Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Το πλήθος των αναζητήσεων, των ιδεολογιών και των προσδοκιών που αναδείχθηκαν στην Ελληνική κοινωνία μετά τη μεταπολίτευση, με πρωτοπόρο τη νεολαία των πανεπιστημίων, δημιούργησε ένα ορμητικό ρεύμα αμφισβήτησης και αλλαγής των πάντων. Οι καινοτόμες αντιλήψεις και οι προοδευτικές τάσεις στηριγμένες στις επαναστατικές θεωρίες προσπέρασαν τις μέχρι τότε προκαταλήψεις, διέγειραν και διεύρυναν τα πνεύματα, τα οποία ανήσυχα και τολμηρά σχεδίαζαν τη νέα εποχή.

Όταν όμως ήλθε η πράξη δηλ. η εφαρμογή των νέων οραμάτων – δεν υπάρχει πράξη αν δεν προϋπάρχει θεωρία – αποδείχθηκε ότι άλλο οι στρατηγικοί στόχοι και άλλο οι αποφάσεις που έπρεπε να ληφθούν και να εφαρμοστούν εδώ και τώρα και όχι όταν θα άλλαζαν οι θεσμοί και η νοοτροπία της κοινωνίας που θα χρειάζονταν χρόνια. Η διαφοροποίηση ή η μετάθεση αρχών και ιδεών και η απεμπόληση επαναστατικών συνθημάτων άρχισαν να γίνονται πραγματικότητα, με τους συμβιβασμούς να είναι ολοένα και πιο υποχρεωτικοί.

Αν εξετάσουμε εμπεριστατωμένα την εξέλιξη και την πορεία των κοινωνιών ιστορικά, τις συναλλαγές, τις απαιτήσεις και τον καταμερισμό του παραγόμενου πλούτου μεταξύ των ανθρώπων φαίνεται καθαρά η διαχρονική εναντίωση, οι κόντρες, οι διαπληκτισμοί και οι ρήξεις ανάμεσα στους εργοδότες και τους εργαζόμενους, τους εκμεταλλευτές και τους εκμεταλλευόμενους, τους έχοντες και τους μη έχοντες, τους πλούσιους και τους φτωχούς. Έτσι, η σύγκρουση και η πάλη των διαφορετικών και αντίθετων συμφερόντων θα διαρκεί και θα εντείνεται όσο το χάσμα μεταξύ τους υπάρχει ή ακόμη και διευρύνεται.

Τα δυο ιδεολογικά αντίπαλα στρατόπεδα, το ανατολικό και το δυτικό δηλ. το κομμουνιστικό και το καπιταλιστικό κυριάρχησαν αρκετά χρόνια στις κοινωνίες των ανθρώπων και σήμερα έχουμε τα εξής αποτελέσματα, «επιτεύγματα»: Από τη μια το κομμουνιστικό σύστημα, μέσα από κάποιες σταθερές δομές, αντιμετώπιζε θετικά και ισότιμα τις βασικές ανάγκες ολόκληρου του πληθυσμού, όπως την παιδεία, υγεία, πρόνοια, ασφάλεια, κατοικία κ.λπ., όμως δεν μπόρεσε να συμπορευθεί με τις σύγχρονες κοινωνικές αναζητήσεις και να ικανοποιήσει τις οικονομικές απαιτήσεις με την παραγωγή αγαθών από την κρατική παραγωγική βάση, να μειώσει τους κραδασμούς και τις ολοένα οξυνόμενες εσωτερικές αντιθέσεις και από μέσα κατέρρευσε και από την άλλη το καπιταλιστικό με τη θεοποίηση του χρήματος και την κυριαρχία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, τη διεύρυνση των ανισοτήτων και τις χρεωκοπίες πολλών χωρών που εφαρμόστηκε, με μεγάλα τμήματα του ανθρώπινου πληθυσμού να οδηγούνται στην περιθωριοποίηση, την ανέχεια και την εξαθλίωση.

Οι αρνητικές αυτές εμπειρίες και απολήξεις δυο διαφορετικών ιδεολογιών και κυρίως πρακτικών είχαν αυτά τα αποτελέσματα, γιατί οι πολιτικοί και οι πολιτικές απομακρύνθηκαν από τον παράγοντα άνθρωπο, που ήταν, είναι και θα είναι ο μοχλός, η κινητήρια δύναμη σε όλες τις μορφές και τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Δεν στηρίχθηκαν στις ικανότητες και τις δυνατότητες του εργαζόμενου, του στέρησαν τον λόγο και τις πρωτοβουλίες, τον έβαλαν στη γωνία και αποφάσιζαν άλλοι γι’ αυτόν, χωρίς αυτόν. Η αποτυχία των δυο παραπάνω θεωριών και πρακτικών καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για μια άλλη πολιτική συμβατή με την υπόσταση και την οντότητα του ανθρώπου, μια διαφορετική πρόταση για μια κοινωνία αυτόνομη και δημοκρατική. Η αξιοπρεπής διαβίωση όλων των πολιτών θα είναι ο απαρέγκλιτος και κυρίαρχος στόχος. Για τη χάραξη, τη δημιουργία και την υπηρέτηση αυτής της πολιτικής, την εξισορρόπηση των αντιθέσεων, την επικράτηση ισονομίας και ισοπολιτείας είναι ανάγκη να υπάρξουν σταθερά και γενναία βήματα σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. Έτσι, αποτελεί μονόδρομο η στήριξη των μισθών και των συντάξεων, η διεύρυνση του κοινωνικού κράτους, ώστε να έχουν όλοι ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση στην εκπαίδευση και να απολαμβάνουν ισότιμα τα αγαθά της υγείας, της πρόνοιας και της ασφάλειας και η προσπάθεια και η απόδοση των εργαζόμενων στην εργασία τους να είναι ουσιαστική και παραγωγική. Να καθιερωθούν δικλείδες πραγματικού ελέγχου των επιχειρηματιών και των επιχειρήσεων για την αποτροπή φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα σε κανέναν να προσπορίζεται υπέρογκο πλούτο και να διαχειρίζεται τη δύναμη και την επιρροή που προκύπτουν από τη θησαύρισή του.

Η νέα κατεύθυνση θα στοχεύει στη δημιουργία ενός οικονομικού συστήματος, στο οποίο τα μέσα παραγωγής θα περάσουν σε κοινωνική συλλογική διαχείριση, η οποία θα περιορίσει σταδιακά τη μεγάλη ατομική ιδιοκτησία. Τα αγαθά δε θα τα καρπώνεται μια ομάδα ολιγαρχών και η διανομή των προϊόντων και η κατανομή του παραγόμενου πλούτου θα γίνεται από αυτούς που τα παράγουν και θα εξυπηρετούν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου.

Έτσι, θα διαμορφωθεί η ευθεία πορεία, ο μοναδικός δρόμος, χωρίς παρεκκλίσεις, που είναι αναγκασμένη η κοινωνία να βαδίσει με διορθώσεις και προσαρμογές ανάλογα με τις συγκυρίες και τα νέα κάθε φορά δεδομένα που προκύπτουν από την εναλλαγή των στοιχείων που εμφανίζονται. Τα παραπάνω εναρμονίζονται με την κριτική που άσκησε ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997) τόσο στα κομουνιστικά καθεστώτα όσο και στα καπιταλιστικά και συμβαδίζουν με την πρότασή του για μια άλλη κοινωνία χωρίς μορφές εξάρτησης και γραφειοκρατίας ανάμεσα στους διευθύνοντες και τους εκτελεστές, που είναι η βάση της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης και της αλλοτρίωσης.

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr