Η πόλη

Η πόλη, ένα πληθυσμιακό και οικιστικό σύνολο με διοικητική ενότητα είναι ο χώρος μέσα στον οποίο συντελούνται βασικές κοινωνικές και οικονομικές λειτουργίες. Είναι τόπος συνύπαρξης ανθρώπων με διαφορετική αντίληψη, μόρφωση και παιδεία, με ιδεολογικές, πολιτικές και θρησκευτικές αυτονομήσεις. Η εμφάνισή της, η «φυσιογνωμία» της, η φιλοξενία της και γενικότερα η εικόνα της επιδρούν στις διαθέσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων και διαμορφώνουν το κλίμα της έκφρασης, της επικοινωνίας και της συμπεριφοράς.

Αποτελεί τον δημόσιο χώρο, εκεί όπου παιδιά έπαιξαν στις αλάνες της, μεγάλωσαν, τσακώθηκαν, γέλασαν, στενοχωρήθηκαν, χάρηκαν, ερωτεύθηκαν. Εκεί γεννήθηκαν οι πρώτες ανησυχίες, άρχισαν να σχηματοποιούνται οι αντιλήψεις για τη ζωή και σχεδιάστηκαν οι μελλοντικές πορείες και αναζητήσεις. Εκεί ωρίμασαν οι σκέψεις, καλλιεργήθηκαν οι στοχασμοί και τα όνειρα και δημιουργήθηκαν οι πρώτες σοβαρές αμφισβητήσεις, αντιρρήσεις και ανατροπές. Έτσι, η ένταξή της στο χώρο και το χρόνο, η σταθερή θέση της, η ανάπτυξή της, το πνευματικό επίπεδο και τα χαρακτηριστικά των κατοίκων της αποτελούν τα βασικά στοιχεία, πάνω στα οποία θεμελιώνονται οι απόψεις, οι θέσεις και οι προσδοκίες. Η σύνδεσή της με την αληθινή ιστορία της είναι συνεχής και πρέπει να γίνονται προσπάθειες για να αποκαλυφθεί το παρελθόν της, η κουλτούρα και ο πολιτισμός της κατά τους αρχαίους και τους ρωμαϊκούς χρόνους, με τα μπαζωμένα αρχαία και ψηφιδωτά κάτω από τα πόδια της να περιμένουν την αρχαιολογική σκαπάνη για να βγουν στο φως.

Όμως, πέρα από τις βασικές αξιακές αρχές που προσδιορίζουν την υπόστασή της, την ταυτότητά της, στοιχεία της καθημερινής της εικόνας δεν αφήνουν περιθώρια αοριστολογιών και αμφισβητήσεων, αφού η πραγματικότητα είναι σκληρή και αμείλικτη. Όταν οι μόνιμοι κάδοι μικροί και μεγάλοι παραμένουν ανοικτοί και γεμάτοι δίπλα στα πεζοδρόμια, ακόμη, και σε κεντρικά σημεία, εκεί που αναπτύσσεται σημαντική εμπορική κίνηση και, μάλιστα, με οπτική και οσφρητική επαφή με χώρους υγείας, εστίασης και καφέ, όταν τα τεθλασμένα τραπεζοκαθίσματα εμποδίζουν τη διέλευση, όταν οι ανεμιστήρες «χαϊδεύουν» τα πρόσωπα παρά τη θέλησή τους, όταν το πέρασμα απέναντι, αλλά και η κίνηση των αυτοκινήτων γίνεται με μεγάλη δυσκολία, αφού το παρκάρισμα στις διασταυρώσεις και το διπλο-παρκάρισμα αποτελούν κανόνα και έκφραση ετσιθελισμού, μαγκιάς, ασυδοσίας και ίσως ενδεχόμενης προστασίας, όταν οι μισοσβησμένες γραμμές στις διαβάσεις αποτελούν κίνδυνο για τους πεζούς, όταν η σήμανση δεν είναι επαρκής και κατατοπιστική, όταν η λαϊκή αγορά ασφυκτιά πνιγμένη σε έναν ακατάλληλο χώρο, όταν σημαντικοί χώροι παραμένουν υποβαθμισμένοι και ανεκμετάλλευτοι, και πολλά ακόμη, κάτι πρέπει να γίνει. Μήπως, ένα ευέλικτο απορριμματοφόρο νωρίς το πρωί είναι μια λύση, όπου τη συγκεκριμένη ώρα ο καθένας θα παραδίδει τα σκουπίδια του τουλάχιστον σε ότι αφορά τον μεγάλο δακτύλιο στον κεντρικό ιστό της πόλης, στον οποίο τα αυτοκίνητα δεν θα έχουν δικαίωμα στη θέση, ούτε στη διέλευση, αφού αποτελούν απόλυτη αναγκαιότητα οι πεζόδρομοι, οι ποδηλατόδρομοι και το πράσινο;
Σε μια πόλη με ενεργούς πολίτες, όπου οι επιδράσεις από τα εξωτερικά ερεθίσματα γίνονται αισθητές και κατανοητές, εξετάζονται και μορφοποιούνται, όπου τα ανήσυχα πνεύματα προτείνουν και κινητοποιούν το στατικό περιβάλλον και ξεσκουριάζουν αντιλήψεις, εκεί που οι δομικές αλλαγές και οι βαθιές τομές έχουν προτεραιότητα, εκεί οι συγκρούσεις με τις παραδοσιακές αγκυλώσεις, τη συντήρηση, την αδράνεια και τη στασιμότητα είναι αναπόφευκτες. Όμως, το χρόνιο βόλεμα, η στενότητα της σκέψης, η έλλειψη αποφασιστικότητας, η προκατάληψη και η φοβία απέναντι στο καινοτόμο και το καινούργιο, αποτρέπουν την όποια παρέμβαση και στοχευμένη ανάπλαση, στοιχεία, που θα αλλάξουν την εικόνα της πόλης και θα της προσδώσουν δυναμική και νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Τελικά, σε ποιους ανήκει η πόλη, οι αρχαιολογικοί της χώροι, τα μουσεία της, τα πάρκα της, οι πλατείες της, οι δρόμοι της και τα πεζοδρόμιά της; Θεωρητικά σε όλους, ως δημόσιο αγαθό. Το δικαίωμα στην πόλη το έχουν όλοι, όσοι είτε δραστηριοποιούνται σ’ αυτή είτε όχι, οι κάτοικοι, οι επισκέπτες και οι περιηγητές. Η συνεισφορά όλων ανεξαίρετα των επαγγελματιών είναι σημαντική, δεν παύει όμως να συνδέεται με οικονομικές δραστηριότητες. Η επισήμανση-διαφοροποίηση αυτή είναι αναγκαία προκειμένου να γίνει αντιληπτή και να κατανοηθεί η σχέση που συνδέει τον καθένα με την πόλη, η οποία δεν είναι ίδια για όλους. Όμως, η ευθύνη για την εμφάνιση, την πορεία και την ανάπτυξή της βαραίνει εξίσου όλους. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι παρακάμπτοντας μεροληψίες και πρόσκαιρα ιδιοτελή συμφέροντα είναι ανάγκη να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή.

Οι πολίτες, με συνήθειες και νοοτροπίες που δικαιολογημένα έχουν εμπεδωθεί και παγιοποιηθεί στις συνειδήσεις τους και έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητά τους, είναι επόμενο να αντιδρούν σε όποια αλλαγή θα τους αναγκάσει να σκεφθούν διαφορετικά και να προβληματιστούν, όπου τελικά και οι ίδιοι θα διευκολυνθούν, θα ελευθερωθούν, θα περπατήσουν και θα απολαύσουν. Έχουν την ανάγκη να δουν την πόλη τους όπως πρέπει να είναι και όχι όπως την έχουν καταντήσει οι ακανόνιστες, άναρχες και συμφεροντολογικές παρεμβάσεις, που έχουν ενταφιάσει την ιστορία της, τα μνημεία της και τον πολιτισμό της, με τα πεπραγμένα των πολιτικών αλλά και των τοπικών αρχόντων διαχρονικά να καταγράφονται και να χαρακτηρίζονται στο σύνολό τους, εκτός εξαιρέσεων, από δειλία, ατολμία και στασιμότητα.

Τα προβλήματα που παραμένουν άθικτα για δεκαετίες απαιτούν λύση. Κάποιοι πρωτοστάτησαν και αγωνίστηκαν για να γίνουν οι πρώτοι πολίτες της πόλης. Ο νικητής οφείλει να το αποδείξει. Τα μειδιάματα, τα χαμόγελα και τα χαριεντίσματα πλέον περιττεύουν. Η ελεύθερη πρόσβαση, η άνετη και ευχάριστη περιήγηση στις πλατείες, τα αξιοθέατα και τους αρχαιολογικούς χώρους είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθένα και οφείλουν η πολιτεία και η δημοτική αρχή απρόσκοπτα να τα παρέχουν. Η τοποθέτηση της πόλης στις ράγες της ανάπτυξης και της προβολής και η ανάδειξη του πλούτου των αρχών και των αξιών που απορρέουν από την ξεχωριστή ιστορία της είναι επιτακτική και επιβεβλημένη. Σκέψεις, θέσεις και απαντήσεις, γραπτές ή προφορικές, από τους υπεύθυνους, όπως γίνεται συνήθως δεν χρειάζονται. Οι προτάσεις ιεραρχούνται και παίρνουν τον δρόμο της υλοποίησης. Η αλλαγή της εικόνας πρέπει να αρχίσει, να είναι έντονη και βαθιά, με χρώματα ανεξίτηλα και καλαίσθητα και από μόνη της θα γίνει πειστική και αποδεκτή. Τα χρόνια της απραξίας, της ατολμίας και της παθητικότητας πιέζουν. Η ελπίδα παραμένει και περιμένει εδώ και δεν πρόκειται να πεθάνει.

Η πρόσφατη εγκατάσταση προσφύγων στην πόλη δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα και θα χρειαστεί ιδιαίτερη προσέγγιση, με λεπτούς και μακροχρόνιους χειρισμούς. Η υποκριτική στάση, η όποια λεκτική ή άλλου είδους αντίδραση, όχι μόνο δεν προσφέρουν θετική υπηρεσία παρά βλάπτουν και εκθέτουν την πόλη και τους κατοίκους της. Η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη και η φροντίδα που απορρέουν από τα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης και αξιοπρέπειας, του ανθρωπισμού και του πολιτισμού απέναντι στους διωγμένους, που τα μεγάλα συμφέροντα ξερίζωσαν, πρέπει να είναι καθημερινές, συνεχείς και αμέριστες. Η πίεση, με επικεφαλής τη δημοτική αρχή πρέπει να ασκηθεί και να επικεντρωθεί στην Κυβέρνηση, να την εξαναγκάσει να κινηθεί επίμονα και δυναμικά προς την Ε.Ε. και να απαιτήσει να σταματήσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις και οι νέου τύπου γενοκτονίες και να προχωρήσει σε μια νέα συμφωνία με την Τουρκία. Όσο οι πολιτικοί υπεύθυνοι περιφέρονται άτολμα και ανοργάνωτα, χωρίς πυγμή και συγκεκριμένο σχέδιο, τόσο οι προσφυγικές ροές θα αυξάνουν, το πρόβλημα θα οξύνεται, με βέβαιο το ενδεχόμενο να προκύψουν σοβαρές επιπτώσεις για ολόκληρη τη χώρα. Τα κλειστά κέντρα κατασταλτικής αντίληψης και νοοτροπίας θα χειροτερεύσουν και θα εκτραχύνουν την κατάσταση, αφού οι αρμόδιοι γνωρίζουν ή πρέπει να γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι δεν περιορίζονται ούτε φυλακίζονται, και επειδή δε θέλουν να μείνουν εδώ θα επαναστατήσουν, θα κόψουν τα κάγκελα και θα πηδήσουν απ’ τα παράθυρα. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και επιδεινώνεται συνεχώς, μετά και από την επέκταση της ΑΟΖ από τη γείτονα χώρα, χωρίς να μπορεί κανείς να προβλέψει την εξέλιξή της.