Το ηθικό πλεονέκτημα

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Η παρουσία και η πορεία των ανθρώπων, η ένταξή τους στο κοινωνικό περιβάλλον και η αρμονική τους συνύπαρξη διέπονται από ένα σύνολο ρυθμίσεων, νόμων, αρχών και αξιών μέσα στο πλαίσιο των οποίων καθορίζονται οι κινήσεις που εκπορεύονται από την ανθρώπινη Φύση. Ηθική δεν είναι κάτι αόριστο και γενικό, που μπορεί να ερμηνεύει ο καθένας όπως νομίζει, θέλει ή τον συμφέρει, ούτε είναι έννοια δοσμένη και δογματικά περιγραφόμενη, αλλά εκπορεύεται από την ανθρώπινη υπόσταση και ως κοινωνία την αποδεχόμαστε. Η διατύπωση κανόνων εκτίμησης και αλληλοσεβασμού έχει σκοπό να προβάλει τις ηθικές αξίες, να καταδείξει το ηθικό χρέος του ανθρώπου, τη διάκριση μεταξύ επιτρεπτού και μη, ώστε να συμβάλλει στην κατανόηση της σχέσης της ηθικότητας με την εσωτερική ισορροπία.

Το πολιτικό σύστημα, θεμελιωτής και προστάτης των κανόνων της καλής, ισότιμης και δίκαιης συμπεριφοράς αμφισβητεί με τις ενέργειες και τις επιλογές του τα σταθερά στοιχεία, που το ίδιο έχει θεσπίσει και αποδεχτεί, με αποτέλεσμα πολλές φορές να βρίσκεται στο σκαμνί της πολιτικής αυτοδικίας. Οι συχνές αποκλίσεις επιβεβαιώνουν την ολοένα και μεγαλύτερη διάσπαση και διάσταση της πολιτικής από την ηθικότητα, που ακόμη και η δημοκρατία αδυνατεί να μειώσει, να συμφιλιώσει και να εξαλείψει. Η κατάρρευση και αυτής της δυνατότητας της πλειονότητας των πολιτών σημαίνει ότι η κοινωνία είναι ένα απέραντο νεκροταφείο ζωντανών πτωμάτων, κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, όπου η οικονομική ολιγαρχία με αυστηρότητα και αυταρχικότητα έχει δημιουργήσει και επιβάλει. Με την απουσία της πραγματικής ηθικής, η προσωπικότητα, η ελευθερία και η αυτονομία της σκέψης του ανθρώπου, στις οποίες εδράζονται η δικαιοσύνη, η ισότητα, η αλληλεγγύη κ.λπ. κλονίζονται και περιορίζονται, με αποτέλεσμα να στερείται ο άνθρωπος τους σταθερούς δεσμούς της επικοινωνίας και της ανταπόκρισης.

Οι πληρωμένοι κονδυλοφόροι και οι τηλεπαρουσιαστές στα ΜΜΕ, ετερόφωτα και ετεροκινούμενα σχήματα στις πάνινες οθόνες της λαμπερής … σκιάς, της ελεγχόμενης προβολής και της λιβελογραφίας έχουν αποβάλει κάθε ίχνος ηθικής και αξιοπρέπειας και αποτελούν τον πολιτικό πολιορκητικό κριό στον εμβολισμό των ανθρώπινων συνειδήσεων. «Ας σκέφτονται όσο θέλουν! Αρκεί να υπακούν» (Φρειδερίκος Β’), με τον κοινωνιολόγο Γιώργο Βέλτσο να διερωτάται: «Τι συμβαίνει, όμως, όταν υπακούν επειδή σκέπτονται; Και τι σκέπτονται; Την υπακοή; Δηλαδή τα όρια και τους κανόνες της σκέψης, συνδεδεμένης αναπόφευκτα με την εξουσία; Οπότε τι νόημα έχει η αρθρογραφία τους …». «Φωνητικά όργανα» όριζε ο Αριστοτέλης τους σκλάβους, ενώ ο καθηγητής στο Α.Π.Θ. Φοίβος Γκικόπουλος να σημειώνει: «Ο ορισμός ισχύει και για τους δικούς μας τηλεπαρουσιαστές των ειδήσεων. Η διαφορά είναι ότι οι αρχαίοι σκλάβοι δεν έπαιρναν κανένα μισθό, ενώ οι δικοί μας αμείβονται πλουσιοπάροχα».
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό πρόβλημα έχει φιλανθρωπικές και ηθικές διαστάσεις. Η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη και η βοήθεια στους ξεριζωμένους είναι αυτονόητες. Η πολιτική των ανοικτών συνόρων είναι βαθιά ανθρωπιστική αντίληψη με πραγματική αξία και περιεχόμενο. Αν η πολιτική αυτή επικρατούσε στην Ευρώπη, ο καθένας νόμιμα θα πήγαινε στη χώρα της προτίμησής του, οπότε στην Ελλάδα θα έμεναν ελάχιστοι. Όμως, το Δουβλίνο 2, οι εθνικοσοσιαλιστές και οι φράχτες άλλαξαν τη ρότα, όπου ακόμη και η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας έχει αποδυναμωθεί και ακυρωθεί στην πράξη.

Ζούμε σε μια περίοδο που τα όρια της ηθικής έχουν διαβρωθεί, ακυρωθεί μέχρι και εξαφανιστεί. Η πτώση των αξιών, ο εκφυλισμός, η αλλοίωση της ουσίας και της Φύσης του ανθρώπου και η απομάκρυνση από τους κανόνες της έντιμης και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς αποτελούν πραγματικότητα, μέχρι και συνήθεια έχουν γίνει, με την ασυδοσία, τα σκάνδαλα και τη διαφθορά να κρατούν καλά στον δημόσιο βίο. Οι ασύδοτοι κατασταλτικοί μηχανισμοί δρουν συνειδητά, ασύστολα και σωρευτικά, βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη προσδιορίζοντας και αποκαλύπτοντας έτσι το βάθος της ηθικής και πολιτικής ανεπάρκειας. Η θέση της σοβαρής και υπεύθυνης στάσης απέναντι στην ανθρωπιστική κρίση έχει αντικατασταθεί από τις εισβολές στα νησιά, τις μετωπικές συγκρούσεις με τις τοπικές κοινωνίες και τελικά την απόσυρση και την αποδοχή της ήττας, με την άτακτη υποχώρηση. Οι εκτελεστές, θλιβερές φιγούρες, αξιολύπητα υποκείμενα και μαριονέτες, που τώρα επενδύονται με την τήβεννο των άριστων, πολύ γρήγορα θα βρεθούν στα αζήτητα, στον πολιτικό κάδο. Η ηθική κατάπτωση και εξαχρείωση είναι τόσο ισχυρές, που είναι πολύ δύσκολη η άμυνα και η αντίσταση απέναντι στη οργανωμένη λαίλαπα του πνευματικού μηδενισμού.

Αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά, ότι οι πολιτικές δεξιότητες και ικανότητες δεν σπουδάζονται, δεν μεταδίδονται ούτε κληρονομούνται, αλλά κατακτιούνται και εμπεδώνονται στους κοινωνικούς-λαϊκούς αγώνες. Η αντιστροφή θα προκύψει από την προώθηση στην κορυφή της λήψης των αποφάσεων του δημόσιου και πολιτικού βίου, προσώπων, που έχουν πάντοτε, σε οποιαδήποτε θέση βρεθούν, υψηλό ανάστημα πολιτικής εντιμότητας και δεν είναι προβλέψιμοι, ούτε δεδομένοι κανενός. Το ηθικό πλεονέκτημα παραμένει ισχυρό, κυρίαρχο και αδιαπραγμάτευτο, παρά τις συνεχείς πολεμικές ορισμένων, που έχουν στόχο να το υποβαθμίσουν, να το μειώσουν, να το εξαφανίσουν.