Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης*

Διαχρονικά, κανένας Έλληνας υπουργός Δικαιοσύνης δεν εφάρμοσε την απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου, για την δήμευση περιουσιακών στοιχείων της Γερμανίας που βρίσκονται στην Ελλάδα, ως μέσο πίεσης για την καταβολή των οφειλομένων γερμανικών αποζημιώσεων στην χώρα μας (συντηρητική δήμευση περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους επί ελληνικού εδάφους). Το υπουργείο χρόνια τώρα, επιλέγει να μην διαταραχθεί η σχέση των δύο κρατών. Υπερισχύει το εθνικό συμφέρον της συνεργασίας των δύο κρατών, σύμφωνα με το υπουργείο. Η αποζημίωση αφορά ψυχική οδύνη και ηθική ικανοποίηση των συγγενών των θυμάτων της θηριωδίας των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής το 1944. Η απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου παραμένει εκτελεστή και δικαιώνει τα θύματα του Διστόμου,επιδικάζοντας ένα ποσό της τάξεως των 23,5 περίπου εκατομμυρίων ευρώ σε 258 ενάγοντες, επιζώντες και συγγενείς των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου.Για να εφαρμοσθεί όμως στην πράξη,η απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου,απαιτείται η υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης. Πολλοί υποψήφιοι βουλευτές, σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις, είχαν δεσμευτεί δημοσίως για την υπογραφή του Υπουργού Δικαιοσύνης,ώστε να εφαρμοσθεί η απόφαση,κυρίως για λόγους δικαίωσης του πολύχρονου αγώνα των οικογενειών θυμάτων(για τις θηριωδίες των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο).Σύμφωνα όμως με το άρθρο 923 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας η «αναγκαστική εκτέλεση κατά αλλοδαπού δημοσίου δεν μπορεί να γίνει χωρίς προηγούμενη άδεια του Υπουργού της Δικαιοσύνης».

Σε αντίθεση με την χώρα μας, η γειτονική Ιταλία, προχωρησε σε κατασχέσεις. Το Ανώτατο Συνταγματικό δικαστήριο της Ιταλίας, απέρριψε την προσφυγή εταιρείας γερμανικών σιδηροδρόμων που ζητούσαν να μην γίνει δεκτή η κατάσχεση των εισπράξεων από τα εισιτήρια των Ιταλικών σιδηροδρόμων, που είχε αποφασίσει το Ιταλικό Συνταγματικό δικαστήριο το 2014.

Ο δικαστικός αγώνας για την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου ξεκινά το 1995.Ο Ιωάννης Σταμούλης καταθέτει για πρώτη φορά ομαδική αγωγή των επιζώντων αλλά και συγγενών των 218 θυμάτων της σφαγής του Διστόμου κατά του γερμανικού δημοσίου, ζητώντας αποζημίωση για ψυχική οδύνη αλλά και για τις καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπολώντας και λεηλατώντας τα σπίτια του χωριού, στις 10 Ιουνίου του 1944. Το 1997, με την υπ’ αριθ 137/97 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, επιδικάζει αποζημίωση για ψυχική οδύνη στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας του Διστόμου.Η τελεσίδικη κι αμετάκλητη απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς έχει επιδικάσει ένα ποσό της τάξεως των 23,5 περίπου εκατομμυρίων ευρώ σε 258 ενάγοντες, επιζώντες και συγγενείς των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου.

Το ποσό της αποζημίωσης αφορά την ηθική ικανοποίηση των συγγενών των θυμάτων και δεν κάνει δεκτές τις αξιώσεις για τις υλικές ζημιές, καθώς κρίνονται αόριστες. Η απόφαση δίνει το δικαίωμα να υπάρξει κατάσχεση γερμανικών περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση όμως για να γίνει εκτελεστή ως απόφαση σε βάρος αλλοδαπού δημοσίου, να προσυπογράψει ο υπουργός Δικαιοσύνης.Το γερμανικό δημόσιο προσφέυγει στο Εφετείο Αθηνών.Το Εφετείο κρίνει σωστή την απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, με αποτέλεσμα η Γερμανία να προσφύγει στον Άρειο Πάγο κατά της απόφασης του Εφετείου, με το επιχείρημα της ετεροδικίας, δηλαδή υποστηρίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να δικάζεται σε ξένη χώρα για τα εγκλήματα που διέπραξε στο παρελθόν. Το αίτημα αναίρεσης της απόφασης εκδικάζεται το 2000 ενώπιον του Αρείου Πάγου, ο οποίος με την υπ΄ αριθ. 11/2000 απόφαση της Ολομέλειας του, και με 16 υπέρ 4 κατά, απέρριψε την προσφυγή των Γερμανών.Η Γερμανία αρνείται να καταβάλει τα ποσά που δια της άνω δικαστικής αποφάσεως οφείλει και έτσι ο Ιωάννης Σταμούλης προχωρά σε αναγκαστική εκτέλεση κατά περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου στην Ελλάδα.Το γερμανικό δημόσιο ασκεί αμέσως ανακοπή το 2002, η οποία και γίνεται δεκτή από τον Άρειο Πάγο και ως εκ τούτου η δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου πέφτει στο κενό.

Το 2004 ο Σταμούλης επικαλείται τον Κανονισμό 44/2001 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δυνάμει του οποίου η ελληνική αμετάκλητη απόφαση του δικαστηρίου της Λιβαδειάς μπορεί να κηρυχτεί εκτελεστή σε άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο παράλληλο δικαστικό μέτωπο ο Γιάννης Σταμούλης ζητάει την κατάσχεση περιουσίας του γερμανικού κράτους στην Ιταλία και για την ακρίβεια τη βίλα Βιγκόνι, στη Φλωρεντία, καθώς η Ιταλία έχει στο παρελθόν αποδεχθεί παρόμοιες αγωγές Ιταλών πολιτών. Έτσι ακολουθεί ένας δεύτερος δικαστικός γύρος που διαρκεί τέσσερα χρόνια μέχρι τον Νοέμβριο του 2008 να κηρυχθεί εκτελεστή η απόφαση της Λιβαδειάς στην Ιταλία.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ιταλίας θεώρησε αντισυνταγματικό το διάταγμα της ιταλικής κυβέρνησης-Ιανουάριος 2014- με βάση το οποίο η Γερμανία είχε πλέον το δικαίωμα να ζητήσει επανεξέταση των υποθέσεων των ιταλικών Δικαστηρίων που δικαίωναν τους Διστομίτες και γενικώς τους οικείους των θυμάτων του Γ΄ Ράιχ. Το Δικαστήριο της Φλωρεντίας έστειλε ερώτημα στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρώμης , και το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάνθη ότι πράγματι το συγκεκριμένο διάταγμα αντιβαίνει τις συνταγματικές αρχές δικαιώνοντας και πάλι τους Διστομίτες. Δηλαδή οι Ιταλοί ουσιαστικά ακύρωσαν το διάταγμα που «μπλόκαρε» τον εκπλειστηριασμό Γερμανικών περιουσιακών στοιχείων επί Ιταλικού εδάφους.

*Δικηγόρος Αθηνών - Συνταγματολόγος.

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr