Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Ως Πανεπιστημιακό άσυλο χαρακτηρίζεται η προστασία της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, η κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και η ακώλυτη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στο αναφαίρετο δικαίωμα της γνώσης, της έρευνας και της τεχνολογίας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ήταν απαίτηση για πολλά χρόνια της προβληματισμένης νεολαίας των πανεπιστημίων και κατακτήθηκε μετά από μακροχρόνιους αγώνες της, όταν αντιστάθηκε και ξεπέρασε κατά καιρούς τις αντιρρήσεις, τις αμφιβολίες και τις επιφυλάξεις, τότε που ολοκληρωτικές αντιλήψεις και καθεστώτα επιχείρησαν να ανακόψουν βίαια την επίδραση και την επιρροή της, στην πορεία προς τη διαμόρφωση ανεξάρτητης ακαδημαϊκής κοινότητας.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν ένα ανοικτό, μαχητικό και ελεύθερο πνεύμα άρχισε να διακινείται, να κυριαρχεί και να κατακτά τους ακαδημαϊκούς χώρους επεδίωξε και αξίωσε την κατοχύρωση και τη διασφάλισή του, που επικυρώθηκαν νομοθετικά μετά τη μεταπολίτευση, το 1982, τότε που το φοιτητικό κίνημα, σε συνθήκες δημοκρατίας και πραγματικής ελευθερίας άρχισε να οργανώνεται ξανά, διεκδίκησε τα δικαιώματά του και πέτυχε ακόμη και την εκπροσώπησή του στα όργανα της διοίκησης και των αποφάσεων. Το 2011, το Πανεπιστημιακό άσυλο καταργήθηκε με τον νόμο Διαμαντοπούλου, με την κατάσταση όμως στα πανεπιστήμια να παραμένει η ίδια. Επανέρχεται με νόμο το 2017, ο οποίος εκτός από την προστασία των ακαδημαϊκών λειτουργιών και την κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών, επιτρέπει τις αυτεπάγγελτες επεμβάσεις της αστυνομίας σε περιπτώσεις κακουργημάτων και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Η νέα κατάργηση φαίνεται να γίνεται για λόγους εντυπωσιασμού και εσωτερικής κατανάλωσης και με απώτερο στόχο την υποβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.

Το Πανεπιστημιακό άσυλο δεν καταργείται με νόμους, ούτε με κατασταλτικούς μηχανισμούς, γιατί είναι συνυφασμένο με την ποιότητα της εκπαίδευσης, της γνώσης και της μόρφωσης αλλά και τους διαχρονικούς αγώνες για μια καλύτερη Παιδεία, με περισσότερες δαπάνες, ανοικτή στην κοινωνία, όπου θα έχουν πρόσβαση όλα τα παιδιά του ελληνικού λαού. Εκεί σφυρηλατήθηκαν οι ιδέες και οι ιδεολογίες, εκεί έχουν την αφετηρία τους οι κινητοποιήσεις και οι διεκδικήσεις απέναντι στη βία και τη νοθεία το 1961, το 1-1-4 και το 15% για την Παιδεία, οι συγκρούσεις με το βασιλικό και το χουντικό κράτος και παρακράτος, με την Νομική και το Πολυτεχνείο το 1973 να αποτελούν την κορύφωση των αγώνων της νεολαίας των πανεπιστημίων, οι οποίοι επιτάχυναν την πολιτική αλλαγή και εδραίωσαν τη δημοκρατία στη χώρα μας. Τότε έγινε και η διάρρηξη του περιχαρακώματος του απρόσιτου καθηγητικού κατεστημένου, το οποίο δεν έδινε αναφορά, ούτε ελεγχόταν από κανέναν. Η συμφιλίωση και η συνεργασία καθηγητών-φοιτητών ήταν αποτέλεσμα της επικοινωνίας όλων των φορέων και των στελεχών της πανεπιστημιακής κοινότητας, με την αρμονική ισορροπία να επικρατεί για πολλά χρόνια. Οι αλλαγές ακόμη και στο περιεχόμενο των σπουδών έχουν σχέση με τις προτάσεις των φοιτητών, η συμβολή των οποίων κρίνεται γόνιμη και εποικοδομητική, με τις πανεπιστημιακές επιδόσεις να βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο.

Σήμερα, παρότι τα πηγαδάκια με τις νέες και τους νέους στους πανεπιστημιακούς χώρους έχουν μειωθεί σε σχέση με παλιότερα, αφού οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και δομές έχουν επιβάλει διαφορετικό τρόπο προσέγγισης, επικοινωνίας και έκφρασης, με τις προοδευτικές ιδεολογίες να βάλλονται και να κλονίζονται, ένα είναι σίγουρο: ότι εκεί θα αναγεννηθεί και θα σφυρηλατηθεί και πάλι το αδούλωτο φρόνημα, όταν τα μαστίγια των ισχυρών κάνουν αισθητή την εμφάνισή τους, όταν θα επιχειρηθεί η συρρίκνωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, ή όταν θα αμφισβητηθούν και τεθούν υπό αμφιβολία θεμελιακά πανεπιστημιακά και ακαδημαϊκά δικαιώματα.
Όμως, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει το γεγονός ότι μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους παρεισφρέουν άτομα διαφόρων αποχρώσεων που δεν έχουν καμιά σχέση με την πανεπιστημιακή κοινότητα. Ο συνεχής βομβαρδισμός ότι όλα τα πανεπιστήμια είναι άντρα ακολασίας και παραβατικότητας, ανομίας και διακίνησης ναρκωτικών και μολότοφ είναι εκ του πονηρού και εμπεριέχει πολλών ειδών σκοπιμότητες. Αν το πανεπιστήμιο θέλει να είναι αυτόνομο και αυτοδιοικούμενο, πρέπει να είναι και ικανό – έχει τους τρόπους και τη νομική κάλυψη – να απομονώσει και να αποβάλλει τους καταληψίες και να εξαλείψει τα νοσηρά φαινόμενα που σκιάζουν την εικόνα του, προκειμένου να διαφυλάξει το κύρος και την αυτοτέλειά του. Οι Πρυτάνεις δεν παίρνουν μέτρα και δεν έρχονται σε ρήξη με τις περιθωριακές ομάδες, είτε γιατί φοβούνται(!), είτε γιατί δεν θέλουν να συνδέσουν τη θητεία τους με ενδεχόμενα γι’ αυτούς αρνητικά περιστατικά, αφού προσβλέπουν σε πολιτική καριέρα και έτσι η κατάσταση θα διαιωνίζεται, χωρίς οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση να μπορεί να φέρει άμεσα και πολύ περισσότερο μακροπρόθεσμα τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Η κατάργηση του Πανεπιστημιακού ασύλου δεν μπορεί να υπογράφεται από τα μυαλά εκείνων που βρίσκονται στην κορυφή της λήψης των αποφάσεων και έχουν την ευθύνη της πραγματικής στήριξης, της διεύρυνσης και της προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Σηματοδοτεί περιορισμένες και ελεγχόμενες αντιλήψεις που δεν συμβαδίζουν με τις ανησυχίες, τα οράματα και τις προσδοκίες της νέας γενιάς. Όταν η θέση συμπυκνώνει και εκφράζει το έθνος, οι προσωπικές πρακτικές και οι λεκτικές αναφορές επιβάλλεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές, διαφορετικά φανερώνουν αδυναμία και έλλειψη πολιτικής αυτογνωσίας. Οι επικύψεις και οι ιερές περιπτύξεις προκλητικά και δημόσια, μπροστά στους στημένους φακούς της προβολής και η ελαφρότητα στην αντιμετώπιση του ασύλου ότι: «η αστυνομία θα μπαίνει στο πανεπιστήμιο με ένα απλό τηλεφώνημα φοιτητή ή πολίτη» το αποδεικνύουν και το επιβεβαιώνουν. Οι συμπεριφορές και τα επιτεύγματα σοβαρών ανθρώπων κατά το παρελθόν, δεν μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε σήμερα.

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr