Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Μέρος β΄

Στη 10ετία του 1890 εμφανίζονται στο τέμπλο της Υπαπαντής της Βορδόνιας τρεις εικόνες άριστης αλλά νεότερης – δυτικότροπης τεχνικής , φτιαγμένες όλες από το εργαστήριο του Χριστόφορου Δ. Αναστασάκη , Πειραιώτη διακεκριμένου αγιογράφου και εικονογράφου εκείνης της εποχής.

Ο Χριστόφορος Δ. Αναστασάκης καταγόταν από τη Λακωνία (υπέγραψε πολλές εικόνες του ως « Χριστόφορος Αναστασάκης Λακεδαιμόνιος») και διατηρούσε καλλιτεχνικό εργαστήριο στον Πειραιά στα τέλη του 19ου αι – αρχές 20ου αι. . Εικόνες του βρίσκονται σε ναούς της περιοχής του Πειραιά (Α. Κωνσταντίνο , Α. Νικόλαο Α. Σπυρίδωνα και Α. Διονύσιο ) , στον Α. Δημήτριο Θεσσαλονίκης (πρόκειται για την εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας του 1885 που βρίσκεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Θεσσ/νίκης) , στον Α. Πέτρο του Άργους , στον Α. Γεώργιο Κερατσινίου . στην Α. Βαρβάρα του Αιγάλεω , κ.α.

Ο Χριστόφορος Δ. Αναστασάκης «είναι κατά βάση ακαδημαϊκός αγιογράφος με ορισμένα , όμως , λαϊκά στοιχεία . Ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της τέχνης του είναι η επιμέλεια και η λεπτομέρεια στην απόδοση των ενδυμάτων αλλά και η κάποια γραμμικότητα , που παραπέμπει σε σύγχρονα αγιορείτικα εργαστήρια , όπως των Αβραμαίων . Ιδιαίτερα επιμελημένα είναι τα ενδύματα γυναικών Αγίων (…) .

Έντονη είναι , επίσης , η προσωπογραφική διάθεση , ιδίως στην απόδοση των γεροντικών μορφών , όπου χαρακτηριστικές είναι οι πλούσιες καλοδουλεμένες γενειάδες (…) . Χαρακτηριστικός , επίσης , είναι ο τρόπος που αποδίδει ο ζωγράφος ορισμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία και ιδίως τις πλατιές και ευρύχωρες σκάλες κι εξέδρες (…) .

Φαίνεται , επίσης , ότι είχε κάποια λόγια Παιδεία , αφού σε εικόνες , πλάι στην υπογραφή του προσθέτει μακροσκελείς επιγραφές .»

Γραίκος Ν. - 2011 / Θεσσαλονίκη : «Ακαδημαϊκές τάσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Ελλάδα κατά τον 19ο αι. – Πολιτισμικά και εικονογραφικά ζητήματα».

Επομένως , στο Ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος στη Βορδόνια της Λακωνίας , έχουμε τρεις υπέροχες , υψηλής τέχνης , εικόνες ενός σημαντικού αγιογράφου της εποχής , οι οποίες μαζί με τις υπόλοιπες αξιόλογες εικόνες του παλαιού τέμπλου του ναού αποτελούν ένα μοναδικό και αξιοπρόσεχτο σύνολο.

6 . Η πρώτη εικόνα του Χριστόφορου Δ. Αναστασάκη είναι αυτή του Χριστού, ζωγραφισμένη στα 1893 : Ο Χριστός , καθισμένος σε θρόνο , ευλογεί με το δεξί Του χέρι ενώ στο αριστερό κρατά το Ευαγγέλιό Του , ανοιγμένο στις σελίδες του Ιωάννη του Ευαγγελιστή : «ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου• ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ᾿ ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς....» (Ιωάνν. κεφ. η – 12).

Το κόκκινο της Ανάστασης και το μενεξεδί του Θανάτου χρωματίζουν τα ενδύματά Του. Το θλιμμένο αλλά γαλήνιο πρόσωπό Του και το βαθύ έντονο βλέμμα Του προξενούν δέος και συγκίνηση στον προσκυνητή .

7. Στα 1898 ο Χριστόφορος Δ. Αναστασάκης ζωγραφίζει για το Ναό της Υπαπαντής της Βορδόνιας την εικόνα της Υπαπαντής του Σωτήρος : Ο δίκαιος Συμεών , ο πρεσβύτης , υπέργηρος πλέον, υποδέχεται στα χέρια του τον Χριστό σαν βρέφος τεσσαράκοντα ημερών , ανακράζοντας το : «Nῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου,....» . Η Παναγία συνοδεύεται από τους γέροντες γονείς της (Ιωακείμ και Άννα) και προσφέρει με χαρά το βρέφος στον λειτουργό του Θεού, τον Συμεών . Στην παράσταση , επίσης , διακρίνουμε ένα «ειλητάριο» , δηλαδή ένα ανοιχτό χαρτί , που το κρατεί η Αγία Άννα, και γράφει το κείμενο: «Τούτο το βρέφος ουρανόν και γην εστερέωσε» . Πολύ ωραία σύνθεση , μια άρτια καλλιτεχνικά εικόνα .

8. Η τελευταία (χρονολογικά) εικόνα του τέμπλου του Ναού της Υπαπαντής Βορδόνιας είναι του 1900 . Πρόκειται για την εικόνα της Παναγίας ζωγραφισμένη από τον Χριστόφορο Δ. Αναστασάκη : Η Παναγία με βυσσινί ένδυμα και στέμμα στο κεφάλι , κάθεται σε θρόνο , κρατώντας στην αγκαλιά της τον μικρό Χριστό που ευλογεί με υψωμένη την δεξιά Του . Οι μορφές είναι σοβαρές και το βλέμμα τρυφερό, γεμάτο αγάπη και συγκατάβαση .

Όπως έχουν γράψει οι τεχνοκριτικοί για την τεχνοτροπία των εικόνων του Χριστόφορου Δ. Αναστασάκη , εκείνες του ένθρονου Χριστού και της Παναγίας Βρεφοκρατούσας αποτελούσαν ελεύθερα αντίγραφα των αντίστοιχων εικόνων του Γερμανού ζωγράφου Alexander Maximilian Seitz ο οποίος μαζί με τον Σπ. Γιαλλινά ζωγράφισε τις εικόνες του τέμπλου της Μητροπόλεως των Αθηνών , μετά το 1860 .

Κάθε εικόνα του Ορθόδοξου Ναού είναι κι ένα ολόκληρο βιβλίο, που μας διδάσκει . «Βιβλία των αγραμμάτων» ονομάζει τις εικόνες ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός , γιατί εκεί αποτυπώνεται παραστατικά η διδασκαλία της Εκκλησίας μας ή και οι βίοι των Αγίων μας , αυτά , δηλαδή , που ένας μορφωμένος θα διάβαζε σε διάφορα βιβλία.

Ειδικά , όμως , στον Ιερό Ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος στη Βορδόνια του Ταϋγέτου οι εικόνες του τέμπλου εκτός από το θρησκευτικό συναίσθημα , δημιουργούν κι αισθητική , πνευματική και ψυχική ανάταση.