Γράφει ο Δημοσθένης Ματάλας*

Είναι απορίας άξιον γιατί σε αυτή την πόλη τα μεγάλα έργα χρειάζονται για να δρομολογηθούν κατά μέσον όρο 15 με 20 και πλέον χρόνια. Η πρόσφατη ανακοίνωση της ανάθεσης της εργολαβίας για την ανακαίνιση του ΞΕΝΙΑ και την μετατροπή του σε κέντρο Πολιτιστικών, Τουριστικών και Διοικητικών δραστηριοτήτων,επιβεβαιώνει του λόγου μου το αληθές και ανακαλεί στην μνήμη μου όλες τις αντίξοες συνθήκες και τα χίλια κύματα από τα οποία πέρασε η προσπάθεια της δημοτικής αρχής , της οποίας είχα την τιμή να ηγούμαι, προκειμένου να δρομολογήσει την αξιοποίηση του ΞΕΝΙΑ. Η σημερινή δημοτική αρχή μπορεί να υπερηφανεύεται ότι κατάφερε να δημοπρατήσει το έργο, αλλά ο αγώνας που δόθηκε στο παρελθόν από τον Δήμο, θεσμικούς παράγοντες του τόπου και συλλογικούς φορείς για να επιτύχουμε το αυτονόητο και να περιέλθει το ακίνητο στον Δήμο Σπάρτης, είναι μια μεγάλη και εν πολλοίς παράλογη ιστορία. Καλό, λοιπόν, είναι και για τους εν ενεργεία θεσμικούς εκπροσώπους της πόλης μας αλλά πολύ περισσότερο για τις νεώτερες γενιές, να αποτυπώνεται και η ιστορία σημαντικών σταθμών για την πόλης μας, αποφάσεων και έργων που έγιναν ή που τελικά έμειναν στα χαρτιά, στερώντας της έτσι την ευκαιρία να διακριθεί σε σημαντικούς τομείς των δραστηριοτήτων της. Κι ακόμη τέτοιου είδους αναδρομές βοηθούν ώστε να αποφύγουμε στο μέλλον λάθη και καθυστερήσεις που κόστισαν την απώλεια ευκαιριών.

Θα σταθώ στην δική μου θητεία και θα αναφερθώ σε πολύ συγκεκριμένα γεγονότα για χάρη και μόνον της ιστορίας. Συγκεκριμένα:

  • από το 1984 πού σταμάτησε να λειτουργεί ως Ξενοδοχείο, μόνιμος και διακαής ήταν ο πόθος να περιέλθειΤο ΞΕΝΙΑ στον Δήμο τής Σπάρτης. Πάντοτε όμωςπροσέκρουε σε μια στείρα και ακατανόητη άρνηση των υπηρεσιακών παραγόντων του Ε.Ο.Τ. πού είχε σαν δικαιολογία, μεταξύ των άλλων και το γεγονός πώς ολόκληρος ο χώρος δεν παραχωρήθηκε από τον Δήμο. Συγκεκριμένα ο Δήμος, αν θυμάμαι καλά, παρεχώρησε 6.900 μ2 περίπου και το υπόλοιπο μέχρι του συνολικού εμβαδού των 8.500 μ2 περίπου πού κατάλαμβάνει ο χώρος του ΞΕΝΙΑ, αγοράσε ο ΕΟΤ από ιδιοκτήτες παρακειμένων ακινήτων.
  • Το1998, επί δημαρχίας μου, με μια ουσιαστική όσο και αποφασιστική παρέμβαση στην τότε αρμοδία για το θέμα Υπουργό Βάσω Παπανδρέου, του συμπολίτη μας Κώστα Καραγιαννάκου, Συμβούλου την εποχή εκείνη στο γραφείο τουπρωθυπουργού Κ. Σημίτη, αποφασίσθηκε η παραχώρηση της χρήσης του ΞΕΝΙΑ για 20 χρόνια στον Δήμο, για να χρησιμοποιηθεί ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, μέσα στον οποίο θα λειτουργούσε και ένα γραφείο Τουρισμού, νομαρχιακού επιπέδου.
  • η συγκεκριμένη παραχώρηση της χρήσης του ΞΕΝΙΑ έγινε με σύμβαση χρησιδανείου μεταξύ ΕΟΤ και Δήμου.
  • Αμέσως μετά την παραχώρηση ο Δήμος Σπάρτης επί Δημαρχίας μου ανέθεσε στο μελετητικό γραφείο του κ. Ιωάννου Κίζη την σύνταξη προμελέτης και στην συνέχεια οριστικής μελέτης για την ανακαίνιση του κτιρίου. Η προμελέτη παραδόθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο κατά την τελευταία συνεδρίαση της θητείας μου τον Δεκέμβριο του 2002 και προέβλεπε τις παραπάνω χρήσεις του ακινήτου.
  • Η Δημοτική Αρχή επί των ημερών μου είχε σαν στόχο να αναζητήσει χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά Προγράμματα για τον Πολιτισμό ή και από παρεμφερείς δημόσιες χρηματοδοτήσεις μέσω των οποίων θα επιτυγχάναμε την ανέξοδη ή και με περιορισμένη οικονομική συμμετοχή του Δήμου ανακαίνιση του κτιρίου και την χρησιμοποίησή του για τις πολιτιστικές δραστηριότητες της Σπάρτης μας. Για την επίτευξη όμως αυτού του στόχου ήταν απαραίτητη προϋπόθεση η ύπαρξη μελέτης, την οποία και αναθέσαμε άμεσα, κινούμενοι με την ταχύτητα που επέβαλαν οι περιστάσεις.
  • Η εκπονηθείσα προμελέτη προέβλεπε ότι στο ΞΕΝΙΑ θα στεγασθούν, εκτός της συνεδριακής αίθουσας μαζικών εκδηλώσεων και πλήθος άλλων πολιτιστικών δράσεων και δραστηριοτήτων όπως λ.χ εργαστήρια εικαστικών τεχνών, θεάτρου, φωτογραφίας, μουσικής εκγύμνασης κ.λ.π. εξού και η ονομασία του σε: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ. Η Δημοτική αρχή, έτσι τουλάχιστον , όπως την αντιλαμβανόμουν ως Δήμαρχος , δεν επιτρεπόταν να χάσει άλλη ευκαιρία για την δημιουργία χώρων πολιτισμού.
  • Η δαπάνη για την αποκατάσταση - αναδιαρρύθμιση του ΞΕΝΙΑ με βάση την εκπονηθείσα προμελέτηανήρχετο στο ποσόν του 1.032.554.000 δρχ. και με την προσθήκη του 15% για τά υπό του Νόμου προβλεπόμενα απρόβλεπτα,του 18% εργολαβικού οφέλους και τού18% ΦΠΑ ανήρχετο στο συνολικό ποσό του 1.653.387.000 δρχ.
  • Η απόφαση για την ανάθεση της μελέτης αποκατάστασης - αναδιαρρύθμισης του ΞΕΝΙΑ ψηφίστηκε ομόφωνα από όλες τις παρατάξεις του Δημοτικού Συμβουλίου , ακόμα και από την μείζονα αντιπολίτευση , την οποία εκπροσωπούσε τότε ο αείμνηστος, μετέπειτα δήμαρχος ΣπάρτηςΣαράντος Αντωνάκος, ο οποίος αν και ψήφισε όλες τις αναγκαίες για την αποκατάσταση, αναδιαρρύθμιση και ανακαίνιση του ΞΕΝΙΑ, αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου , στην συνέχεια μόλις ανέλαβε την δημοτική αρχή λειτούργησε εντελώς αρνητικά για το έργο, με αποκορύφωμα την γνωστή σε όλους, διατυπωθείσα δημοσίως φράση του , ότι «..η καλύτερη μέρα της ζωης μου , θα είναι η μέρα που οι μπουλντόζες θα γκρεμίζουν το ΞΕΝΙΑ….»!!
  • Δυστυχώς για άγνωστους σε εμάς λόγους, η δημαρχιακή αρχή Αντωνάκου όχι μόνον δεν προχώρησε στην εξεύρεση των αναγκαίων χρημάτων για την υλοποίηση του έργου αναδιαρρύθμιση και ανακαίνιση του ΞΕΝΙΑ ώστε να μετατραπεί σε ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, αλλά διέκοψε και την σύμβαση με τον μελετητή , με αποτέλεσμα να μείνει μόνον η προμελέτη του έργου στον Δήμο Σπάρτης. Παράλληλα άφησε ανενεργή την σύμβαση χρησιδανείου με τον ΕΟΤ. Κάποιοι από το φιλικό του περιβάλλον ισχυρίζονταν πως ο Δήμαρχος θεωρούσε υπέρογκη την δαπάνη αποκατάστασης σε σχέση με τις ανάγκες που θα εκάλυπτε στην πόλη μας. Το σίγουρο πάντως είναι πως ο αείμνηστος Δήμαρχος καθ’όλη την διάρκεια της θητείας του δεν έβλεπε με καλό μάτι την υπόθεση του ΞΕΝΙΑ. Ευτυχώς αργότερα το 2012 ,κατά την διάρκεια της δημαρχιακής του θητείας ο Σταύρος ο Αργειτάκος κατόρθωσε να μεταβιβασθεί η κυριότητα του ΞΕΝΙΑ στο Δήμο, κάτι για το οποίο είναι άξιος συγχαρητηρίων και δικαίως μπορεί να υπερηφανεύεται. Και βέβαια εύσημα ανήκουν και στον Βαγγέλη Βολιώτη που διαδέχθηκε τον Στ. Αργειτάκο και που κατά την διάρκεια της δικής του θητείας διεκπεραιώθηκαν οι αναγκαίες για την ανεύρεση χρηματοδοτικούπρογράμματος ενέργειες και εν συνεχεία η προώθηση της διαδικασίας για την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του Δήμου και του προκύψαντος για την εκπόνηση της μελέτης τεχνικου Γραφείου.

Το κτίριο του ΞΕΝΙΑ υπήρξε ένα κόσμημα για την πόλη μας, είναι αξιόλογο αρχιτεκτονικό δείγμα της σχολής Κωνσταντινίδη, της δεκαετίας του ’60 και η επαναλειτουργία του θα προσθέσει έναν φωτεινό πόλο για την πολιτιστική μας ζωή. Όσοι , λοιπόν, στο παρελθόν υπήρξαν θιασώτες της λογικής ότι το κτίριο έπρεπε να κατεδαφιστεί, ευτυχώς δεν τα κατάφεραν. Οι Σπαρτιάτες δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εξαιτίας τέτοιων κοντόφθαλμων λογικών η πόλη μας στερήθηκε ένα ακόμα κόσμημα, ένα ιστορικό κτίριο , την Επαγγελματική Σχολή Ιωάννου και Αικατερίνης Γρηγορίου (Γυμνάσιο Θηλέων), ένα ακόμη, αξιόλογο για την εποχή του αρχιτεκτονικό δείγμα, προς χάριν ενός νεολογισμού και μιας ανιστόρητης στάσης.

Χαίρομαι που έχω την ευκαιρία να δω την υλοποίηση ενός από τα έργα που και εμείς είχαμε ονειρευτεί και δρομολογήσει για την πόλη μας.

Και ακόμη χαίρομαι που σήμερα ολοκληρώθηκε η μελέτη από τον Δήμο Σπάρτης και χρηματοδοτήθηκε το έργο από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης. Πιστεύω ότι η νέα προμελέτη, την οποία επίσης εκπόνησε το γραφείο του κ. Κίζη για την μετατροπή του ΞΕΝΙΑ σε ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ, δεν απέχει από την προμελέτη για την δημιουργία του ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, όπως το είχαμε σχεδιάσει από το 2002.

Τελικά, στην περίπτωση της αξιοποίησης ή όχι του ΞΕΝΙΑ, αλλά και πολλών άλλων ευκαιριών που είχε η πόλη μας, η ευθύνη για το αποτέλεσμα, τόσο το θετικό , όσο και το αρνητικό, ανήκει σε όλους μας, θεσμικούς και δημότες κατά το ποσοστό που αναλογεί στον καθένα μας. Το δίδαγμα που πήραμε από την συλλογική προσπάθεια που καταβάλαμε όλοι μαζί, δημότες και θεσμικοί, για το άλλο τεράστιο θέμα που είναι το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα που αναδεικνύει τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούμε για να υπηρετούμε πραγματικά τον τόπο μας. Συνεπώς ισχυρισμοί και κορώνες του τύπου: «κατόπιν των ενεργειών μου», παρέλκουν γιατί όπως έλεγε και ο Μακρυγιάννης:

«Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ»; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει, να λέγει «εγώ»· όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λένε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ». Και εις το εξής να μάθομεν γνώση, αν θέλομεν να φκιάσομεν χωριόν, να ζήσομεν όλοι μαζί.»

* Δικηγόρος, πρώην Δήμαρχος Σπαρτιατών