Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν

Γράφει η Ποτούλα Πασχαλίδη

«Καλλίτερα να προλαμβάνεις (την ασθένεια) παρά να την θεραπεύεις», είπε ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, 2.500 χρόνια πριν. Το σοφό ρητό του Ιπποκράτη, ενώ αναφέρεται στις ασθένειες, μπορεί ,άνετα, να χρησιμοποιεί για να δώσει λύσεις και σε άλλα πολλά και σοβαρά θέματα που ταλανίζουν τον άνθρωπο στην καθημερινότητα του.

Ένα θέμα που απασχολεί κατά κόρον την σημερινή πραγματικότητα είναι το πρόβλημα των απορριμμάτων (σκουπιδιών). Όσο πιο πολιτισμένοι είμαστε, λέγεται, τόσο πιο πολλά σκουπίδια παράγουμε. Δηλαδή ο όγκος των σκουπιδιών μας μετρά και τον πολιτισμό μας. Τελικά, βρίθουμε πολιτισμού, το μαρτυράνε τα σκουπίδια μας.

Όλα ωραία και καλά, αλλά τι γίνεται με την αποκομιδή και την διαχείριση τους; Κάθε τόπος έχει και τον δικό του τρόπο να τα ..ξεφορτωθεί. Η Δανία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Γερμανία, για παράδειγμα, διαθέτουν δεκάδες μονάδες αποτέφρωσης, επεξεργασίας και ανακύκλωσης σκουπιδιών, δηλαδή υπερσύγχρονα εργοστάσια τα οποία μετατρέπουν τα απορρίμματα σε ενέργεια και θέρμανση με τεράστια οφέλη για το περιβάλλον αλλά και την τσέπη των κατοίκων. Στην χώρα μας υπάρχει η …παραδοσιακή ταφή των απορριμμάτων με όποιες συνέπειες στο περιβάλλον και στον υδροφόρο ορίζοντα. Και γίνονται συσκέψεις επί συσκέψεων για το πρόβλημα και για τους ΧΥΤΑ και το μόνο που καταφέρνουν είναι να στοιβάζονται τα πρόστιμα από την Ε.Ε. και τέλος να μη υπάρχει.

Όμως τι κάνουμε εμείς οι πολίτες και πώς διαχειριζόμαστε το σημαντικό αυτό πρόβλημα που, εκτός των άλλων, έχει και επιπτώσεις στην υγεία μας; Απολύτως τίποτα. Στεκόμαστε απαθείς και αφήνουμε τον άλλο να βγάλει το φίδι από την τρύπα. Κάνουμε κακή διαχείριση των προϊόντων που χρησιμοποιούμε και πετάμε τόσα υλικά που θα μπορούσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν με άλλη μορφή. Αδιαφορία έλλειψη παιδείας και οχαδελφισμός επιτείνουν το πρόβλημα. Κι όμως, αν βάζαμε και εμείς ένα χεράκι, θα καταφέρναμε να αλαφρύνουμε το πρόβλημα. Μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους. Άλλωστε, κάποιοι στην αδιαφορία μας ποντάρουν και έχουν …διάφορο.

Όλα αυτά σκεπτόμουν, φέρνοντας στην μνήμη την γιαγιά μου. Όταν λοιπόν πηγαίναμε, το Πάσχα και τον Δεκαπενταύγουστο στην Δόξα, στην αγαπημένη Γορτυνία, είχα μια απορία. Δεν έβλεπα πουθενά να έχουν σκουπιδοτενεκέ, όπως είχαμε εμείς στο σπίτι μας στην Σπάρτη. Δεν ρώτησα ποτέ γιατί, αλλά την απορία την είχα πάντα στο παιδικό μυαλό μου. Πέρασαν τα χρόνια και κατάλαβα τον λόγο μη ύπαρξης, παρατηρώντας όσα συνέβαιναν στο σπιτικό της γιαγιάς τις λίγες μέρες που ήμασταν οικογενειακώς εκεί.

Πρώτα από όλα, τα βασικά προϊόντα για την διατροφή τους, λαχανικά και φρούτα, τα είχαν στην αυλή τους, αυτά μάζευαν, αυτά μαγείρευαν. Και πάντα στην εποχή τους και όχι μελιτζάνες τον Χειμώνα. Στο κατώι, το βαρέλι με το κρασί το πιθάρι με το λάδι τα σακιά με το αλεύρι και απόξω τα ζωντανά (κότες, κατσίκες, γουρούνι) για την επιβίωση τους. Τα απομεινάρια από την παρασκευή του φαγητού κατέληγαν στα ζωντανά όπως και τα αποφάγια. Και τα λίγα τρόφιμα που αγόραζαν από το παντοπωλείο (ζάχαρη, ρύζι, όσπρια κλπ) σε χάρτινες σακούλες τα κουβάλαγαν. Και σαν μαγείρευαν το προϊόν, η χαρτοσακούλα είχε χίλιες δυο χρήσεις. Και τα ρούχα σαν πάλιωναν, δεν κατέληγαν στα σκουπίδια, όπως, δυστυχώς, γίνεται σήμερα κατά κόρον. Γίνονταν λουρίδες και στον αργαλειό κατέληγαν σε κουρελούδες. Και η κοπριά των ζώων πολύτιμο λίπασμα για τα φυτά τους γινότανε. Τα απειροελάχιστα σκουπίδια που δεν ήταν αξιοποιήσιμα, τα έθαβαν σε μιαν άκρη του κήπου. Τελικά, με αυτό τον τρόπο διαχείρισης, τι τον χρειάζονταν τον σκουπιδοτενεκέ;

Αυτά και πολλά άλλα παρατηρούσα στο σπίτι της γιαγιάw και στο τέλος κατάλαβα τι συνέβαινε. Εκεί στο ορεινό χωριό, οι αγράμματοι και αμόρφωτοι άνθρωποι, έκαναν ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ των πάντων και ας μην το γνώριζαν.

Ο σημερινός τρόπος ζωής, φυσικά, δεν επιτρέπει τέτοιου είδους διαχείριση. Δεν υπάρχουν πιά αυλές και κατώγια στα σπίτια. Σε πολυκατοικίες μένουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Πιο πολλά από τα χρειαζούμενα τα αγοράζουν και δεν τα φτιάχνουν όπως παλιά. Και έχουν τόσο αποχαυνωθεί, που δεν ψάχνουν, αλλά αγοράζουν ότι βρουν μπροστά τους στα Σουπερμάρκετ, τα περισσότερα των οποίων εξυπηρετούν συμφέροντα πολυεθνικών. Όλα συσκευασμένα σε πλαστικό και στο τέλος βουνό τα βλαβερά κατάλοιπα από τις συσκευασίες. Και όσοι ασχολούνται με την ανακύκλωση να θεωρούνται γραφικοί και να λοιδορούνται. Είναι θέμα παιδείας και χρειάζεται πολλή δουλειά για να πάρει μπροστά το σύστημα και να λιγοστέψουν τα σκουπίδια.

Και όσον αφορά τους Δήμους, καλό θα ήταν να ξεκινήσουν εκστρατεία για την ανακύκλωση και την διαλογή στην πηγή, αλλά με ανταποδοτικά οφέλη. Γιατί, εκτός από τους συνειδητοποιημένους στην προστασία του περιβάλλοντος, οι άλλοι (και είναι δυστυχώς οι περισσότεροι) αν δεν έχουν διάφορο, δεν σηκώνονται από τον καναπέ!

Αντί λοιπόν να σχολιάζουμε, να κρίνουμε και να κατακρίνουμε (όχι άδικα) αυτούς που δεν κάνουν σωστά την δουλειά τους , αυτούς που …διαχειρίζονται τα σκουπίδια, ας αναλογιστούμε εμείς τι κάνουμε για να μην είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα. Ας σταθούμε και μια φορά μπροστά στις ευθύνες μας. Δεν φταίνε πάντα μόνον οι άλλοι!