Γράφει ο Χρήστος Α. Πλειώτας*

Πεποίθησή μου είναι ότι οι παρούσες πολιτικές συνθήκες έχουν αφαιρέσει κάθε επιχείρημα υπεράσπισης του υπάρχοντος εκλογικού νόμου, ο οποίος είναι εμφανώς αναντίστοιχος με την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα.

Μπορεί κάποιος σήμερα να υποστηρίξει ως λογική πολιτική πρόταση τον παραδοσιακό δικομματισμό; Φρονώ όχι. Το εκλογικό σώμα χαρακτηρίζεται από έντονη κινητικότητα που οδηγεί αναγκαία σε συνεχείς αναδιατάξεις των πολιτικών δυνάμεων, υποδεικνύοντας στους εκλεγμένους ως μόνη οδό πολιτικής τους σωτηρίας, τις προγραμματικές συγκλήσεις και συνεργασίες.

Ο εκλογικός νόμος βάσει του οποίου διεξάγονται οι Εθνικές, Περιφερειακές και Τοπικές εκλογές είναι το δεύτερο, εκτός απ’ το Σύνταγμα μεθοδολογικό εργαλείο, για τον καθορισμό του πολιτικού συστήματος της χώρας.

Δυστυχώς στην Ελλάδα το ισχύον Σύνταγμα, δεν προβλέπει το εκλογικό σύστημα βάσει του οποίου θα διεξάγονται ενιαία, όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Ο καθορισμός του εκλογικού συστήματος επαφίεται στην εκάστοτε κυβέρνηση, η οποία συναρτά την επιλογή του, με την πορεία του κυβερνητικού της έργου και τις εκλογικές προγνώσεις της, περί του επερχόμενου εκλογικού της ποσοστού.

Οι Έλληνες ψηφίζουμε απ’ το 1844. Από τότε έως και σήμερα ποτέ δεν ψηφίσαμε με απλή αναλογική. Εξαίρεση ήταν οι εκλογές του 1956 που διεξήχθησαν με ένα μικτό πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα με διαφοροποίηση των εκλογικών περιφερειών, ανάλογα με τον αριθμό των βουλευτών τους. Ήταν το επονομαζόμενο τριφασικό εκλογικό σύστημα, το οποίο επικρίθηκε ιστορικά ως δείγμα της Ελληνικής Καχεκτικής Δημοκρατίας (βλ. Ηλίας Νικολακόπουλος Καθηγητής Πανεπιστημίου στο έργο του: Κόμματα και εκλογές 1946 – 1967 Αθήνα – Παπάκης σελ. 196 – 197 ).

Στις μετά το 1956 εκλογές το μη αναλογικό εκλογικό σύστημα της εποχής ενέδωσε ή καλύτερα κατέγραψε και υπέθαλψε σοβαρά περιστατικά βίας και νοθείας του εκλογικού αποτελέσματος, που οδήγησαν στην δικτατορία. Μετά την δικτατορία, συνεχίστηκαν οι εκλογικές αναμετρήσεις με εκλογικά συστήματα μη αναλογικά.

Με ανακούφιση υποδέχομαι την είδηση, ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019 θα γίνουν με εκλογικό σύστημα την απλή αναλογική.

Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι ο αριθμός των εδρών που θα λάβουν οι Δημοτικοί συνδυασμοί στο κάθε Δημοτικό Συμβούλιο εξαρτάται απ’ τις ψήφους τους, χωρίς καμία πριμοδότηση ή μπόνους.

Φρονώ ότι η απλή αναλογική διασφαλίζει την γνήσια καταγραφή των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων ενός Δήμου, στη βάση της αρχής της ισοδυναμίας της ψήφου. Είναι η μόνη που δίδει δημοκρατική νομιμοποίηση στο πολιτικό σύστημα, ώστε να διαμορφώσει πολιτικές συζητήσεις, συνεργασίες και συμφωνίες, για την υπέρβαση της στασιμότητας και της μετριότητας. Το παρόν εκλογικό σύστημα είναι ανεπαρκές. Είναι κοινός τόπος ότι η σημερινή σύνθεση των δημοτικών συμβουλίων, δεν ανταποκρίνεται στην βούληση και τις πεποιθήσεις των δημοτών. Η απλή αναλογική αποτελεί θεωρητικά το ποιο δίκαιο εκλογικό σύστημα όσο κι αν δέχεται την κριτική, ότι δεν παράγει ισχυρές πλειοψηφίες.

Γιατί όμως κατά την γνώμη μου θα πρέπει και Συνταγματικά να παγιωθεί στην χώρα μας η απλή αναλογική:

Πρώτον προκειμένου το προκύπτον εκλογικό αποτέλεσμα να έχει την πραγματική πολιτική, κοινωνική και λειτουργική επιβεβαίωση, που ο ίδιος ο λαός ως κυρίαρχος κατά το Σύνταγμα του δίδει με την ψήφο του, γεγονός που διασφαλίζει την δημοκρατικότερη νομιμοποίηση του εκάστοτε εκλογικού αποτελέσματος. Πιστεύει κανείς πως στις έως σήμερα διεξαχθείσες Δημοτικές εκλογές επιβεβαιώνεται αντιπροσωπευτικά και κατ’ επέκταση κοινωνικά, ό,τι ψηφίζουμε; Όταν η κατανομή των εδρών στα Δημοτικά Συμβούλια γίνεται με άνισους και όχι αναλογικούς του πραγματικού εκλογικού αποτελέσματος όρους; Όταν ο πρώτος Δημοτικός συνδυασμός λαμβάνει έδρες περισσότερες από αυτές που του αναλογούν, σε σχέση με τις ψήφους του; Όταν οι μικρότεροι συνδυασμοί δεν λαμβάνουν αντίστοιχες των ψήφων τους έδρες;

Δεύτερον: Γιατί η απλή αναλογική εφαρμόζεται κατά την διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε όλα τα συλλογικά όργανα του Δήμου, προεχόντως δε κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων των Δημοτικών Συμβουλίων και είναι αναντίστοιχο να μην εφαρμόζεται κατά την διαδικασία εκλογής των προσώπων που στελεχώνουν τα Δημοτικά Συμβούλια.

Στο Δημοτικό Συμβούλιο, που είναι το κατ’ εξοχήν πολιτικό και καθοδηγητικό όργανο του Δήμου, όσον αφορά την λήψη μίας απόφασης, εφαρμόζεται η απλή αναλογική, με την ισοδύναμη καταγραφή της ψήφου του κάθε δημοτικού συμβούλου πλειοψηφίας και μειοψηφίας, καταγράφεται δε πλειοψηφία, μόνον εφόσον η πραγματικές ψήφοι ξεπεράσουν το 50% του αριθμού των εδρών συν μία. Έχετε δει στο Δημοτικό Συμβούλιο να θεωρείται προνομιακή (π.χ. διπλή, άλλως ενισχυμένη) η ψήφος των συμβούλων της πλειοψηφίας, έναντι αυτής των συμβούλων της μειοψηφίας;

Σε παράλληλη αντιστοιχία με το Δημοτικό Συμβούλιο, η απλή αναλογική εκφράζεται για την διαμόρφωση της πλειοψηφίας και στις αποφάσεις των άλλων συλλογικών οργάνων του Δήμου (π.χ. Οικονομικής επιτροπής).

Τρίτον: Διότι η απλή αναλογική εφαρμόζεται σε όλες τις δευτερογενείς πολιτικές και κοινωνικές συλλογικότητες, που όμως παράγουν σημαντική πολιτική ενέργεια.

Τα συνδικαλιστικά σωματεία, οι συνεταιριστικές οργανώσεις, όλες οι μορφές έκφρασης κοινωνικής και επαγγελματικής δράσης με σαφές πολιτικό στίγμα, με την απλή αναλογική εκλέγουν τα Διοικητικά τους συμβούλια και κατά την απλή αναλογική αποφασίζουν και λαμβάνουν αποφάσεις. Όλες δηλαδή οι ψήφοι κατοχυρώνονται όπως πραγματικά έχουν στους υποψήφιους συνδυασμούς, εξασφαλίζοντάς τους αναλογικά του ποσοστού τους, τις έδρες που καταλαμβάνουν.

Οι επικριτές της απλής αναλογικής φοβούνται, ότι με το εν λόγω σύστημα ο συνδυασμός που πλειοψήφησε θα είναι όμηρος μειοψηφιών. Με άλλα λόγια λένε ότι θα κυβερνούν οι μειοψηφίες.

Απ’ την στιγμή που δεχόμεθα όμως ως έννοιες παρωχημένες στον χώρο της τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους ιδεολογικούς, προγραμματικούς και κομματικούς διαχωρισμούς, τί νόημα έχουν τέτοιες φοβίες;

Τέτοιου είδους απόψεις, αποκλείουν ικανότατα στελέχη απ’ την τοπική αυτοδιοίκηση, μία αυτοδιοίκηση που κακά τα ψέματα διαθέτει ένα πολιτικό προσωπικό, μειωμένων επιδόσεων και αποδόσεων.

Αυτό είναι το βασικό της πρόβλημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Το κακής ποιότητας στελεχιακό της δυναμικό. Για να αποτραπεί η περαιτέρω φτώχεια, η ανεπάρκεια και η παρακμή που σήμερα βιώνουν τα Δημοτικά Συμβούλια από πλευράς ανθρώπων που τα στελεχώνουν (προς θεού δεν ομιλώ γενικώς, αλλά κατά κανόνα) απαιτείται βαθιά και ριζική μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», η οποία θα ενισχύσει τις προκύπτουσες μέσα από τις Δημοτικές εκλογές συνεργασίες, μεταξύ των Δημοτικών συνδυασμών που θα εκπροσωπηθούν, στο πλαίσιο εφαρμογής της απλής αναλογικής.

Ο «Καλλικράτης» ενίσχυσε τους περιορισμούς των συνεργασιών μεταξύ των δημοτικών παρατάξεων και των προσώπων των Δημοτικών Συμβουλίων και κράτησε χαμηλά τις επιδόσεις του ανθρώπινου - πολιτικού δυναμικού της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κατ’ εμέ ο στόχος είναι ένας: Η τοπική Αυτοδιοίκηση στις εκλογές του 2019 να αξιοποιήσει όλο το ικανό ανθρώπινο δυναμικό της, χρησιμοποιώντας το, χωρίς κανέναν αποκλεισμό. Αυτό μόνο η απλή αναλογική το εγγυάται.

Θέλουμε ή δεν θέλουμε ακέραια αντιπροσωπευτικά των τοπικών κοινωνιών συλλογικά όργανα;

Θέλουμε ή δεν θέλουμε ισχυρή τοπική Αυτοδιοίκηση;

Η κεντρική εξουσία γνωρίζει ότι η πολυπόθητη αποτελεσματική διοίκηση και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, διέρχεται μέσα από μία ισχυρή και αποκεντρωμένη τοπική αυτοδιοίκηση, όμως πως η τελευταία θα «σηκώσει» το βάρος αυτό, όταν δεν διαθέτει το κατάλληλο και ικανό έμψυχο πολιτικό δυναμικό;

Μόνο η απλή αναλογική μπορεί να δημιουργήσει ευρύτερες συνεργασίες μεταξύ ενός ποιοτικότερου, πλουσιότερου (από πλευράς συνεργαζομένων προσώπων) και ικανότερου ανθρώπινου δυναμικού, για να πάει μπροστά η τοπική αυτοδιοίκηση και η χώρα.

Ακούω και βλέπω να διαμορφώνονται σιγά σιγά οι εκλογικοί συνδυασμοί των επερχόμενων Δημοτικών εκλογών του 2019, στην Σπάρτη.

Με πιάνει θλίψη με τα πρόσωπα και τις ιδέες τους. Ίδιοι άνθρωποι, ίδιες ιδέες, ίδιες παρωχημένες αντιλήψεις. Ένας λόγος ρηχός, καθόλου θελκτικός, κουραστικός, μη εμπνευσμένος. Πραγματικά, κρίμα για την Σπάρτη: Να βιώσει και πάλι το ίδιο ξαναζεσταμένο σκηνικό του παρελθόντος. Δεν το αξίζει. Το μόνο ευχάριστο είναι ότι τα πρόσωπα αυτά, βάλλουν κατά της απλής αναλογικής. Όσο βάλλουν εναντίον της, τόσο ενδυναμώνεται η ανάγκη καθιέρωσής της, απλά και μόνον, διότι δεν είναι ικανά να επιχειρηματολογήσουν και να πείσουν για το αντίθετο.

Αναντίρρητα το κάθε εκλογικό σύστημα έχει τα υπέρ και τα κατά του. Όμως το θέμα εστιάζεται στο τί Δημοτικό Συμβούλιο και Δήμαρχο θέλουμε. Θέλουμε Δημοτικό Συμβούλιο περιορισμένης κοινωνικής ευθύνης; Θέλουμε Δημαρχοκεντρικό σύστημα διακυβέρνησης του Δήμου; Ή αναγκαία επιζητείται να διαμορφωθεί επιτέλους μία κοινωνική συνείδηση, που θα ελέγχει ξεχωριστά τον κάθε δημοτικό σύμβουλο, έξω από κομματικές γραμμές και ιδεοληψίες, για να παραχθούν επιτέλους οι αναγκαίες πολιτικές συναινέσεις και συμπεριφορές, που έχει ανάγκη ο Δήμος Σπάρτης ώστε να γίνει πράξη το πέταγμα προς τα εμπρός;

Σταματώ προς το παρόν εδώ. Σίγουρο είναι ότι θα επανέλθω και με άλλες απόψεις μου. Για ένα όμως είμαι πεπεισμένος: Η απλή αναλογική δεν θα δημιουργήσει ακυβερνησία στους Δήμους. Το αντίθετο: Θα δημιουργήσει λειτουργικές, αντιπροσωπευτικές πλειοψηφίες, που θα έχουν αναγκαία επενδύσει στην λογική των συνθέσεων, των συγκλήσεων και των συνεργασιών, στη βάση συγκεκριμένων προγραμματικών προτάσεων, που τόσο έχουν ανάγκη οι Δήμοι. Έναντι του μεγάλου αυτού κέρδους, κάθε φόβος ή φοβία περί ισχυρής πιθανότητας «παραλυτικής» ακυβερνησίας πρέπει να υποχωρεί.

*Δικηγόρος

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr