Γράφει ο Σταύρος Καλαβρυτινός**

Απορίες και ερωτήματα

Στις 24 και 25 Οκτωβρίου στην περιοχή Σπάρτη-Μυστρά έγινε επιτυχές συνέδριο για το πρόβλημα επεξεργασίας και ασφαλούς εναπόθεσης των τελικών υπολειμμάτων των σκουπιδιών της Περιφέρειας Πελοποννήσου , τον παράλληλο περιορισμό των οχλήσεων από τα αέρια και υγρά της επεξεργασίας, και τέλος , την επίτευξη οικονομίας στο ύψος της επένδυσης και στο κόστος επεξεργασίας, τα οποία θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες.
Στο Συνέδριο δειυκρινίστηκαν ορισμένες πλευρές της επένδυσης και της επεξεργασίας αλλά δημιουργήθηκαν απορίες και ερωτήματα για την όλη επένδυση και λειτουργία της.

1. Διαφορές με επένδυση Ηπείρου
Στην περιφέρεια Ηπείρου, μια περιοχή με παραπλήσια έκταση , πληθυσμό και όγκο σκουπιδιών σε σχέση με την Π. Πελοποννήσου επέτυχαν πολύ μικρότερο ύψος επένδυσης (1/3)και πολύ μικρότερο κόστος επεξεργασίας (-40%). Η τεχνολογική διαδικασία που θα ακολουθήσουν στην Ήπειρο και η εταιρεία που θα κατασκευάσει και θα λειτουργήσει τις εγκαταστάσεις είναι οι ίδιες με της Πελοποννήσου. Ανάλογες μεγάλες διαφορές κόστους μπορεί να βρει κανείς σε συγκρίσεις με μονάδες άλλων χωρών.
Πώς δικαιολογείται η τόσο μεγάλη επιβάρυνση των Πελοποννήσιων;

2. Χρηματοδότηση της επένδυσης – δυσανάλογα μεγάλο το κέρδος της εταιρείας
Η χρηματοδότηση της επένδυσης θα γίνει από :
• Κρατική χορηγία
• Δανεισμό από Ελληνική Τράπεζα
• Συμμετοχή της κατασκευάστριας εταιρείας
Οι τρεις πηγές χρηματοδότησης θα συμβάλλουν ισόποσα περίπου σύμφωνα με ανακοινώσεις και πληροφορίες. Η εταιρεία που θα κατασκευάσει και θα λειτουργήσει το Έργο για 28 χρόνια , έχει καθώς λέγει, εξασφαλίσει επιτόκιο επιστροφής των χρημάτων της τουλάχιστον 9.8% . Υποστηρίζει πως στις επενδύσεις υπάρχει ρίσκο γι ‘ αυτό το επιτόκιο θα πρέπει να είναι μεγάλο. Στην προκειμένη περίπτωση , που εκ των πραγμάτων είναι μονοπωλιακή κατάσταση, το ρίσκο είναι μικρό , το μικρότερο δυνατό σε σχέση με άλλες τοποθετήσεις χρημάτων , τραπεζικές καταθέσεις και ομολογιακά δάνεια.

ΕΠΕΝΔΥΣΗ / ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ / ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Τραπεζικές καταθέσεις / ~0,45% / μικρός
Ομολογιακό δάνειο / ~4% / μέτριος
Μονάδα σκουπιδιών (μονοπωλιακή κατάσταση) / 9,8% / ελάχιστος

Το ερώτημα είναι για τη συμβολή της εταιρείας στην επένδυση με περίπου 55 εκατομ. € . πόσα χρήματα θα εισπράξει στα 28 χρόνια λειτουργίας της μονάδας; Ή ποίου ύψους είναι τέλος πάντων, η καθαρή παρούσα αξία της συμβολής της; Επίσης ποιο θα είναι το εργολαβικό κέρδος από την κατασκευή των εγκαταστάσεων που θα αναλάβει;

3. Ανεπαρκείς ορισμένες φάσεις της επεξεργασίας
Η αερόβιος μέθοδος κομποστοποίησης εφαρμόζεται κατά κανόνα διεθνώς. Αυτή η μέθοδος θα ακολουθηθεί και στην Περιφ. Πελοποννήσου . Πρέπει όμως να προσεχθούν ορισμένες φάσεις επεξεργασίας , να γίνουν δηλαδή βελτιώσεις σε σχέση με την μονάδα της Ηπείρου, συγκεκριμένα:
• Να βελτιωθεί η στεγανοποίηση του χώρου κομποστοποίησης , προετοιμασίας, και χειροδιαλογής , όπου θα επικρατούν αρνητικές πιέσεις. Τα πλαστικά σκέπαστρα να αντικατασταθούν από μεταλλικά , και να ελεγχθεί η επάρκεια του βιολογικού φίλτρου.
• Να καθοριστεί ζώνη πρασίνου και ζώνη ανακούφισης (buffer zone) περιμετρικά της μονάδας, μια πρακτική που ακολουθείται ευρέως για τις βιομηχανικές μονάδες στις μέρες μας.
• Να εξασφαλιστεί υγειονομική ταφή για όλα τα επικίνδυνα υλικά και το σύνολο της παραγόμενης κομπόστας. Η πρόταση για μπάζωμα αργούντων λατομείων θα έγινε από ανθρώπους στερούμενους υδρογεωλογικών γνώσεων.
Είναι σωστό να επιδιώκεται οικονομικότερη λύση σε βάρος της αρτιότητας της μονάδας και του περιβάλλοντος;

4. Ορισμός τρόπου κομποστοποίησης με νόμο
Ο τρόπος υγειονομικής ταφής έχει απόλυτα καθοριστεί από την Υπουργική απόφαση της 9ης Ιουλίου 2014 του Υπουργού Περιβάλλοντος Ι. Μανιάτη . Ακολουθείται απλά η διεθνής πρακτική.
Η πλήρως αποτελεσματική μέθοδος κομποστοποίησης (αερόβιος, αρνητικές πιέσεις, βιοφίλτρο) έχει ωριμάσει και σταθεροποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Γιατί δεν εκδίδεται αντίστοιχη Υπουργική απόφαση;
Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε η Περιφέρεια Πελοποννήσου να αναθέσει σε ειδικό Τεχνικό γραφείο την σύνταξη κατασκευαστικών σχεδίων και χρονοδιαγραμμάτων, βάσει των οποίων θα επραγματοποιείτο διεθνής μειοδοτικός διαγωνισμός για την κατασκευή και ενδεχομένως και την λειτουργία για 10 χρόνια της μονάδας. Στο διαγωνισμό θα μπορούσαν να συμμετέχουν και μεσαίου μεγέθους τεχνικές εταιρείες της χώρας. Η απαιτούμενη τεχνογνωσία και οι γνώσεις κατασκευής των απαραίτητων μηχανημάτων είναι απλές. Πολύ πιο πολύπλοκες βιομηχανικές μονάδες , ιδιωτικές και κρατικές, κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από το 1950 και μετά, και μάλιστα χωρίς την ανάμιξη των ντόπιων μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών , που η ιστορία τους δείχνει πως είναι ακριβές και δεν στερείται μελανών σελίδων. Πρέπει να θυμηθούμε την κατάρρευση των τριών μεγάλων εργολαβικών εταιρειών με την έναρξη της μεταπολίτευσης ( ΕΔΟΚ- ΕΤΕΡ, ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ, ΣΚΑΠΑΝΕΑΣ).
Ενδιαφέρει την Περιφέρεια Πελοποννήσου η αποτελεσματική λειτουργία της μονάδος και η μείωση των επιβαρύνσεων των Πελοποννησίων; Πώς την εξασφαλίζει; Έχει προσλάβει τους αριστούχους Χημικούς μηχανικούς, με πολύ καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας, οι οποίοι και μετά τις απαραίτητες μετεκπαιδεύσεις και συστηματικές ενημερώσεις , θα μπορούν να είναι οι άριστοι εισηγητές και ελεγκτές στα προβλήματα περιβάλλοντος;

5. Οικονομίες Κλίμακας – Καθορισμός Θέσης
Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό στην Π. Πελοποννήσου, στους δήμους και στους πολίτες πως θα επιτευχτεί τεράστια οικονομία αν αντί για τρεις μονάδες επεξεργασίας σκουπιδιών κατασκευαστεί μόνον μία. Θα επιτευχθεί μείωση του κόστους κεφαλαίου και μείωση του κόστους λειτουργίας ανά τόνο σκουπιδιών. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην περιφέρεια Ηπείρου. Αυτό δίνει την δυνατότητα για βελτιώσεις στην κατασκευή που θα μηδενίσουν και τις μικρές οχλήσεις από την μονάδα. Μία σωστή μονάδα κομποστοποίησης προσομοιάζει με μία μεσαίου μεγέθους βιομηχανική μονάδα.
Ανάπτυξη της χώρας δεν μπορεί να γίνει χωρίς βιομηχανικές μονάδες , που όχι μόνον εξασφαλίζουν εισόδημα και απασχόληση στην περιοχή , αλλά προωθούν τον ορθολογισμό , την γνώση, την πείρα, την εργατικότητα, αναγκαία στοιχεία για την ανόρθωση και ανάπτυξη της κοινωνίας και της χώρας.
Χρειάζεται, λοιπόν, ο καθορισμός της θέσης για μία και μοναδική μονάδα. Η Μεγαλόπολη συγκεντρώνει αρκετά στοιχεία γι’ αυτό, αλλά μπορεί και πρέπει να εξεταστεί και άλλη θέση για την μονάδα. Μερικά από τα στοιχεία της αξιολόγησης είναι:
• Να βρίσκεται η θέση της μονάδας ευρύτερα σε κεντρικό σημείο της Πελοποννήσου για την ανακούφιση της κυκλοφορίας και για την μείωση του κόστους μεταφοράς.
• Να βρίσκεται σχετικά μακριά από οικισμούς και οικονομικές δραστηριότητες
• Να υπάρχει φθηνή γη , κατά προτίμηση δημόσια, για την μονάδα, για τον χώρο ταφής και για τις ζώνες πρασίνου και ανακούφισης
• Να είναι τα πετρώματα στεγανά ή να εξασφαλίζεται εύκολα η στεγανοποίησή τους.
Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τον τόπο , που έχουν
διάθεση για ουσιαστική δουλειά που θα βελτιώνει εντυπωσιακά το
υπάρχον σχέδιο. Οι αρμόδιοι δεν είναι υποχρεωμένοι να φροντίζουν για το
καλό και για τα συμφέροντα της χώρας έτσι και αλλιώς;

6. Η σημερινή κατάσταση εντός ή εκτός των ορίων νομιμότητας
Στο τέλος του 2017 αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης με την οποία οι δήμοι της περιφέρειας εξουσιοδοτούσαν τον Περιφερειάρχη Πελοποννήσου να τους εκπροσωπήσει στην υπογραφή του ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) μεταξύ της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της εταιρείας ΤΕΡΝΑ για την υλοποίηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων Πελοποννήσου (ΠΕΣΔΑ) . Υπεγράφει προς τούτο κατ’ αρχήν μία προγραμματική σύμβαση και θα ακολουθήσει η κύρια σύμβαση κατασκευής και λειτουργίας του Έργου για 28 χρόνια . Ορισμένα στοιχεία της σύμβασης παρουσιάστηκαν στο συνέδριο του Μυστρά. Παραθέτουμε μερικά:
• Οι μονάδες κομποστοποίησης θα είναι τρεις
• Οι μονάδες θα είναι όμοιες με την μονάδα της Ηπείρου
• Το επιτόκιο επιστροφής των χρημάτων της εταιρείας θα είναι 9,86%
• Τον δανεισμό του έργου θα διαπραγματευτεί η εταιρεία με ελληνική
τράπεζα
Αν τα παραπάνω πραγματοποιηθούν , φαίνεται πως η προστασία των πολιτών δεν εξασφαλίζονται. Τα υπερκέρδη της εταιρείας είναι μεγάλα. Τέτοιες συμβάσεις υποσκάπτουν τον θεσμό των ΣΔΙΤ και τελικά δημιουργούν κοινωνικό χάσμα μεταξύ των πολιτών και των μεγάλων εταιρειών.
Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την ανεπάρκεια και την αδράνεια των υπευθύνων της αυτοδιοίκησης για την λύση του μεγάλου προβλήματος των σκουπιδιών. Δικαιολογεί όμως η ανεπάρκεια και η αδράνεια την ασύμφορη λύση [που προωθείται με διαδικασίες αμφίβολης νομιμότητας;


* Για την διατύπωση των απόψεων για το Έργο στο κείμενο αυτό , υπήρξε μεγάλη βοήθεια από την διεθνή βιβλιογραφία και ιδιαίτερα από την μελέτη “Composting and Anaerobic Digestion Technology Review and Evaluation” , που έγινε από την εταιρεία CH2M HILL για την πόλη του Καναδά COLUMBIA SHUSWAP με project number 475040, τον Αύγουστο του 2013

**Ο Σταύρος Καλαβρυτινός είναι Μηχανικός Μεταλλείων με μετεκπαίδευση στη Διαχείριση Υδατικών πόρων στο Πολυτεχνείο TECHNION του ΙΣΡΑΗΛ

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr