Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Είναι φορές που η Ιστορία κρύβεται σε μέρη ανήλιαγα και σκοτεινά , σε τόπους θανάτου και απέραντης θλίψης , καρτερώντας να έρθει η στιγμή που θα ξεπροβάλλει στο φως είτε από ένα τυχαίο γεγονός είτε επειδή κάποιος θα την αναζητήσει .

Στο οστεοφυλάκιο του νεκροταφείου του Αϊ - Γιώργη στη Σπάρτη υπάρχει ένα παλιό , ταπεινό σανιδένιο κουτί , με μαύρο χρώμα , που πάνω του έχει γραμμένο με γράμματα λευκά : ΦΙΤΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ταγματάρχης Χωρ/κής

Μέσα σ’ αυτό το νεκροκούτι , μαζί με τα οστά του Δημήτρη Φίτσιου , βρίσκεται και μια τραγική , μαζί και ανθρώπινη , ιστορία από τα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου .

Είμαστε στα 1948 . Ο αδερφοκτόνος Εμφύλιος βρίσκεται στην πιο σκληρή φάση του σ’ ολόκληρη τη χώρα και το αίμα που τρέχει ποτάμι ΚΑΙ από τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές έχει , κατά παράδοξο τρόπο , το ίδιο κόκκινο χρώμα . Στις 13 Απριλίου 1948 , το πρωί , μια φάλαγγα στρατιωτικών και ιδιωτικών αυτοκινήτων ξεκίνησε το τακτικό της δρομολόγιο από την Σπάρτη για την Τρίπολη . Για την προστασία της φάλαγγας , εκτός των άλλων τμημάτων , είχε διατεθεί ολόκληρη η δύναμη του 2ου Μηχανοκινήτου Λόχου Χωροφυλακής που έδρευε στη Σπάρτη . Στο 35ο χιλιόμετρο του δημόσιου δρόμου Σπάρτης - Τρίπολης (στη θέση Κοκκινόλουτσα Αλεποχωρίου), ένα αυτοκίνητο του Λόχου (προφανώς εκείνο που προπορευόταν) προσέκρουσε σε νάρκη με αποτέλεσμα να σκοτωθεί από την έκρηξη ο Διοικητής του Λόχου Μοίραρχος Παναγιωτόπουλος Γεώργιος του Κων/νου , γεννημένος στα 1904 , και να τραυματισθούν τρεις χωροφύλακες .

Όταν το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Λόχος Χωροφυλακής επέστρεψε στη Σπάρτη , μια ομάδα χωροφυλάκων του Λόχου , σε έξαλλη κατάσταση λόγω του θανάτου του Διοικητή τους , πλησίασαν , γύρω στις 17:10 , τις επανορθωτικές φυλακές Σπάρτης (στη διασταύρωση των σημερινών οδών Λεωνίδου και Ηρακλειδών ) όπου κρατούνταν 59 ΕΑΜίτες και άρχισαν να πυροβολούν με αυτόματα όπλα .

Ο διοικητής Χωροφυλακής Σπάρτης , Ταγματάρχης Φίτσιος Δημήτριος που βρισκόταν στο γραφείο της Διοίκησης Χωροφυλακής κοντά στις φυλακές , βγήκε και κατευθύνθηκε εσπευσμένα προς τις φυλακές για να δει τι συνέβαινε . Μαζί του (κατά κάποιες πηγές) βρέθηκε και ο εισαγγελέας της Σπάρτης Παραβάντης . Ο Δημ.Φίτσιος βρέθηκε μπροστά στους εξαγριωμένους χωροφύλακες και τη στιγμή που προσπαθούσε να τους κατευνάσει και να αποτρέψει την εισβολή τους στις φυλακές δέχθηκε έναν πυροβολισμό κι έπεσε νεκρός . Στη συνέχεια οι χωροφύλακες , αφού χτύπησαν τον Εισαγγελέα και τραυμάτισαν τον υποδιοικητή , κυριολεκτικά αλλόφρονες , άρχισαν να βάλλουν πάλι κατά των φυλακών και αφού απομόνωσαν τη φρουρά που αποτελούταν από άνδρες της Διοίκησης Χωροφυλακής Σπάρτης, όρμησαν μέσα στις φυλακές και πυροβολώντας αδιάκριτα σκότωσαν εν ψυχρώ 26 κρατούμενους και τραυμάτισαν 5 .

«Το θερίον είπαν θερίον κι ο άνθρωπος είναι χερότερος.» (Γιάννης Μακρυγιάννης)

Τα γεγονότα , στρογγυλεμένα και παρέχοντας άλλοθι και δικαιολογίες στους χωροφύλακες για την πρωτοφανή και αποτρόπαιη εγκληματική πράξη τους , περιγράφονται στην έκθεση που υπέβαλε στους ανωτέρους του ο Συνταγματάρχης Πεζικού Χουσάκος Κων/νος , Διοικητής του Τακτικού Στρατηγείου Εθνοφρουρών Σπάρτης.

Συνέπειες για το πρωτοφανές αυτό έγκλημα δεν υπήρξαν ούτε καταλογίσθηκαν ποτέ . Σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή Τ.Σ.Ε.Σ. Συνταγματάρχη Χουσάκου οι χωροφύλακες του 2ου Μηχανοκίνητου Λόχου Χωροφυλακής Σπάρτης , αμέσως μετά το ομαδικό έγκλημα που διέπραξαν , στάλθηκαν υπηρεσιακώς στην Γκοριτσά , για να συνοδεύσουν φάλαγγα των ανδρών του 74ου Τάγματος του Στρατού , που θα κινούταν προς την Σπάρτη . Η έκθεση , μάλιστα , καταλήγει , αποδίδοντας εύσημα κι επαίνους προς τους χωροφύλακες – δολοφόνους για τη συνολική προσφορά και δράση τους στον «εθνικό» αγώνα , δημιουργώντας κλίμα και υπόβαθρο ώστε να μην έχουν καμιά συνέπεια : «Ήδη δε εκτελούν διαταγάς και την υπηρεσίαν εις επικινδύνους αποστολάς , ως μέχρι τούδε , με παραδειγματικήν αυτοθυσίαν και πνεύμα αυταπαρνήσεως» .

Ο τραγικός κατάλογος των νεκρών των φυλακών Σπάρτης είναι ο παρακάτω:

• Γάλαρης Γ.

• Κουλάκος Β

• Κουλάκος Δ.

• Λαμπρινάκος Δ.

• Ζαχαράκος Δ.

• Μουλουγιάννης Ν.

• Μαργιόλης Α.

• Βουδέλης Δ.

• Λαχανάς Π.

• Μιχαλόπουλος Τ.

• Πέτρουλας Σ.

• Μαρινάκος Δ.

• Λιακάκος Π.

• Κουλογιάννης Η.

• Γκοτσαλίτης Β.

• Φούρναρης Δ.

• Ζαχαράκος Ν.

• Αβδούλης Σ.

• Πιέρρος Σ.

• Καλύψας Ν.

• Χριστάκος Δ.

• Μιχαλάκος Α.

• Κοτσιφάκος Γ.

• Μανουσάκης Σ.

• Σταυρογιάννη Κ.

• Καπελάκος Δ.

Πηγή : Βήμα 15-4-1948, 20-4-1948

Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε από τους πιο αιματηρούς πολέμους της νεότερης ελληνικής ιστορίας . Οι απώλειές του συγκρίνονται μόνο μ’ αυτές του ελληνικού στρατού στη μικρασιατική εκστρατεία . Όμως ο Εμφύλιος είχε και μια άλλη σημαντική διάσταση που δεν αφορούσε μόνο τα πεδία των μαχών και τις απώλειες ένθεν κι ένθεν : «Ο πόλεμος συμπαρέσυρε ολόκληρη την κοινωνία , μεταφέρθηκε σε κάθε πλευρά της κοινωνικής ζωής , και έθεσε σε κίνηση διαδικασίες , οι οποίες μετασχημάτισαν την ελληνική κοινωνία και πολιτική για τις επόμενες δεκαετίες». Δυστυχώς , σε κάθε κρίσιμη ιστορική στιγμή , ο πιο επικίνδυνος εχθρός που είχε να αντιμετωπίσει η χώρα μας ήταν ο ίδιος της ο εαυτός . Ο Εμφύλιος άνοιξε στο σώμα της Ελλάδας πληγές , τόσο βαθιές , που και σήμερα ακόμα δεν έχουν κλείσει .

Ο Ταγματάρχης Χωροφυλακής Φίτσιος Δημήτριος , που έχασε τη ζωή του για να προασπίσει την ξεχασμένη μέσα στα σκότη του Εμφυλίου Ανθρωπιά , τάφηκε στον Αϊ-Γιώργη , δίπλα στα μνήματα πολλών άλλων που βρέθηκαν στο αντίπαλο στρατόπεδο . «Εχθροί» στη ζωή , αδερφωμένοι στο θάνατο .

Η έρευνα δεν μπόρεσε να βρει περισσότερα στοιχεία για τον Ταγματάρχη Χωροφυλακής Φίτσιο Δημήτριο . Μόνο ότι γεννήθηκε στα 1905 , άρα , όταν δολοφονήθηκε , ήταν μόνο 43 ετών . Πιθανολογικά , με βάση το επώνυμό του , μάλλον καταγόταν από τη Β. Ελλάδα .

Είχε , άραγε , οικογένεια …παιδιά ; Υπάρχουν συγγενείς του κάπου ; Υπάρχει κάποιο εγγόνι που έχει το όνομά του ; Γιατί τα οστά του μετά την εκταφή παρέμειναν στη Σπάρτη ; Του έχει ανάψει ποτέ κανείς κάποιο λιανοκέρι κι ένα λιβάνι μνήμης ; Του ’χει βάλει ένα χέρι λίγα λουλούδια αγάπης και απουσίας ; Ποιος ξέρει !

Όπως και να ’χει , ατενίζοντας , σήμερα , αυτό το «ξεχασμένο» μαύρο νεκροκούτι με τα οστά του Ταγματάρχη Χωροφυλακής Δημητρίου Φίτσιου , εκεί στο οστεοφυλάκιο του νεκροταφείου του Αϊ – Γιώργη της Σπάρτης (δεξιά στο βάθος του διαδρόμου , κάτω στο δάπεδο) , δεν μπορείς παρά να αποτίσεις φόρο τιμής και σεβασμού σ’ έναν Άνθρωπο , ο οποίος , αν και η ζωή τον έφερε να υπηρετεί από μια σημαντική θέση τη μια πλευρά του Εμφυλίου , πρόταξε , στην ώρα της ευθύνης , το Ανθρώπινο Μεγαλείο , και , γυρεύοντας να υπερασπίσει τους ιδεολογικούς «αντιπάλους» του που κινδύνευαν , έδωσε ως αντίτιμο τη ζωή του . Τη στιγμή εκείνη ο Ταγματάρχης Χωροφυλακής Δημήτριος Φίτσιος , δεν ήταν ούτε χωροφύλακας , ούτε αξιωματικός , ούτε εκπρόσωπος του κράτους , ούτε εθνικόφρονας … παρά αυτός που ήθελε ο ίδιος να είναι , δηλαδή … ΑΝΘΡΩΠΟΣ .

«Έμεινε …ορθός … άνθρωπος στο ύψος του ανθρώπου» . Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ