Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Στους χαλεπούς καιρούς της σημερινής πανδημίας που μαστίζει την ανθρωπότητα και την Ελλάδα μας , δεν πρέπει , με κανέναν τρόπο , εμείς οι Έλληνες , να βάλουμε στο περιθώριο την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821.

Το 1821 , εκτός από εθνικά - πατριωτικά μηνύματά του , ΜΠΟΡΕΙ να μας μεταδώσει αξίες και στάσεις ζωής που θα μας στηρίξουν , ηθικά και ψυχικά , στις δύσκολες αυτές ώρες .

Όταν σκεφτούμε πως εκείνοι οι δουλωμένοι Έλληνες , εκείνος ο βαριά τυραννισμένος Λαός των 400 χρόνων αβάσταχτου ζυγού , βρήκε τη δύναμη , όχι μόνο να αντέξει , αλλά να γίνει λάβα και να κατακάψει την Τουρκιά με το σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» , τότε ΝΑΙ μπορούμε κι εμείς σήμερα , μέσα από πολύ καλύτερες συνθήκες , να αντέξουμε και να βγούμε νικητές από τη δοκιμασία .

Καθώς ο αναστενάρης πορεύεται και χορεύει πάνω στα αναμμένα κάρβουνα βγαίνοντας στην άλλη άκρη άκαγος , έτσι και τότε ο Ελληνικός Λαός άντεξε τις ανήκουστες κακουχίες και τις εκατόμβες των θυσιών τεσσάρων αιώνων , που τον έμαθαν να αγαπά με λαχτάρα τη ζωή και τη Λευτεριά και να περιφρονεί τον θάνατο :

Α) Πύργος από κομμένα κεφάλια και κορμιά

Αύγουστος 1500-Μεθώνη Μεσσηνίας : «Κι εκεί όπου επηγαίνανε (οι Μεθωναίοι) συναπαντήθηκαν με το πλήθος των Τούρκων και τους ετσακίσανε και αρπάξανε παιδιά , γυναίκες και τους ελεεινούς Μεθωναίους εκόφτανε και άλλους εδένανε . Και τους εδένανε ωσάν πρόβατα και τους εσέρνανε . Και ύστερα ο Βαγιαζήτ διέταξε : Από δέκα χρονών κι απάνω να τους κόψουν όλους κι έτσι έγινε . Κι εμαζώξαν τα κεφάλια και τα κορμιά τους και τα εκτίζανε κι έκαμαν ένα μεγάλο πύργο έξω από το κάστρο.»

Β) Το φρικτό Παιδομάζωμα

Φιρμάνι Παιδομαζώματος- 1601 : « (…) Όταν κανείς από τους άπιστους γονείς ή κάποιος άλλος αντισταθεί στην παράδοση του Γενίτσαρου γιου του , θα απαγχονίζεται αμέσως στο κατώφλι του σπιτιού του και το αίμα του να θεωρείται χωρίς καμιά αξία (…)»

Το παιδομάζωμα γινόταν έτσι : Σε κάθε φορολογητέο τόπο προσερχόταν ο λοχαγός των γενιτσάρων μαζί με γραμματέα κι έφερνε το αυτοκρατορικό φιρμάνι . Ο προϊστάμενος του τόπου παρέδιδε σ’ αυτόν κατάλογο όλων των οικογενειών, και κάθε πατέρας ήταν υποχρεωμένος να δηλώσει πόσους γιούς είχε και να τους παρουσιάσει για επιλογή . Αρχικά έπαιρναν έναν γιό από κάθε οικογένεια , με την πάροδο του χρόνου και δύο και τρείς , ακόμα και όταν ήταν μονογενής , που πριν αποτελούσε εξαίρεση . Αρχικά έπαιρναν μόνο τ’ αγόρια 6 ή 7 ετών , μετά όμως και 10 και 15 ετών».

«Κλαιν’ οι γονέοι για παιδιά κι οι αδερφές γι’ αδέρφια

Κλαίγω κι εγώ και καίγομαι και όσο ζω θα κλαίγω .

Πέρσι πήραν το γιόκα μου , φέτο τον αδερφό μου .»

(Δημοτικό)

Γ) Τα σκλαβοπάζαρα

Κωνσταντινούπολη μέσα 16ου αι. : « Στο μικρό Μπεζεστένι πουλιούνται σκλάβοι Έλληνες , άντρες και γυναίκες . Και αυτοί που θέλουν να αγοράσουν κάποια σκλάβα ανασηκώνουν το βέλος που σκεπάζει το πρόσωπό της . Και για να καταλάβουν αν είναι βαμμένες ή φτιασιδωμένες , τις φτύνουν στο πρόσωπο , τις κοιτάζουν κατόπιν στο στόμα , ψηλαφώντας και μετρώντας τα δόντια τους , για να ιδούν αν είναι ψεύτικα ή χαλασμένα ή αν κουνιούνται . Και αν τις βρουν γερές παζαρεύουν την τιμή με το αφεντικό τους . Οι δυστυχισμένες , όπως και οι άντρες , άλαλες σαν τα ψάρια με μάτια χαμηλωμένα και σβησμένα , αφήνονται να τις κακομεταχειρίζονται (…)»

(Γάλλος περιηγητής)

Δ) Γδέρνουν ζωντανό τον Δεσπότη Διονύσιο

1611 – Γιάννενα : «Στη δεύτερη εξέγερση , κατά τη νύχτα της 10-11 Σεπτεμβρίου (Τρίτη προς Τετάρτη) μαζί με περίπου 700 ως 1000 χωρικούς , βοσκούς και γεωργούς , από 70 χωριά της Παραμυθιάς κατέλαβαν τα Ιωάννινα βάζοντας φωτιά στην οικία του πασά Οσμάν . Οι τούρκικες δυνάμεις που αρχικά τράπηκαν σε φυγή , ταχέως ανασυντάχθηκαν , επιτέθηκαν στους επαναστάτες και τους απέκοψαν . Μετά την αποτυχία της εξεγέρσεως , ο αρχηγός της , ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος , Δεσπότης Λαρίσης και μετά Τρίκης (Τρικάλων) , κατέφυγε σε σπήλαιο των Ιωαννίνων , αλλά προδόθηκε και συνελήφθη . Πλέον στα χέρια των Τούρκων βρήκε τραγικό θάνατο (γδάρθηκε ζωντανός) , χωρίς , όπως αναφέρεται , να λυγίσει ούτε στιγμή .

Το δέρμα του το γέμισαν με άχυρο , και το περιέφεραν από πόλη σε πόλη μέχρι την Κωνσταντινούπολη . Οι Τούρκοι προέβησαν σε αντεκδικήσεις κατά του ηπειρωτικού πληθυσμού ενώ ως συνένοχοι του Διονυσίου θανατώθηκαν οι επίσκοποι Δημητριάδος Αγάπιος και Φαναρίου Σεραφείμ».

Ε) Η Λένω του Μπότσαρη

1804 : Η Λένω η Σουλιώτισσα , η κόρη του Κίτσου Μπότσαρη , δεκαπέντε μόλις ετών , αποκλεισμένη από τους στρατιώτες του Αλή Πασά σ’ ένα μοναστήρι των Αγράφων , πολεμά γενναία εναντίον των Τούρκων μαζί με τους άλλους Σουλιώτες . Ο αδερφός της σκοτώνεται . Η Λένω συνεχίζει τον πόλεμο στο πλευρό του θείου της σε άλλο πεδίο αγώνα κοντά στον Αχελώο ποταμό . Περικυκλώνεται από τους εχθρούς και για να μην πέσει στα χέρια τους , ρίχνεται στο ποτάμι και πνίγεται . Από τότε εκείνο το σημείο της όχθης λέγεται «το πήδημα της Καπετάνισσας».

Της Λένως Μπότσαρη

«Όλες οι καπετάνισσες από το Κακοσούλι
όλες την Άρτα πέρασαν , στα Γιάννινα τις πάνε ,
σκλαβώθηκαν οι αρφανές , σκλαβώθηκαν οι μαύρες ,
κι η Λένω δεν επέρασε , δεν την επήραν σκλάβα .
Μόν πήρε δίπλα τα βουνά , δίπλα τα κορφοβούνια ,
σέρνει τουφέκι σισανέ κ' εγγλέζικα κουμπούρια ,
έχει και στη μεσούλα της σπαθί μαλαματένιο .
Πέντε Τούρκοι την κυνηγούν , πέντε τζοχανταραίοι .
Τούρκοι , για μην παιδεύεστε , μην έρχεστε σιμά μου ,
σέρνω φουσέκια στην ποδιά και βόλια στις μπαλάσκες
-Κόρη , για ρίξε τ’ άρματα , γλύτωσε τη ζωή σου .
-Τι λέτε , μωρ' παλιότουρκοι και σεις παλιοζαγάρια ;
Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη , η αδελφή του Γιάννη ,
και ζωντανή δεν πιάνουμε εις των Τουρκών τα χέρια.»

Δημοτικό

ΣΤ) Το μαρτυρικό τέλος του Κατσαντώνη

1808 - Γιάννενα : Οι Τούρκοι του Αλή Πασά , ύστερα από προδοσία πιάνουν αιχμάλωτο τον άρρωστο από ευλογιά , πρωτοκλέφτη των Αγράφων , Αντώνη Κατσαντώνη , μαζί με τον αδερφό του Χασιώτη .

«Τους πήγανε στον πλάτανο, στη μικρή πλατεία του σεραγιού , που με τρόμο τον κοίταζαν οι Χριστιανοί , γιατί κάτω από τον ίσκιο του γίνονταν τα μαρτύρια . Οι σιχλιτάρηδες , με αρχιδήμιο τον ανεψιό του Βεληγκέκα , ξαπλώσαν πρώτον τον Κατσαντώνη και τον δέσανε σε παλούκια . Κι άρχισαν μ’ ένα χοντρό πελέκι , να του κόβουν σιγά - σιγά τα δάχτυλα των χεριών του . Του σπάνε έπειτα τα κόκαλα των ποδιών και των χεριών του . Όση ώρα του έσπαγαν τα κόκαλα , ο Κατσαντώνης έβριζε τους Τούρκους που βρίσκονταν γύρω του και τους έλεγε πως δεν θα τολμούσαν να τον πλησιάσουν τόσο πολύ αν ήταν γερός και με λυμένα χέρια ... Τελευταίον άφησαν τον αδερφό του τον Χασιώτη . Ενώ οι θηριώδεις δήμιοι τους τσάκιζαν τα κόκαλα , εκείνοι , αντί να βγάζουν σπαρακτικές κραυγές και να ολοφύρονται , τραγουδούσαν το τραγούδι του καπετάν Δίπλα και με πλήρη περιφροσύνη προς το θάνατο , παρέδωσαν το πνεύμα.»

«Δυο γύφτοι τον εστρώσανε δεμένονε στ’ αμόνι

κι αρχίσανε με το σφυρί να τόνε πελεκάνε .

Σκλήθρες πετάν τα κόκαλα , σκορπάνε τα μεδούλια ,

Νεύρα , κομμένα κρέατα , σέρνονται σαν ξεσκλίδια

και κείνος τηράει τον ουρανό και γλυκοτραγουδάει :

Χτυπάτε, πελεκάτε με σκυλιά, τον Κατσαντώνη

δεν τον τρομάζει Αλήπασας , φωτιά , σφυρί κι αμόνι.»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ

Ζ) «Εγχείριση» με «κεφάλια μερμήγκων»

1821 : «Ένας ατρόμητος άνδρας από τους Κολοβάτες (χωριό της Άμφισσας) αφού τόφυγαν οι σύντροφοί του έμεινε μόνος του . Του ρίχτηκαν οι Τούρκοι απάνω του . Παίρνει κι αυτός ένα γιαταγάνι τούρκικο και σκοτώνει τέσσερις . Κι εκεί όπου τον πολεμούσαν , του δίνουν μια μαχαιριά στην κοιλιά . Σκοτώνει τον Τούρκο και με το μαχαίρι στην κοιλιά ήρθε εκεί όπου είμασταν εμείς στο ταμπούρι . Και δεν του επιράξαμε το μαχαίρι . Με τούτο στην κοιλιά τον πήγαμε εκεί οπούταν οι δικοί μας και ήταν γιατρός . Και τόβγαλε το μαχαίρι και με κεφάλια μερμήγκων τόρραψε την κοιλιά . Και τράβηξε ο καημένος ένα χρόνο να γιατρευτεί . Γέρευε και πάλι ξηλωνόταν (…)

ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ

«Έβαζαν πολλά μεγάλα μερμήγκια να δαγκώσουν τα χείλη του τραύματος κλεισμένα. Αμέσως μετάς έκοβαν το υπόλοιπο σώμα τους και το κεφάλι έμεινε σαν ισχυρή βελονιά.»

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ

Η) Το τελευταία επιστολή του Παπαφλέσσα

20 Μαΐου 1825 : Ο Παπαφλέσσας με λίγους Έλληνες καρτεράει στο Μανιάκι της Μεσσηνίας τις φοβερές ορδές του Ιμπραήμ αποφασισμένος να πεθάνει για την Πατρίδα . Το τελευταίο του γράμμα προς τον αδερφό του Νικήτα είναι μια συγκλονιστική μαρτυρία για τη μεγάλη απόφαση που είχε λάβει :

«Νικήτα , έλαβα την επιστολή σου και εις απάντησιν σού λέγω ότι δεν είμαι σαν και σε και σαν τον κουμπάρο σου , τον Κεφάλα , όπου τρέχετε από ράχη σε ράχη σαν τους Αϊ – Λιάδες .

Εγώ άπαξ και ορκίσθην να χύσω το αίμα μου εις την ανάγκην της πατρίδος και αυτή είναι η ώρα . Εύχομαι δε εις τον Θεόν , η πρώτη μπάλα του Ιμπραήμ να με πάρει εις το κεφάλι , διότι εγώ σας γράφω να ταχύνετε τον ερχομόν σας και σεις μου γράφετε κουραφέξαλα .

Νικήτα , πρώτη και τελευταία επιστολή μου είν’ αυτή . Βάστα την να τη διαβάζεις καμιά φορά να με θυμάσαι και να κλαις .»

Αυτοί ήταν οι Έλληνες κάποτε . Εμείς , σήμερα , δεν έχουμε παρά να ακούσουμε τα λόγια του ποιητή :

«Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα

μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα».

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ