Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

Ήταν μια χειμωνιάτικη βροχερή μέρα του 1967, όταν ένας άγνωστος «φωτογράφος» στάθηκε στη μέση της οδού Παλαιολόγου της Σπάρτης , λίγο πιο πάνω από την κλινική ΚΑΡΒΟΥΝΗ (παλιά Νομαρχία) , στο ρεύμα που ανεβαίνει προς το κέντρο της πόλης , και τράβηξε αυτήν την όμορφη και σπάνια ασπρόμαυρη φωτογραφία, την οποία ανακάλυψα σε μια σελίδα δημοπρασιών.

Ξεκινώντας να «διαβάζουμε» τη φωτογραφία , διακρίνουμε (από αριστερά) τα πάνινα καθίσματα και τα τραπεζάκια του καφενείου Τρυποσκούφη και παρακάτω , στη γωνία , το κατάστημα ποδηλάτων και μοτοσακών Zündapp (το λέει φαρδιά πλατιά η πινακίδα που διακρίνεται ψηλά) του Σταύρου Μανιατάκου . Στου Μανιατάκου, όπως και στου Καρολιά (Ν. Γιαννακόπουλου) απέναντι , πηγαίναμε και νοικιάζαμε ποδήλατα με την ώρα κι αφού κάναμε τη βόλτα μας τα επιστρέφαμε καταβάλλοντας το αντίτιμο . Όσοι είχαν αξιωθεί να έχουν δικό τους ποδήλατο πήγαιναν στον ΜΑΝΙΑΤΑΚΟ και στον ΚΑΡΟΛΙΑ για τις «πρώτες βοήθειες» , για κόλλημα δηλαδή της σαμπρέλας όταν έσπαζε , για φτιάξιμο της αλυσίδας όταν κοβόταν ή χαλάρωνε , για «ακτινολόγηση» όταν οι ακτίνες του τροχού χαλάρωναν και έφευγαν από τη θέση τους , αλλά και για να πάρουν τα απαραίτητα αξεσουάρ του ποδηλάτου τους : τις τριγωνικές σημαιούλες με τα χρώματα της ομάδας τους που τις στερέωναν στο τιμόνι , τα κουδούνια , τα κλάξον με τη φούσκα , τους καθρέφτες για να βλέπουν πίσω τους , τις σχάρες ( τόσο απαραίτητες για να κουβαλάνε πράγματα ή να κάνουν βόλτα κάποιο φίλο) , κλπ .

Στη γωνία του πεζοδρομίου , πίσω από τη νεραντζιά , φαίνεται το παλιό περίπτερο του θρυλικού περιπτερά της Σπάρτη Παναγιώτη Παπαμακάριου (το περίπτερο υπάρχει ακόμα αλλά ανακαινισμένο και φυσικά άλλον ιδιοκτήτη ) . Στην πλάτη του περίπτερου , στην άλλη γωνία , διακρίνεται η ιστορική κλινική Καρβούνη ή παλιά Νομαρχία για τους νεότερους , που αναγέρθηκε στα 1933 από τον γιατρό Χρήστο Καρβούνη , ο οποίος , καταδομένος από κουκουλοφόρους , εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το Νοέμβριο του 1943 στο Μονοδέντρι μαζί με άλλους 117 Σπαρτιάτες . Το κτίριο αυτό , αν και φορτωμένο με βαριά ιστορία , κατεδαφίστηκε , δυστυχώς, στις 5 Νοεμβρίου 2012 .

Λίγο παρακάτω από την κλινική ΚΑΡΒΟΥΝΗ διακρίνεται η κλινική ΚΟΥΤΣΑΡΗ που τόσα πρόσφερε κι αυτή στον τομέα της Υγείας των Σπαρτιατών και στο βάθος του δρόμου , αριστερά , δεσπόζει το υπέροχο αλσύλλιο με τους ευκαλύπτους που βρισκόταν έξω από το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης και το οποίο «εξαφάνισε» η δικτατορία στα 1968 για να διαπλατυνθεί η λεωφόρος Γυθείου .

Στα δεξιά της φωτογραφίας (σε πρώτο πλάνο) διακρίνεται (λίγο) το υπέροχο νεοκλασικό σπίτι ΛΙΝΑΡΑΔΑΚΗ (ευτυχώς υπάρχει ακόμα) και στην άλλη γωνία τρία σπίτια που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας : το γωνιακό διώροφο με τα κεραμίδια (σήμερα καφε - ΔΙΠΟΡΤΟ) , δίπλα του η οικία ΑΛΕΙΦΕΡΗ με το βενζινάδικο στο ισόγειο (φαίνεται η κρεμαστή πινακίδα της TEXAKO με το αστέρι) και παραδίπλα το υπέροχο πέτρινο διώροφο σπίτι του ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ , που στο ισόγειό του λειτούργησε το αξέχαστο ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ .

Λίγοι περαστικοί στους δρόμους , κάποια αυτοκίνητα εποχής παρκαρισμένα στη νησίδα και , φυσικά , τα παρτέρια με τους φοίνικες της Παλαιολόγου καλυμμένα με τα αξέχαστα και απέθαντα παχύφυτα , που στους νεότερους χρόνους έδωσαν τη θέση τους στο ξενόφερτο γκαζόν .

Οι φοίνικες στις δυο τελευταίες νησίδες είναι μικρότεροι σε ύψος από τους άλλους, αφού φυτεύτηκαν κατοπινά : Η Παλαιολόγου φυτεύτηκε , αρχικά , με φοίνικες , στη 10ετία του ’30 , από τη συμβολή της με την σημερινή Όθωνος – Αμαλίας έως τη Θερμοπυλών , στο ύψος της σημερινής Πινακοθήκης . Οι υπόλοιποι φοίνικες μέχρι τη γέφυρα της Μαγουλίτσας στα νότια και μέχρι το Στάδιο στα βόρεια , φυτεύτηκαν στις δεκαετίες ’60 κι’70 .

Ωραία , νοσταλγική φωτογραφία μια άλλης Σπάρτης , μιας άλλης εποχής !

«Μια πόλη γίνεται ολόκληρος ο κόσμος , όταν την αγαπούν εκείνοι που την κατοικούν»