξυνση των σχέσεων που προκαλεί η δικαστική αντιδικία και χτίζει γέφυρες ώστε οι γονείς να διατηρήσουν καλές σχέσεις και μετά το διαζύγιο για το καλό των παιδιών. Μετατρέπει τα αρνητικά συναισθήματα σε θετικά και δημιουργεί πνεύμα συνεργασίας, με στόχο την επίλυση της διαφοράς σε όφελος και των δύο μερών (win - win situation). ΄Ετσι δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος. Πρόκειται δηλαδή για μια ομπρέλα πολιτισμού και ασφάλειας που προστατεύει την παιδική ψυχή και αυτό είναι το πιο σημαντικό πλεονέκτημα κατά τη γνώμη μου της οικογενειακής διαμεσολάβησης.

(*) Νομικός – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια , Μ2 Prof Atsidakou.ch@gmail.com

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr