ΣΠΑΡΤΗ. Προς άρση κάθε παρεξήγησης η παράφρασης είναι καλό να γνωρίζουμε ποια ήταν η Σπαρτιάτισσα «Κυνίσκα». Ουδεμία σχέση είχε με τον τουρισμό της εποχής… ή την φιλοξενία και φυσικά στην αρχαιότητα είχε γράψει τ’ όνομά της εκεί όπου και οι άνδρες είχαν δυσκολία. Σήμερα το όνομά της χρησιμοποιείται τιμητικά σε επιχειρήσεις στη Λακωνία.

Η Κυνίσκα (γεννήθηκε πιθανώς το 440 π.Χ.) ήταν αρχαία Σπαρτιάτισσα, νικήτρια στους Ολυμπιακούς Αγώνες (396 και 392 π.Χ), κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχιδάμου και αδελφής του Αγησιλάου. Είχε κερδίσει στους Ολυμπιακούς αγώνες δυο φορές, το 396 και το 392 π.Χ., στις αρματοδρομίες, η μόνη γυναίκα Ολυμπιονίκης μέχρι τότε, η οποία έχαιρε για αυτό ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Σπαρτιάτες, όπως ανέφερε ο Παυσανίας στα Λακωνικά του.

Η πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης
Αν και οι γυναίκες απαγορευόταν να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες, επιτρεπόταν να εκτρέφουν άλογα και να παίρνουν μέρος σε αρματοδρομίες με τα άλογά τους και αρματηλάτες τους. Νικητής ανακηρυσσόταν ο ιδιοκτήτης των αρμάτων / αλόγων. Έτσι η Κυνίσκα είχε ανακηρυχθεί νικήτρια στις αρματοδρομίες («στα άρματα») δυο φορές. Την Κυνίσκα αναφέρει πάνω από τετρακόσια χρόνια αργότερα από την εποχή της και ο Πλούταρχος, ο οποίος έγραψε ότι ο Αγησίλαος βλέποντας πολίτες να θεωρούν σπουδαίο τον εαυτό τους επειδή είχαν ιπποτροφεία, έπεισε την αδελφή του την Κυνίσκα να αγωνισθεί στους Ολυμπιακούς, θέλοντας να δείξει στους Έλληνες ότι δεν υπήρχε αρετή σε αυτό, αλλά ότι η νίκη οφείλονταν στον πλούτο και στις δαπάνες βασιζόμενος σε παρόμοιο κείμενο του Ξενοφώντα.

Στην Ολυμπία υπήρχε μπρούτζινο άγαλμά της, το βάθρο του οποίου έχει βρεθεί με την επιγραφή:


Επιγραφή / Απόδοση

ΣΠΑΡΤΑΣ ΜΕΝ [ΒΑΣΙΛΗΕΣ ΕΜΟΙ]
ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΙ Α[ΡΜΑΤΙ Δ ΩΚΥΠΟΔΩΝ ΙΠΠΩΝ]
ΝΙΚΩΣΑ ΚΥΝΙΣΚΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΑΝΔ ΕΣΤΑΣΕ ΜΟΝ[ΑΝ]
Δ ΕΜΕ ΦΑΜΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚ ΠΑΣΑΣ ΤΟ[Ν]-
ΔΕ ΛΑΒΕ[Ι]Ν ΣΤΕΦΑΝΟΝ
ΑΠΕΛΛΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΛΕΟΣ ΕΠΟΙΗΣΕ.

Της Σπάρτης βασιλιάδες οι πατέρες και οι αδελφοί μου,
στα άρματα με γρηγορόποδα άλογα αφού νίκησα
η Κυνίσκα το άγαλμα αυτό έστησα,
Μόνη δε εγώ είμαι από τις γυναίκες της Ελλάδος όλες, που έλαβα το στέφανο
ο Απελλής του Καλλικλέους το έφτιαξε.

Η επιγραφή αυτή διασώθηκε ως επίγραμμα στην Παλατινή Ανθολογία, στο βιβλίο 13, επίγραμμα 16, έτσι λοιπόν έχει γίνει δυνατή η συμπλήρωση των κειμένων που έλειπαν.

Η Κυνίσκα παρέμεινε η μοναδική Ελληνίδα ολυμπιονίκης μέχρις ότου η επίσης Σπαρτιάτισσα Ευρυλεονίς νίκησε και αυτή στις αρματοδρομίες το 368 π.Χ. Αργότερα, η Βερενίκη Β΄ της Αιγύπτου (267 ή 266 – 221 π.Χ.) νίκησε και αυτή γύρω στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Τη δόξα της Κυνίσκας αναφέρει και ο Ποσείδιππος στο επίγραμμα του Παπύρου του Μιλάνου, στο οποίο εξυμνεί τη Βερενίκη.

Κυνίσκα

Γέννηση: 430 π.Χ.
Οικογένεια: Γονείς Αρχίδαμος Β΄ και Ευπολία Αδέλφια: Τελευτίας, Άγις Β΄, Αγησίλαος Β' της Σπάρτης.
Οικογένεια: Δυναστεία Ευρυποντιδών
Αξιώματα και βραβεύσεις:
• Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του τεθρίππου (396 π.Χ.)
• Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του τεθρίππου (392 π.Χ.)