Δημογραφία και νεολαία

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Τα στατιστικά στοιχεία, σχετικά με την πορεία του πληθυσμού της χώρας μας, που είδαν το φως της δημοσιότητας είναι αποκαλυπτικά και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου της εθνικής συρρίκνωσης. Το ποσοστό των γεννήσεων, από 2,2 παιδιά ανά γυναίκα το 1980 γίνεται 1,4 το 1990 και 1,2 το 2000. Αν προστεθεί και η ομαδική μετανάστευση των νέων τα τελευταία χρόνια, η οποία αυξάνει συνεχώς, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο μπορεί ακόμη να αλλάξει η σύσταση και η «μορφολογία» του πληθυσμού, με σοβαρές συνέπειες και επιπτώσεις στην κοινωνία, αφού τα κενά έρχονται να τα καλύψουν πλήθη από φυλές, τα οποία δύσκολα θα προσαρμοστούν και πολύ δυσκολότερα θα ενταχθούν και θα αφομοιωθούν, ώστε να συμβάλλουν θετικά στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Η ένταξη από το 2010 στην καταστροφική πολιτική των εξαναγκαστικών προγραμμάτων, οι μεγάλες μειώσεις στους μισθούς και τις συντάξεις, το κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων και η γιγάντωση της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων, η μετατροπή της αξιοπρεπούς εργασίας με κανονικό ωράριο και αποδοχές σε μερική απασχόληση με διευρυμένο ωράριο και πενιχρές απολαβές υπέσκαψαν τα θεμέλια, τις σταθερές βάσεις πάνω στις οποίες είχε οργανωθεί και στηθεί το παραδοσιακό Ελληνικό μοντέλο του νοικοκυριού και της οικογένειας. Η καταστροφή μεγάλου μέρους του παραγωγικού ιστού της χώρας συνέβαλε καθοριστικά στον περιορισμό των κοινωνικών παροχών, την υποαπασχόληση και ετεροαπασχόληση, με σημαντικότατες επιπτώσεις στην ισορροπία και την κανονικότητα της κοινωνίας. Η κρίση δομική, οικονομική, κοινωνική κ.λπ. έχει εισχωρήσει στα μυαλά των νέων ανθρώπων και έχει επηρεάσει καταλυτικά τον τρόπο αντίληψης, σκέψης και επικοινωνίας με σοβαρές επιπτώσεις και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, με το αρνητικό ισοζύγιο των γεννήσεων σε σχέση με τους θανάτους που άρχισε το 2011 να συνεχίζεται. Η ελεύθερη και αυθόρμητη έκφραση και η διαισθητική παρορμητική συμπεριφορά, ακόμη και οι συνευρέσεις – ενδεικτικά συστατικά των νέων – έχουν παραμεριστεί σημαντικά. Έτσι η μείωση των γάμων και η μετάθεση, αναβολή ή και η αποφυγή απόκτησης παιδιών είχαν κατάληξη τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τη μεταβολή στη σύνθεση και την ισόρροπη ηλικιακή κατανομή με αποτέλεσμα η μέση ηλικία σήμερα να είναι τα 44 χρόνια, ενώ πριν από 50 χρόνια ήταν τα 23 χρόνια, με συνέπεια την προοδευτική γήρανση και την πλήρη δημογραφική παρακμή.

Ο πληθυσμός της χώρας (Πάνος Τριγάζης, 18/12/2018) είναι έντεκα εκατομμύρια, με το 10% περίπου να είναι μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς. Με τους σημερινούς ρυθμούς θα είναι 10,7 εκ. το 2030 και 9,4 εκ. το 2050. Οι μετανάστες μπορούν να συμβάλλουν, ως ένα βαθμό, στην αντιμετώπιση του οξυμένου δημογραφικού ζητήματος. Εξάλλου, ένας από τους διασημότερους Έλληνες είναι μετανάστης δεύτερης γενιάς, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, που κάνει λαμπρή καριέρα στο ΝΒΑ και υψώνει την Ελληνική σημαία στην Αμερική.

Τα τελευταία χρόνια η νεολαία απαλλαγμένη από κοινωνικές προκαταλήψεις αυτοπροσδιορίστηκε, αλλά αντιμετωπίστηκε ως ο εύκολος αγοραστής και αποταμιευτής των σκύβαλων, στη χώρα της ψυχοσωματικής και διανοητικής κατάπτωσης. Με τη μορφή του σύγχρονου ιδεαλιστικού προτύπου και την επιφανειακή πλαστική εικόνα του προσποιητού χαμόγελου και της ολοκληρωτικής πλάνης, με τις ευθύνες του συνόλου της κοινωνίας, που δεν καλλιέργησε την αναγκαιότητα της εργασίας, αλλά και της ίδιας απέναντι στον εαυτό της, να είναι τεράστιες. Τίποτα δεν χαρίστηκε ποτέ και από κανέναν, όλα κατακτήθηκαν στην αρένα του αγώνα, κάτι το οποίο ταυτιζόταν ανέκαθεν με τη νεολαία. Σήμερα όσοι ακόμη ζουν στην ενδοχώρα στη πλειονότητά τους είτε υποαπασχολούνται, είτε παραμένουν αδρανείς περιμένοντας κάποια στιγμή τον «δικό» τους να τους βάλει στη θεσούλα, αφού δεν έκαναν μια «σωστή δόμηση του βιογραφικού τους», με την αθλιότητα της χρυσής ελπίδας της πολιτικής να έχει ξεπεράσει τα υπερθετικά όρια της κυνικότητας. Με προσανατολισμό και βλέψεις σε λάθος κατεύθυνση, με τα σκισμένα παντελόνια και τα ζωγραφισμένα σώματα, επιχειρούν να πλασαριστούν στην εικονική κουλτούρα της ματαιοδοξίας και της αυταπάτης. Με τις κρέμες και τα καθρεφτάκια για επιβεβαίωση έχουν αποβάλει τη φυσική μορφή της δροσιάς και έχουν φορέσει τη μάσκα της γρήγορης ενηλικίωσης και της τεχνικής ωρίμανσης. Τώρα, που η αυλαία του ψεύτικου και του κάλπικου έπεσε, που οι μπόρες καθάρισαν τα σπατουλαρισμένα πρόσωπα και μυαλά είναι ανάγκη για ανασύσταση και επαναπροσδιορισμό. Η προσγείωση θα είναι ανώμαλη και θα απαιτήσει αναθεωρήσεις, προσπάθειες και κόπους, αλλαγή νοοτροπίας, συμπεριφοράς και πράξης. Η νεολαία πρέπει να σοβαρευτεί, να προβληματιστεί, να απομακρυνθεί από την ποδοσφαιροποίηση και την εργαλειοποίηση της κοινωνικής ζωής, να επανεξετάσει σε βάθος συνήθειες, κανόνες και θεσμούς, να αγωνιστεί και να πρωτοστατήσει για την αλλαγή στην πορεία για την ανάπτυξη και την πρόοδο. Η εμπιστοσύνη στη νέα γενιά είναι αυτονόητη, συμβαδίζει με την ελπίδα και την προσδοκία για δικαιότερες κατανομές, κάτι που η ιστορία ανεξίτηλα έχει καταγράψει.

Η ελαχιστοποίηση των γεννήσεων και η απογύμνωση της χώρας από την παρατεταμένη αποδήμηση είναι πολύ ανησυχητικά φαινόμενα. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι γενικότερο Ευρωπαϊκό ζήτημα παρότι άλλες χώρες έχουν ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος. Η αντιμετώπισή του απαιτεί ισχυρή πολιτική βούληση, να δοθούν κίνητρα για την απόκτηση παιδιών, γενναία οικονομική στήριξη και όχι μόνο, από το στάδιο της εγκυμοσύνης ως την ενηλικίωση, με ιδιαίτερη αναφορά στις μονογονεϊκές, τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Γιατί, αν δεν υπάρξει αλλαγή κλίματος και ψυχολογίας και παραταθούν η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, οι επιπτώσεις θα είναι πολύ σοβαρές, απρόβλεπτες και μη αναστρέψιμες, ακόμη και στην ταυτότητα και τη φυσιογνωμία του λαού και της χώρας.