Γράφει ο Ισαάκ Απ. Γεροντίδης **

Τα νομικά προβλήματα που δημιουργούνται από την πανδημία του κορωνοϊού – COVID 19 και τα έκτακτα μέτρα που έχουν θεσπισθεί για την αποτροπή της διάδοσής του, είναι πολλά, πρωτόγνωρα και πολύ σοβαρά. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων θα μας απασχολήσουν όταν παρέλθει η σημερινή πρωτοφανής κατάσταση έκτακτων συνθηκών.

Ορισμένα, όμως, χρήζουν άμεσης διαχείρισης. Ένα από αυτά, το οποίο έθεσαν υπόψη μου ορισμένοι αγροτικοί συνεταιρισμοί της περιφερειακής ενότητας Λακωνίας, αφορά σημαντικό μέρος του αγροτικού κόσμου. Το πρόβλημα είναι ότι σε πολλούς αγροτικούς συνεταιρισμούς η θητεία του Διοικητικού Συμβουλίου και του Εποπτικού Συμβουλίου (εφεξής αντίστοιχα: ΔΣ και ΕΣ) συμπληρώνεται το προσεχές διάστημα και, υπό κανονικές συνθήκες, θα έπρεπε βάσει του νόμου και του καταστατικού να συγκληθεί γενική συνέλευση στην οποία θα διενεργηθούν αρχαιρεσίες για την εκλογή νέων ΔΣ και ΕΣ.

Ανακύπτουν όμως τα εξής ερωτήματα:

Α) έχει το ΔΣ του αγροτικού συνεταιρισμού εν μέσω αυτών των έκτακτων συνθηκών και νομοθετικών μέτρων υποχρέωση να συγκαλέσει γενική συνέλευση για αρχαιρεσίες; και

Β) αν δεν συγκληθεί γενική συνέλευση και συμπληρωθεί ο χρόνος της θητείας των υφισταμένων ΔΣ και ΕΣ προκύπτει ή όχι έλλειψη διοίκησης στον συνεταιρισμό;

Κατά την προσωπική μου γνώμη, οι απαντήσεις είναι οι εξής:

Α) Το ΔΣ του αγροτικού συνεταιρισμού, όχι απλώς δεν υποχρεούται να συγκαλέσει, αλλ’ επιβάλλεται να μην συγκαλέσει γενική συνέλευση περί αρχαιρεσιών. Απ’ όλο το πνεύμα της έκτακτης νομοθεσίας που θεσπίστηκε και διευρύνεται καθημερινά για την προστασία της δημόσιας υγείας (Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου της 25-2-2020, της 11-3-2020, της 14-3-2020 κ.ο.κ. και τις κατ’ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθείσες Υπουργικές Αποφάσεις), από το άρθρο 285 Ποινικού Κώδικα, από τη συναφή 4/2020 εγκύκλιο του κυρίου Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και κυρίως από το Σύνταγμα (άρθρα 2 παρ. 1, 7 παρ. 2 και 21 παρ. 3), που προστατεύει την ανθρώπινη υγεία ως θεμελιώδες έννομο αγαθό, προκύπτει ότι όσο διαρκεί η πανδημία και τα ως άνω έκτακτα νομοθετικά μέτρα, το ΔΣ του αγροτικού συνεταιρισμού οφείλει να μην προβεί σε σύγκληση γενικής συνέλευσης.

Τούτο διότι σύγκληση γενικής συνέλευσης θα συνιστούσε εν προκειμένω πρόσκληση των μελών του συνεταιρισμού για συνάθροιση στον τόπο συνεδρίασης της γενικής συνέλευσης (συνήθως στο ελαιουργείο του συνεταιρισμού ή σε τοπικά / κοινοτικά καταστήματα), δηλαδή σε κλειστό στεγασμένο χώρο όπου τα δεκάδες ή και εκατοντάδες μέλη του συνεταιρισμού εκ των πραγμάτων βρίσκονται σε μεταξύ τους απόσταση μικρότερη του ενός (1) μέτρου, συνομιλούν διαρκώς και ενίοτε εντόνως, ανταλλάσσουν έγγραφα, γραφική ύλη κ.λπ. Η ως άνω όμως συνάθροιση, έστω και αν δεν υπάρχει ρητή και ειδική απαγόρευσή της από τις ως άνω νομοθετικές διατάξεις, σήμερα σαφώς απαγορεύεται εκ του συνδυασμού των ως άνω διατάξεων, ερμηνευομένων διασταλτικά και συμφώνως προς το πνεύμα τους. Σχετικά άλλωστε μπορεί να ληφθεί υπόψη και το από 15-3-2020 δελτίο τύπου του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με το οποίο καλείται το σύνολο του αγροτικού κόσμου να τηρεί πιστά τα μέτρα αποτροπής διάδοσης του κορωνοϊού και να αποφεύγει τον συνωστισμό, ακόμη και στα καταστήματα πώλησης γεωργικών εφοδίων.

Β) Αν κατά τη διάρκεια ισχύος των παραπάνω έκτακτων μέτρων, δηλαδή όσο εξακολουθεί να απαγορεύεται η διενέργεια γενικής συνέλευσης περί αρχαιρεσιών, συμπληρωθεί η θητεία του ΔΣ και του ΕΣ, τότε επέρχεται παράταση της θητείας τους λόγω ανωτέρας βίας, με ταυτόχρονο εφεξής περιορισμό του εύρους των εξουσιών τους στις απολύτως αναγκαίες ενέργειες. Η θέση αυτή στηρίζεται σε πλήθος δικαστικών αποφάσεων, που έχουν αποφανθεί όχι επί αυτού καθ’ εαυτόν, αλλά επί συναφών επιμέρους θεμάτων.

Κατ’ αρχάς το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αναγνωρίσει ότι ο ορισμός νέας διοίκησης εταιρείας, ενδέχεται υπό ειδικές συνθήκες να είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί εξαιτίας λόγων ανωτέρας βίας (βλ. ΣτΕ 1183/2018). Παράλληλα, στο πεδίο των οικοδομικών συνεταιρισμών, ο Άρειος Πάγος δέχεται ότι το ΔΣ του συνεταιρισμού μετά τη λήξη της θητείας του έως την εκλογή νέου νομιμοποιείται να διενεργεί τις κατεπείγουσες και απολύτως απαραίτητες για τη λειτουργία του συνεταιρισμού πράξεις (βλ. ΑΠ 1194/2014). Συναφώς με τα παραπάνω, το Διοικητικό Εφετείο Πειραιώς, έχει δεχθεί ότι το προσωρινό αιρετό ΔΣ αγροτικού συνεταιρισμού, δηλαδή αυτό που κανονικά ορίζεται αποκλειστικά για την υποβολή του ιδρυτικού καταστατικού στο Δικαστήριο και την μετ’ αυτήν σύγκληση γενικής συνέλευσης για την εκλογή του (οριστικού) ΔΣ, νομιμοποιείται παράλληλα να διαχειρίζεται τις επείγουσες υποθέσεις του συνεταιρισμού (βλ. ΔΕφΠειρ 216/2017).

Από τη σύνθεση των παραπάνω θέσεων, σε συνδυασμό με ότι αδιαμφισβήτητα οι παρούσες και γνωστές σε όλους μας περιστάσεις της πανδημίας του κορωνοϊού και των έκτακτων μέτρων συνιστούν περίπτωση κλασική ανωτέρας βίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι εφόσον η θητεία του ΔΣ και του ΕΣ αγροτικού συνεταιρισμού συμπληρώνεται εντός της ισχύος των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού, τότε αυτή παρατείνεται μέχρι την άρση της ισχύος των μέτρων. Ταυτόχρονα όμως οι εξουσίες και αρμοδιότητες του ΔΣ και του ΕΣ, κατά το χρονικό διάστημα από τη συμπλήρωση του χρόνου της θητείας τους και έως την άρση των έκτακτων νομοθετικών μέτρων, περιορίζονται στις απολύτως αναγκαίες για τη διενέργεια των τρεχουσών συναλλαγών του συνεταιρισμού και την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του έναντι ιδιωτών και φορέων του Δημοσίου (φορολογική διοίκηση, φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ΝΠΔΔ κ.λπ.). Αμέσως μετά την άρση των μέτρων και χωρίς καμία χρονοτριβή, το ΔΣ πρέπει να προβεί στη σύγκληση γενικής συνέλευσης αρχαιρεσιών για την εκλογή νέων ΔΣ και ΕΣ.

* Το παρόν άρθρο αποτελεί έκφραση προσωπικής νομικής γνώμης επί ενός νομικού ζητήματος ευρύτερου ενδιαφέροντος. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί παροχή νομικών συμβουλών, τις οποίες κάθε ενδιαφερόμενος πρέπει να αναζητήσει εξατομικευμένα από τους προσωπικούς νομικούς του συμβούλους.

**Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, ΜΔΕ Εμπορικού Δικαίου Νομικής Σχολής Αθηνών

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr