Ποινικό αδίκημα η άρνηση ιατρικής περίθαλψης σε ανασφάλιστο ή άπορο

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης*

Στο τμήμα επειγόντων περιστατικών κάθε νοσοκομείου, έχουν δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης όλοι. Όσοι προσέρχονται στα επείγοντα περιστατικά ,περιθάλπονται δωρεάν είτε είναι ασφαλισμένοι είτε όχι. Η δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη αυτών, αφορά στο χρονικό διάστημα από την προσέλευση στα επείγοντα μέχρι τη γραπτή διαβεβαίωση των υπευθύνων ιατρών ότι διενεργήθηκαν όλες οι απαραίτητες εξετάσεις ή επεμβατικές πράξεις και δεν κινδυνεύει πλέον η υγεία τους. Για τα μη επείγοντα περιστατικά, ο ανασφάλιστος ή άπορος, προσέρχεται στο κοινωνικό ή δημοτικό ιατρείο, λαμβάνει παραπεμπτικό ιατρού ,το οποίο προσκομίζει στο δημόσιο νοσοκομείο, για εξετάσεις ή περίθαλψη. Τα έξοδα δωρεάν περίθαλψης ανασφάλιστων ή απόρων, καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η παράβαση καθήκοντος ιατρού, αποτελεί ποινικό αδίκημα. Η άρνηση οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας ιατρού, αποτελεί και αυτό, ποινικό αδίκημα.

Όταν από τις πράξεις ή παραλείψεις ιατρού προέκυψε κάποιο ποινικό αδίκημα, εξ αιτίας του ο­ποίου τέθηκε σε κίνδυνο κάποιο έννομο αγαθό(υγεία), για την προσβολή του ο­ποίου ο Νόμος προβλέπει την επιβολή ποινής. Τα ποινικά αδικήματα στα οποία είναι πιθανόν να υποπέσει ο ιατρός κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α. σε εγκλήματα από πρόθεση και β. σε εγκλήματα από αμέλεια. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 28 και 314 παρ. 1 ΠΚ συνάγεται ότι για τη στοιχειοθέτηση του προβλεπόμενου από αυτές εγκλήματος της σωματικής βλάβης από αμέλεια απαιτείται:

1) να μην καταβλήθηκε από τον ιατρό , η επιβαλλόμενη, κατ’ αντικειμενική κρίση, προσοχή την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις να καταβάλλει με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνθήκες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, πείρα και λογική,

2) να μπορούσε αυτός, με βάση τις προσωπικές του περιστάσεις, ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες και κυρίως συνεπεία της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματος του να προβλέψει και αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο από έλλειψη της προδιαληφθείσης προσοχής είτε δεν προέβλεψε (άνευ συνειδήσεως αμέλεια), είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστευε όμως ότι δεν θα επερχόταν (συνειδητή αμέλεια) και

3) να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της πράξης ή παράλειψης του δράστη και του επελθόντος αποτελέσματος.

Με την υπ’ αριθμόν 56432/2014 απόφαση των υπουργών υγείας και οικονομικών (ΦΕΚ Β 1753 – 28.06.2014),καθορίζονται προϋποθέσεις, κριτήρια και διαδικασία πρόσβασης στο σύστημα φαρμακευτικής περίθαλψης ανασφαλίστων και οικονομικά αδυνάτων πολιτών. Η δαπάνη από την εν λόγω απόφαση, βαρύνει τους εγκεκριμένους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων.

Με βάση τη ρύθμιση προστίθεται στους υφιστάμενους σκοπούς του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΠΥ) και η παροχή φαρμακευτικής περίθαλψης σε ασφαλισμένους που έχουν απωλέσει την ασφαλιστική τους ικανότητα και δεν δικαιούνται υπηρεσιών φαρμακευτικής περίθαλψης από οποιοδήποτε Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.

Πρόσβαση σε φαρμακευτική περίθαλψη έχουν πλέον οι ανασφάλιστοι πολίτες και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς τους. Τα φάρμακα συνταγογραφούνται αποκλειστικά από γιατρούς του ΕΣΥ και του ΠΕΔΥ υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν ΑΜΚΑ. Οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση σε όλο το φάσμα της φαρμακευτικής περίθαλψης που αφορά οξεία περιστατικά, χρόνιες παθήσεις, καθώς και φάρμακα υψηλού κόστους, με τους ίδιους όρους, προϋποθέσεις, διαδικασίες και προβλεπόμενες επιβαρύνσεις που ακολουθούνται και για τους ασφαλισμένους. Τα φάρμακα θα χορηγούνται από τα φαρμακεία των δημόσιων νοσοκομείων ή από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ ή τα ιδιωτικά φαρμακεία. Εξαίρεση αποτελούν τα φάρμακα υψηλού κόστους, τα λεγόμενα «ακριβά φάρμακα» που χορηγούνται μόνον από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και η συμμετοχή των ανασφάλιστων είναι μηδενική.

Σύμφωνα με την απόφαση 56432/2014, ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ δωρεάν νοσοκομειακής περίθαλψης (πολυήμερης ή βραχείας) είναι: α. Ανασφάλιστοι Έλληνες πολίτες ή πολίτες ελληνικής καταγωγής (ομογενείς, κάτοχοι δελτίου ταυτότητας ομογενούς) ή υπήκοοι κρατών−μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή υπήκοοι τρίτων χωρών, νόμιμα και μόνιμα διαμένοντες στην Ελλάδα, οι οποίοι στερούνται των προϋποθέσεων έκδοσης βιβλιαρίου ανασφαλίστου και δεν είναι ασφαλισμένοι σε κανένα δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα και

β. Ασφαλισμένοι που έχουν απωλέσει την ασφαλιστική τους ικανότητα λόγω οφειλών στα οικεία Ασφαλιστικά Ταμεία, όπως επίσης και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς τους. Αρμόδια για την κρίση των δικαιούχων είναι τριμελής επιτροπή του Νοσοκομείου.

Σε κάθε Νοσοκομείο ορίζονται τριμελείς επιτροπές από το Διοικητή κατά περίπτωση στο Παθολογικό, Χειρουργικό και Ψυχιατρικό Τομέα.

Οι εν λόγω Επιτροπές συγκροτούνται από το Διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας ως Πρόεδρο, το Συντονιστή Διευθυντή του αντίστοιχου Τομέα και το Διευθυντή της Διοικητικής−Οικονομικής Υπηρεσίας, ως μέλη. Με την ίδια απόφαση ορίζεται γραμματέας της Επιτροπής διοικητικός υπάλληλος του Νοσοκομείου. Οι συνεδριάσεις των επιτροπών πραγματοποιούνται εντός ωραρίου εργασίας.

Ειδικότερα, δικαιούχοι του προγράμματος είναι ασφαλισμένοι :

-που έχασαν τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα και

-που το ατομικό εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ .

--Παιδιά που διαμένουν σε Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας ή άλλα ιδρύματα Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ.β. Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης – τραυματίες πολέμου και τα προστατευόμενα μέλη των οικογενειών τους. γ. Έλληνες μοναχοί και μοναχοί και λαϊκοί της Ιεράς Μονής Σινά και κληρικοί των Πατριαρχείων. Ανασφάλιστες άγαμες επίτοκες και μητέρες ως και τα παιδιά αυτών. Παιδιά που τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες.

Στους ανωτέρω δικαιούχους χορηγείται βιβλιάριο ανασφαλίστου για ένα (1) έτος.

ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ, που υποβάλονται στον Δήμο ή στο ΚΕΠ για την έκδοση βιβλιαρίου ανασφάλιστου: -Υπεύθυνη Δήλωση Ν. 1599/1986, στην οποία να δηλώνεται ότι ο ενδιαφερόμενος είναι ανασφάλιστος.

-Αντίγραφο Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας.

-Δύο φωτογραφίες (σε περίπτωση που εκδίδεται για πρώτη φορά βιβλιάριο ανασφαλίστου)

-Για έγγαμους απαιτούνται δικαιολογητικά και για τους δύο συζύγους, εάν είναι διαζευγμένοι το διαζύγιο και εάν είναι σε διάσταση Υπεύθυνη Δήλωση Ν. 1599/1986, στην οποία να δηλώνεται ότι είναι σε διάσταση.

-Βεβαίωση ασφαλιστικών φορέων από την οποία να προκύπτει ότι ο ενδιαφερόμενος δεν είναι ασφαλισμένος και δεν δικαιούται ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη για το συγκεκριμένο έτος.

-Φορολογική δήλωση με τα εισοδήματα του προηγούμενου έτους.
Δεν πρέπει να ξεπερνάει το εισόδημα του, τα 6.000 ευρώ, προσαυξανόμενο κατά 20% για την σύζυγο και κάθε ανήλικο παιδί. Για τα άτομα με αναπηρία 67%
 προβλέπεται αύξηση του εισοδηματικού κριτηρίου κατά 50%.

Όσοι αποκλείονται λόγω τεκμηρίων, έχουν πρόσβαση μόνο στα δημόσια νοσοκομεία και μόνο για τα περιστατικά που χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας με γνωμάτευση επιτροπής γιατρών του νοσοκομείου. Δηλαδή για ένα ατύχημα ή μια εγχείρηση έχουν δωρεάν νοσοκομειακή φροντίδα. Δεν μπορούν να κάνουν δωρεάν εξετάσεις (αξονική, μαγνητική, βιοψίες, κ.λπ) ενώ δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιωτικές κλινικές.

Επίσης έχουν πρόσβαση και σε όλο το φάσμα της φαρμακευτικής περίθαλψης ακόμη και για φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε οξεία περιστατικά καθώς και σε φάρμακα υψηλού κόστους με τα ποσοστά συμμετοχής που ισχύουν για όσους έχουν ασφαλιστικό βιβλιάριο.

Με υπουργική απόφαση του Ιουλίου του 2019, καταργείται η δωρεάν περίθαλψη των αλλοδαπών και τίθενται κριτήρια για την ασφαλιστική τους κάλυψη (χρόνια διαμονής αλλοδαπού στην χώρα, αριθμός ενσήμων κ.α.).

*Δικηγόρος Αθηνών - Συνταγματολόγος