Για την πολιομυελίτιδα δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά μόνο πρόληψη, με τα άκρως αποτελεσματικά εμβόλια που εφευρέθηκαν και κατάφεραν να περιορίσουν και να τερματίσουν την εξάπλωσή της. Η Ελλάδα ανακηρύχθηκε «περιοχή ελεύθερη από πολιομυελίτιδα» τον Ιούνιο του 2002

ΚΟΣΜΟΣ. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Πολιομυελίτιδας (World Polio Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 24 Οκτωβρίου για να υπενθυμίσει τις προσπάθειες του ΟΗΕ και των υπηρεσιών του (Unicef, Π.Ο.Υ.) για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας, μιας από τις πιο σοβαρές παιδικές ασθένειες του παρελθόντος και κύρια αιτία της παιδικής αναπηρίας.

Η πολιομυελίτιδα συχνά ονομάζεται και παιδική παράλυση, είναι οξεία ιογενής μολυσματική ασθένεια που μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως μέσω του στόματος και των κοπράνων. Ο όρος προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «πολιός» (γκρίζος), «μυελός», που αναφέρεται στο νωτιαίο μυελό, και την κατάληξη -ίτις, η οποία στην ιατρική ορολογία υποδηλώνει τη φλεγμονή.

Το 1988, η πολιομυελίτιδα ήταν μία από τις κυρίαρχες αιτίες της παιδικής αναπηρίας σ’ όλο τον κόσμο. Τη χρονιά εκείνη ο ΟΗΕ υιοθέτησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εμβολιασμών, κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, για την καταπολέμηση της νόσου, που σύντομα απέδωσε καρπούς. Ο ετήσιος αριθμός κρουσμάτων πολιομυελίτιδας έπεσε από 350.000 το 1988, σε 416 το 2013 και 243 μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του 2014, μία πολύ μεγάλη πτώση, της τάξης του 99%.

Αν και είμαστε τυχεροί που ζούμε στο 2019 και όχι στο 1954, οφείλουμε να θυμόμαστε ασθένειες που στιγμάτισαν γενιές ανθρώπων αλλά και τους επιστήμονες που κατάφεραν να βάλουν άλλη μια επιδημία στο χρονοντούλαπο. Για την πολιομυελίτιδα δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά μόνο πρόληψη, με τα άκρως αποτελεσματικά εμβόλια που εφευρέθηκαν και κατάφεραν να περιορίσουν και να τερματίσουν την εξάπλωσή της. Σήμερα, μόνο σε τρεις χώρες στον κόσμο έχουμε κρούσματα της νόσου, Αφγανιστάν, Νιγηρία, Πακιστάν. Μετρήσεις το 2007 για τον εμβολιασμό εφήβων (15-17 ετών) έναντι της πολιομυελίτιδας στην Ελλάδα αγγίζουν το 94 %. Στις 24/10 είναι η παγκόσμια μέρα κατά της πολιομυελίτιδας για να μας θυμίζει τη σπουδαιότητα του εμβολιασμού αλλά και για να γιορτάζουμε τους επιζώντες από την ασθένεια που –σίγουρα- υπάρχουν ακόμα ανάμεσά μας.

Δεν μπορεί, φυσικά, κανείς να μη μνημονεύσει τους γιατρούς και τους θεραπευτές των παιδιών που στάθηκαν δίπλα τους σε όλο αυτό τον αγώνα για επιβίωση. Αυτούς τους μαγικούς ανθρώπους που βρίσκονται εκεί –ευτυχώς για όλους εμάς τους υπόλοιπους- προσπαθώντας για τη βελτίωση των ασθενών τους.

Τα Εμβόλια

Δύο τύποι εμβολίων χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο για να καταπολεμήσουν τον ιό. και οι δύο τύποι προάγουν την ανοσία στον ιό μπλοκάροντας αποτελεσματικά τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο προστατεύοντας έτσι όχι μόνο τους εμβολιασθέντες αλλά και την ευρύτερη κοινότητα.

Το πρώτο υποψήφιο εμβόλιο βασισμένο σε έναν ορότυπο ενός ζωντανού αλλά εξασθενημένου ιού αναπτύχθηκε από την ιολόγο Hilary Koprowski. Το πρωτότυπο εμβόλιο είχε δοθεί σε ένα οχτάχρονο αγόρι στις 27 Φεβρουαρίου 1950. Η Koprowski συνέχιζε να δουλεύει πάνω στο εμβόλιο όλο το 1950 και οδήγησε σε μεγάλης κλίμακας δοκιμές στο τότε Βελγικό Κογκό και στον εμβολιασμό 7.000.000 παιδιών στην Πολωνία ενάντια στους ορότυπους 1 και 2 μεταξύ του 1958 και του 1960

Το δεύτερο ανενεργό εμβόλιο ιού αναπτύχθηκε το 1952 από τον Τζόνας Σολκ στο πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ και ανακοινώθηκε στον κόσμο στις 2 Απριλίου το 1955. ΤΟ εμβόλιο Σολκ ή εμβόλιο ανενεργού ιού της πολιομυελίτιδας το οποίο βασίστηκε σε ιό που μεγαλώνει στα κύτταρα από νεφρό ενός τύπου πιθήκου ( vero κυτταρική σειρά )το οποίο απενεργοποιείται χημικά με φορμαλδεΰδη. Μετά από 2 δόσεις αυτού του εμβολίου πάνω από 90 % των ατόμων ανέπτυξαν προστατευτικά αντισώματα και στους 3 ορότυπους του ιού και το 99% από αυτούς ήταν άνοσο στους ιούς μετά από 3 δόσεις.

Ακολούθως, ο Albert Sabin ανέπτυξε ένα άλλο ζωντανό λαμβανόμενο από το στόμα εμβόλιο. Πάρθηκε από το πέρασμα του ιού μέσα από μη ανθρώπινα κύτταρα κάτω από μειωμένες θερμοκρασίες. Ο εξασθενημένος ιός που περιέχει αναπαράγεται πολύ αποτελεσματικά στο έντερο, τον κύριο τόπο μόλυνσης και αναπαραγωγής του ιού της πολιομυελίτιδας αλλά το στέλεχος του ιού δεν μπορεί να αναπαραχθεί στο νευρικό ιστό αποτελεσματικά. Μία μόνο δόση αυτού του εμβολίου Sabin από το στόμα προκαλεί ανοσία και στους 3 ορότυπους του ιού σε 50 % των δεκτών, ενώ 3 δόσεις προκαλούν ανοσία στο 95 % των δεκτών.

Οι ανθρώπινες δοκιμές για αυτό το εμβόλιο ξεκίνησαν το 1957 και το 1958 επιλέχθηκε σε διαγωνισμό ανάμεσα στα ζωντανά εμβόλια της Κoprowsky και άλλα εμβόλια από το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Υγείας. Αδειοδοτήθηκε το 1960 και γρήγορα έγινε το μόνο εμβόλιο για τον ιό της πολιομυελίτιδας που χρησιμοποιείται στον κόσμο. Επειδή το εμβόλιο αυτό που λαμβάνεται από το στόμα είναι φθηνό, εύκολο για να το χορηγήσεις και προκαλεί εξαιρετική ανοσία στο λεπτό έντερο (το οποίο βοηθά στην πρόληψη της λοίμωξης από ιό άγριου τύπου σε χώρες όπου υπάρχει επιδημία), έγινε το εμβόλιο επιλογής για να ελεγχθεί ο ιός σε πολλές χώρες. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις ( 1 στις 750000) ο εξασθενημένος ιός μετατρέπεται σε μορφή που μπορεί να προκαλέσει παράλυση. Έτσι οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες στραφήκαν στο τύπου Σολκ εμβόλιο το οποίο δεν μπορεί να αναστραφεί, ως το μόνο εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας ή σε συνδυασμό με το στοματικό.

Η χώρα μας ανακηρύχθηκε «περιοχή ελεύθερη από πολιομυελίτιδα» τον Ιούνιο του 2002, μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη, ως αποτέλεσμα του συστηματικού εμβολιασμού και της ενισχυμένης επιδημιολογικής επιτήρησης της πολιομυελίτιδας.