Γράφει η Κωνσταντίνα Ταμπάκη*

ΚΑΡΥΕΣ. Οι Καρυάτιδες, οι περίφημες Κόρες των Καρυών Λακωνίας, συντηρήθηκαν και αποκαταστάθηκαν, ύστερα από πρωτοβουλία του Συνδέσμου Απανταχού Καρυατών, καθώς η από πολλών χρόνων έκθεσή τους στους περιβαλλοντικούς παράγοντες έκανε επιτακτική την ανάγκη συντήρησης και αποκατάστασης του Μνημείου.

Στις Καρυές Λακωνίας ήδη από το 1983 έχει στηθεί πιστό αντίγραφο της «Πρόστασις των Κόρων» του Ερεχθείου, οι οποίες είναι έξι αγαλματικές γυναικείες μορφές που λειτουργούν ως υποστηρικτικοί κίονες και είναι γνωστές ως Καρυάτιδες. Το Μνημείο ανεγέρθη με δαπάνες του Συνδέσμου Απανταχού Καρυατών, τις συνδρομές ομογενών και τις άοκνες προσπάθειες του τότε Δ. Σ.

Πως, όμως, αυτό το περίφημο μνημείο, το οποίο κάποιος επισκέπτης – τουρίστας το συναντά στην Ακρόπολη, μπορεί να το επισκεφτεί και στις Καρυές Λακωνίας; Ποια η σύνδεση του Μνημείου με τον οικισμό;

Ήδη από την αρχαϊκή περίοδο στις αρχαίες Καρυές βρισκόταν το περίφημο ιερό της Αρτέμιδος Καρυάτιδος. Σ΄ αυτό κάθε χρόνο τελούνταν τα Καρυάτεια, μια ετήσια εορτή προς τιμή της θεάς. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ο περίφημος περιηγητής του 2ου αι. μ. Χ., στα Καρυάτεια παρθένες κόρες της Λακεδαίμονας, ως ιέρειες της θεάς, χόρευαν έναν τοπικό χορό φέροντας στο κεφάλι τους καλάθια, στα οποία είχαν συγκεντρώσει τις προσφορές των πιστών. Επίσης, οι Κόρες της Αρτέμιδος συμμετείχαν και στην πομπή των Παναθηναίων. Οι παρθένες χορεύτριες λοιπόν, φαίνεται πως με την ομορφιά και την κορμοστασιά τους ενέπνευσαν τους γλύπτες και τους αρχιτέκτονες των επόμενων χρόνων, οι οποίοι αντικατέστησαν τους ιωνικούς κίονες με γυναικείες αγαλματικές μορφές. Ήδη από τον 6ο αι. π. Χ. συναντάμε τον αρχιτεκτονικό τύπο της Καρυάτιδας σε σημαντικά κτίσματα της περιόδου, με αποκορύφωμα την πρόσταση των Κόρων στο Ερέχθειο της Ακρόπολης.

Γίνεται φανερό πως οι περίφημες Καρυάτιδες κατάγονται από τις Καρυές, κάτι το οποίο δεν είναι ευρέως γνωστό. Η παρουσία του αντίγραφου των Καρυατίδων στη γενέτειρά τους είναι σημαντική και λειτουργεί ως σύμβολο της αρχαίας τοπικής ιστορίας, ενώ παράλληλα υπενθυμίζει τη σπουδαία συμβολή του τόπου σε ζητήματα θρησκείας κατά το απώτερο παρελθόν.

Προς την ίδια κατεύθυνση αποκαταστάθηκαν και τα αγάλματα των θεών, Δήμητρας και Εστίας. Τα αγάλματα έφερε στον οικισμό ο Αραχοβίττης Γεώργιος Καστανάς. Μέχρι πρόσφατα ήταν αποδεκτή η γνώμη πως τα αγάλματα ήταν οι Μούσες, Θάλεια και Ουρανία, δύο από τις εννιά που θα στόλιζαν την πλατεία της Ομόνοιας. Ωστόσο, κατά τη γνώμη του κ. Τζαμαλή (όπως σημείωσε στο http://karyes.blogspot.com/2018/10/blog-spot_27?m=1 ) ανήκουν στις θεές Δήμητρα και Εστία, μαρμάρινα αγάλματα, τα οποία τελικώς δεν στήθηκαν στην πλατεία Ομονοίας μαζί με τα εννέα -και τελικά οκτώ- αγάλματα των Μουσών τα οποία, ωστόσο, ήταν τσιμεντένια.

Η ανακαίνιση του Μνημείου των Καρυατίδων, καθώς και των δύο θεών πραγματοποιήθηκε από το συνεργείο του κ. Αθανάσιου Τζαμαλή, ειδικού συντηρητή μνημείων και έργων τέχνης, το Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 2018
Ο Σύνδεσμος Απανταχού Καρυατών ευχαριστεί όλους όσους συνέβαλαν σ’ αυτό το αξιόλογο έργο.

*Αρχαιολόγος