To ακτήμον Λάγιο και ο αδιάφορος Περιφερειάρχης

Γράφει ο Απόστολος Γεροντίδης*

1. Το ιδιοκτησιακό πρόβλημα του Λαγίου.

1.1. Το Λάγιο Κροκεών βρίσκεται στην ημιορεινή περιοχή ανάμεσα στη Σκάλα και στο Γύθειο Λακωνίας και σύμφωνα με τα ακριβή στοιχεία του Κτηματολογίου η συνολική έκταση των γεωτεμαχίων – ελαιώνων που διεκδικούνται από το Δημόσιο – είναι 5.817 στρέμματα ή 581,7 εκτάρια. Επειδή πρόκειται για καθαρά αγροτικές εκτάσεις, ουδεμία εμπλοκή έχει η Δασική Υπηρεσία, εξού και το θέμα διαχειρίζεται από την Κτηματική Υπηρεσία Λακωνίας. Το έδαφος είναι λοφώδες και σύμφωνα με τον κοινοτικό κατάλογο των μειονεκτικών περιοχών της οδηγίας 85/1948 ΕΟΚ /29.1.1985, η περιοχή χαρακτη­ρίζεται ως “ημιορεινή – μειονεκτική. Ο πληθυσμός του χωριού με την τελευταία απογραφή είναι 165 κάτοικοι.

2.2. Η διαφιλονικούμενη έκταση είναι μέρος του λεγόμενου Δασοκτήματος Λαγίου, που παλιότερα είχε έκταση περίπου 28.000 στρέμματα. Επί τουρκοκρατίας οι Οθωμανικές αρχές είχαν αναγνωρίσει δικαιώματα ιδιοκτησίας κατά το ½ εξ αδιαιρέτου σε τρεις οικογένειες Ελλήνων κοτζαμπάσηδων, τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των οποίων κατοχυρώθηκαν με τις ιδρυτικές συνθήκες του Νέου Ελληνικού Κράτους [συνθήκη Κωνσταντινουπόλεως και Πρωτόκολλα Λονδίνου του έτους 1831]. Έτσι λοιπόν στη θέση των Τούρκων ιδιοκτητών υπεισήλθε το Ελληνικό Κράτος, που έγινε συνιδιοκτήτης με τους κοτζαμπάσηδες και τους απογόνους τους.

2.3. Περί το τέλος του 19^ου αιώνα 11.000 στρέμματα του όλου δασοκτήματος διεκδικήθηκαν δικαστικώς με επιτυχία από ιδιώτες και τέθηκαν εκτός. Το έτος 1936 με το συμβόλαιο 1861 του συμβολαιογράφου Αθηνών Διονυσίου Οικονόμου, Δημόσιο και απόγονοι των κοτζαμπάσηδων διένειμαν τα «φιλέτα» δηλαδή τις πεδινές εκτάσεις του Δασοκτήματος – που δεν έχουν σχέση με το Λάγιο - ενώ το Δημόσιο ανέχθηκε σιωπηρά την από τους απογόνους των κοτζαμπάσηδων άτυπη κατάληψη του ημιορεινού τμήματος, δηλαδή του σημερινού Λαγίου, οι οποίοι το μοίρασαν μεταξύ τους και, επικαλούμενοι χρησικτησία, πούλησαν στους πατεράδες και τους παππούδες των σημερινών Λαγιωτών, που από κολλήγοι στα κτήματα των κοτζαμάσηδων άρχισαν σιγά – σιγά να γίνονται γαιοκτήμονες και φύτεψαν ελιές. Έκτοτε τα κτήματα αυτά κατέχονται και διαχειρίζονται από τους Λαγιώτες που τα μεταβιβάζουν στα παιδιά τους, τα κληροδοτούν ή τα πουλούν σε τρίτους. Το Δημόσιο εισπράττει φόρους από τις μεταβιβάσεις και τις κληρονομιές και ουδέποτε πρόβαλε δικαιώματα έναντι των κατοίκων. Το Υποθηκοφυλακείο και τώρα το Κτηματολογικό Γραφείο τηρεί τα δημόσια βιβλία της ιδιοκτησίας όπου μπορεί οποιοσδήποτε προτιθέμενος να αγοράσει ακίνητο να εξετάσει, εάν αυτό ανήκει πράγματι στον πωλητή [έλεγχος τίτλων]. Πλην όμως μέχρι το 2004, ουδεμία εγγραφή δικαιωμάτων του Δημοσίου είχε καταχωρηθεί. Έτσι λοιπόν ο κάθε αγοραστής είχε τη βεβαιότητα ότι αγοράζει ιδιωτική και όχι δημόσια γη.

2.4. Όταν ήλθε η ώρα της Κτηματογράφησης, η ευθυνοφοβία των υπαλλήλων της Κτηματικής Υπηρεσίας Λακωνίας τους οδήγησε να δηλώσουν ότι το Δημόσιο έχει δικαιώματα στο λοφώδες τμήμα, επειδή δεν υπάρχει έγγραφη διανομή. Με απλά λόγια η δήλωση ιδιοκτησίας του Δημοσίου έγινε από την ευθυνοφοβία των υπαλλήλων της Κτηματικής, αν και αυτοί γνώριζαν ότι η ιδιοκτησία του Δημοσίου είναι ανύπαρκτη. Έτσι λοιπόν για πρώτη φορά το Δημόσιο διεκδικεί δικαιώματα στα κτήματα των Λαγιωτών, οι οποίοι είχαν δώσει πίστη και εμπιστοσύνη στα δημόσια βιβλία [υποθηκοφυλακείο], αλλά το Δημόσιο με τους απίστευτους νόμους που διαθέτει, τους εγκλώβισε αναδρομικά! Πρόκειται για την έσχατη ασυνέπεια ενός κράτους, θα λέγαμε «κράτος - κωμωδία», αν οι συνέπειες δεν ήταν τραγικές για τους φτωχούς αγρότες του Λαγίου. Το Δημόσιο όμως δεν ξεχνά και τους «κολλητούς» του και συμπεριφέρεται απέναντί τους «κεμπάρικα». Ενώ λοιπόν είχε παλιά το 50% εξ αδιαιρέτου του μεγάλου δασοκτήματος, δεν περιορίστηκε στη δήλωση του ποσοστού του, αλλά δήλωσε ως συνδικαιούχους στο υπόλοιπο 50% τους σημερινούς απογόνους των κοτζαμπάσηδων, παίρνοντας τα ονόματά τους από μία λίστα που είχε συντάξει περί το 1980 η Κτηματική Υπηρεσία Λακωνίας. Εννοείται ότι οι απόγονοι, 42 τον αριθμό και σήμερα με τις κληρονομικές διαδοχές περί τους 60 - δεν διέθεταν τίτλους και ουδεμία σχέση είχαν με τα κτήματα. Το Κτηματολόγιο στην αρχική φάση απέρριψε τη διεκδίκηση του Δημοσίου και των απογόνων των κοτζαμπάσηδων, πλην όμως στην τελική φάση τους δικαίωσε και εκτόπισε τους Λαγιώτες, που κατέχουν τα κτήματα, αλλά έτσι το Λάγιο μετατράπηκε σε χωριό ακτημόνων!

3. Η πρόταση νομοθετικής επίλυσης του καθηγητή κ. Φ. Δωρή.

3.1. Ο καθηγητής του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ κ. Φίλιππος Δωρής, που ως πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής είναι στην ουσία ο νομοθέτης του Κτηματολογίου, συνέταξε σχέδιο νόμου για τη νομοθετική επίλυση του θέματος με αιτιολογική έκθεση 40 σελίδων στην οποία εκτός των άλλων επισημαίνει ότι δεν είναι δυνατή η ατομική προσφυγή του κάθε αγρότη στα δικαστήρια για τη διόρθωση της κτηματολογικής εγγραφής, αφού το κόστος της προσφυγής αυτής υπερβαίνει κατά πολύ την αξία του γεωργικού κλήρου. Σύμφωνα με την πρόταση, που είναι στην ουσία είναι επανάληψη του ν. 3127/2003,

οι ενστάσεις του Δημοσίου θα επανεξεταστούν από νέα επιτροπή με τα κριτήρια του ν. 3127/2003.

3.2. Δυο λόγια για το ν. 3127/2003. Στην κτηματογράφηση της Αττικής παρατηρήθηκε το φαινόμενο οι κατά τόπους Δασάρχες στο πλαίσιο νομικού ακτιβισμού και με βάση χάρτες του 19^ου αιώνα να ζητούν να αναγνωριστούν ως δάση, πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως για παράδειγμα η πλατεία Ελευθερίας στον Κορυδαλλό! Η Κυβέρνηση Σημίτη αντιλήφθηκε το πρόβλημα και η τότε αρμόδια Υπουργός Βάσω Παπανδρέου έφερε στη Βουλή δύο νομοσχέδια που έλυναν το πρόβλημα. Το πρώτο αφορούσε τις εντός σχεδίου και ορίων οικισμού περιοχές που ψηφίστηκε ως ν. 2137/2003, με τον οποίο αντιστράφηκε το τεκμήριο νομής του Δημοσίου υπέρ του ιδιώτη και κάμφθηκε το απαράγραπτο των δικαιωμάτων του Δημοσίου, που, ανάλογα με τον τίτλο που αυτός διαθέτει, θεωρείται έναντι του Δημοσίου κύριος με νομή 10 ή 20 ή 30 χρόνια. Με το νόμο αυτό σώθηκαν οι εντός σχεδίου - αστικές- περιοχές. Το δεύτερο νομοσχέδιο έδινε λύσεις με τις ίδιες σχεδόν προϋποθέσεις στις εκτός σχεδίου περιοχές, αλλά αποσύρθηκε, επειδή διαφώνησε η Νέα Δημοκρατία και η Υπουργός ήθελε να ψηφιστεί ομόφωνα. [Πρακτικά Βουλής, Περίοδος: Ι, Σύνοδος: Γ΄, Συνεδρίαση: ΟΘ΄ 26/02/2003]. Ο βουλευτής Τρικάλων Νικόλαος Λέγκας, πρώην υφυπουργός Οικονομικών, δήλωσε ευθαρσώς ότι, αν ψηφιστεί ο νόμος αυτός και από τη Ν.Δ., τότε το ΠΑΣΟΚ θα είχε στο «τσεπάκι» την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση του 2004! Θαυμάστε τον!

4. Που είχαμε φθάσει το Δεκέμβριο 2019.

4.1. Με την τριμελή αντιπροσωπεία των κατοίκων αγωνιζόμαστε επί 13 συνεχή χρόνια έχοντας συζητήσει το θέμα με πολλούς υπουργούς πολλών και διαφόρων Κυβερνήσεων. Τελικά ο Υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης, που έχει και την ιδιότητα του καθηγητή του Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ, αναγνώρισε ότι η μόνη λύση είναι η νομοθετική, όπως ακριβώς την προτείνει ο καθηγητής κ. Δωρής, και από το γραφείο του τηλεφώνησαν στον κ. Δημήτριο Οικονόμου, υφυπουργό χωροταξίας και αστικού περιβάλλοντος, , αρμόδιο για το Κτηματολόγιο, να προχωρήσει με το συναρμόδιο Υπουργείο Οικονομικών στην κατάθεση ως τροπολογίας της πρότασης Δωρή. Η εντολή γνωστοποιήθηκε και σε μένα από το Γραφείο του κ. Γεραπετρίτη. Το Υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο θα πραγματοποιούνταν η τελική συνάντηση των αρμοδίων Υπουργείων, όρισε ως χρόνο συνάντησης την 6.12.2019. Όμως, από τυχαίο κώλυμα, η συνάντηση δεν έγινε και επρόκειτο να οριστεί εκ νέου.

4.2. Από την πολυετή εμπειρία μου στο θέμα και τις ποικίλες απογοητεύσεις που έχουμε δοκιμάσει, αντιλήφθηκα ότι υπήρχε κάποιος δισταγμός στο Υπουργείο Οικονομικών για την τελική υπογραφή και κατάθεση της τροπολογίας, που είχε ως αφετηρία το γεγονός ότι στην προηγούμενη Κυβέρνηση το θέμα το χειρίζονταν η πρώην υπηρεσιακή πρωθυπουργός, Πρόεδρος του Αρείου Πάγου και νομική σύμβουλος του πρωθυπουργού κ. Βασιλική Θάνου. Δηλαδή ο χειρισμός του θέματος ήταν στο ανώτατο επίπεδο, ενώ η συζήτηση στο Υπουργείο Οικονομικών ήταν σε επίπεδο Γενικού Γραμματέα. Ως εκ τούτου οι υπηρεσιακοί παράγοντες άφηναν να εννοηθεί ότι καλό θα ήταν η οιονεί εντολή από το Υπουργείο Επικρατείας, που στεγάζεται στου Μαξίμου, προς τον ΥΠΕΚΑ να δοθεί και προς τον Υπουργό Οικονομικών, για λόγους που ο καθένας αντιλαμβάνεται.

4.3. Επειδή εγώ δεν είχα και δεν έχω θεσμική ιδιότητα που θα μου επέτρεπε να απαιτήσω από τον κ. Γεραπετρίτη να τηλεφωνήσει στον κ. Βεσυρόπουλο, αρμόδιο υφυπουργό για τη Δημόσια περιουσία, ούτε βέβαια είμαι γνωστός του κ. Υπουργού Επικρατείας ή μέλος της Ν.Δ., σκέφθηκα ότι αυτό θα μπορούσε να το κάνει ο κ. Περιφερειάρχης συνοδευόμενος από τους βουλευτές του Νομού, ώστε το αίτημα να είναι Παλλακωνικό. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου ήταν και η ιδιαίτερη εκλογική εύνοια προς τον κ. Περιφερειάρχη, που ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επιδείξει «έργω και λόγω» την εβδομάδα των επαναληπτικών αυτοδιοικητικών εκλογών. Έτσι λοιπόν παρέδωσα στην επιτροπή των κατοίκων α μία αίτηση με το αίτημα αυτό. Επειδή η τοπική αυτοδιοίκηση ήταν πάντοτε στο πλευρό μας, πίστεψα ότι το πράγμα θα ήταν πολύ απλό. Αμ δε! Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ο νέος. Περιφερειάρχης θα «σφύριζε αδιάφορα», στάση που συνεχίζει να τηρεί με συνέπεια μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα επικαλείται έχει τηλεφωνήσει, αλλά ο κ. Υπουργός ήταν απασχολημένος, αλλά οπωσδήποτε η συνάντηση αυτή θα γίνει. Όμως ήδη έχουν περάσει από τότε επτά μήνες, αλλά η συνάντηση δεν γίνεται.

5. Το πισωγύρισμα.

Στην απελπισία της η επιτροπή αγώνα των κατοίκων διέπραξε το τραγικό λάθος, που εύχομαι να μην είναι και μοιραίο. Πήραν μαζί τους το βουλευτή του Νομού κ. Δαβάκη, που και αυτός δεν γνωρίζει το ιστορικό των χειρισμών, και πήγαν στον κ. Βεσυρόπουλο, για να συζητήσουν το θέμα. Όμως δεν έλαβαν υπόψη τους ή δεν γνώριζαν ότι μέχρι το Δεκέμβριο 2019 ο κ. Βεσυρόπουλος δεν είχε καν ασχοληθεί με το θέμα, το οποίο χειρίζονταν η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας κ. Αθηνά Καλύβα. Από την άλλη πλευρά δεν είχε γνωστοποιηθεί η απόφαση του κ. Γεραπετρίτη στο Υπουργείο Οικονομικών, και ο κ. Βεσυρόπουλος άρχισε το θέμα από την αρχή και τελικώς τους υποσχέθηκε ότι θα περάσει νομοσχέδιο με το οποίο θα τους επιτρέψει στους Λαγιώτες να εξαγοράσουν το μερίδιο του Δημοσίου με χαμηλό τίμημα, ενώ για το μερίδιο των ιδιωτών τους προέτρεψε να τα βρουν στα Δικαστήρια. «Λευτεριά ανάπηρη πάλι τους τάζουν»! Δηλαδή ο κ. υφυπουργός αντιμετώπισε τους Λαγιώτες ως καταπατητές που θα εξαγόραζαν την καταπάτηση με «σκόντο» και σε κάθε περίπτωση ξεκαθάρισε ότι βλέπει το μισό πρόβλημα και δεν τον αφορά το άλλο μισό. Ήταν λοιπόν εγκληματικό λάθος της επιτροπής να ξεκινήσει τη συζήτηση από την αρχή, όταν πριν λίγους μήνες την είχαμε φθάσει στο «παρά ένα», αλλά και βαρύτατη η ευθύνη του Περιφερειάρχη που επί επτά μήνες δεν έκλεισε ένα, στην ουσία εθιμοτυπικό, ραντεβού, για να γίνει ένα τηλεφώνημα. Αν είχε γίνει το τηλεφώνημα από το γραφείο του κ. Γεραπετρίτη, το θέμα θα είχε τελειώσει.

6 Τι είχαν κάνει για το θέμα μας οι κ. ο κ. Φούρκας και Τατούλης ως Νομάρχης Λακωνίας και Περιφερειάρχης καθώς και διάφοροι άλλοι φορείς.

6.1. Το Νομαρχιακό Συμβούλιο Λακωνίας με δύο ομόφωνα ψηφίσματα το 2006 και το 2009 έκανε σοβαρή παρέμβαση στην τότε Κυβέρνηση για την επίλυση του θέματος. Ακόμα πιο συγκροτημένα ο προηγούμενος Περιφερειάρχης κ. Πέτρος Τατούλης είχε αγκαλιάσει το θέμα προσωπικά, ενώ το Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου με την επτά σελίδων ομόφωνη με αριθμό 257/2011 απόφασή του όχι μόνο συνηγόρησε για την επίλυση του προβλήματος, αλλά παρέθεσε και σοβαρότατη τεκμηρίωση και επιχειρηματολογία. Πέραν των αποφάσεων, ο κ. Τατούλης μας εξασφάλιζε αγόγγυστα συναντήσεις και συνομιλίες με αρμοδίους. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Σπάρτης υποστήριξε το αίτημά μας με παρέμβαση στην τότε Διευθύνουσα Σύμβουλο της Κτηματολόγιον Α.Ε. Η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ με τον αρχισυντάκτη κ. Διονύσιο Νασιόπουλο και τον συντάκτη επί του κτηματολογίου κ. Προκόπη Γιόγιακα και παλιότερα ΤΟ ΒΗΜΑ με τη συντάκτρια κ. Βάσω Χαραλαμπίδου μας κάλυψαν σε όλες τις κρίσιμες φάσεις του αγώνα μας. Επίσης, αμέριστη συμπαράσταση, όχι μόνον φραστική, είχαμε και από τον κ. Στράτο Παραδιά, πρόεδρο της ΠΟΜΙΔΑ, που μας «άνοιξε» πόρτες, που δεν μπορούσαμε να τις ανοίξουμε. Όλους αυτούς τους ευχαριστώ και από τη θέση αυτή. Μοναδική εξαίρεση ο σημερινός Περιφερειάρχης, που επί επτά μήνες μας λέγει ότι προσπαθεί να κλείσει τη συνάντηση με τον κ. Γεραπετρίτη. Όλοι λοιπόν πλην … Μεσσηνίων [!], για να παραφράσουμε και λίγο την ιστορία.

6.2. Φαίνεται λοιπόν ότι η δημιουργία ενός χωριού ακτημόνων δεν είναι θέμα που συγκινεί τον κ. Περιφερειάρχη. Χάνοντας τα κτήματά τους οι αγρότες, πού θα απασχοληθούν; Θα τους προσλάβουν οι βιομηχανίες του Νομού ή θα επιδοτηθούν από τον ΟΑΕΔ; Θα ζητήσει πίσω το Δημόσιο τις επιδοτήσεις που έχει καταβάλει τόσα χρόνια; Τι θα κάνουν οι Τράπεζες, που οι υποθήκες που έχουν στα αγροκτήματα θα είναι όλες αυτοδικαίως άκυρες, επειδή παραχωρήθηκαν από μη ιδιοκτήτες; Όλα αυτά είναι κάποια από τα προβλήματα που θα ανακύψουν, αφορούν όμως τους Λαγιώτες και όχι τον κ. Περιφερειάρχη.

7. Κύριε Περιφερειάρχη, αν μου επιτρέπετε την ανάμειξη, μπορώ εγώ, ένας άσημος δικηγορίσκος που πορεύθηκε χωρίς πρωθυπουργικές πλάτες, να σας κλείσω το ραντεβού το πολύ σε 15 ημέρες, έστω και αν δεν γνωρίζω τον κ. Υπουργό, έστω και αν δεν είμαι μέλος του κόμματος. Μία απλή επιστολή σένα τόσο υπεύθυνο άνθρωπο, κυβερνητικό παράγοντα και εξαίρετο καθηγητή, όσο είναι ο κ. Γεραπετρίτης, φθάνει για να κάνει πραγματικότητα, αυτό που σεις, ο εκλεκτός του κ. Πρωθυπουργού, μας λέτε ότι το επιχειρείτε ανεπιτυχώς επί επτά μήνες! Να το πιστέψουμε;

* Πρώην δικηγόρος των κατοίκων του Λαγίου. Οιονεί δημόσιος απολογισμός του στην υπεράσπιση ενός χωριού που το εξοντώνει η γραφειοκρατία και η αδιαφορία των υπευθύνων