του Παναγιώτη Τζουνάκου*

Και τα δυο βιβλία επιχειρούν να προσεγγίσουν και να αναδείξουν – πέρα αρχικά από μια γενική εικόνα υπαρξιακής θεώρησης – την κατάσταση που επικρατεί στη σημερινή κοινωνία, τις εγκληματικές επιλογές και ενοχές του πολιτικού συστήματος και να καταχωρήσουν τις τεράστιες ευθύνες σε αυτούς που είχαν τη διακυβέρνηση για πολλά χρόνια και οδήγησαν τη χώρα στην καταστροφή. Έχουν σκοπό να προβληματίσουν και να συμβάλουν πρώτα στη συνειδητοποίηση των αιτίων και στη συνέχεια στην αλλαγή της νοοτροπίας, της στάσης και της συμπεριφοράς.

Η πλήρης ασυδοσία, η ανεξέλεγκτη και άναρχη πολιτική των αποφάσεων χωρίς προσανατολισμό και κατεύθυνση, ο συνεχής υπερδανεισμός και ο χρηματισμός των ημετέρων μέσω των κομμάτων εξουσίας, οι αδυναμίες, οι ανικανότητες και οι συνειδητές ή μη επιλογές των πολιτικών ηγεσιών έφεραν την ανέχεια, τη θλίψη, την κατάθλιψη. Το ένα σκάνδαλο διαδέχεται το άλλο και η κοινή γνώμη σοκαρισμένη στέκεται άναυδη μπροστά στα ατέλειωτα ληστρικά φαινόμενα του πολυγώνου της διαπλοκής και της διαφθοράς, των θαλασσοδανείων κ.λπ. των βαρόνων της οικονομικής ελίτ. Λίστες οικονομικών φοροφυγάδων καταφθάνουν από το εξωτερικό, ενώ συνεχώς αποκαλύπτονται μεγάλου μεγέθους οικονομικά εγκλήματα. Αυτές οι τραγικές καταστάσεις, ο πλουτισμός των λίγων σε βάρος των πολλών, η προκλητική στάση και η ατιμωρησία των ενόχων διέγειραν τη μνήμη και συντέλεσαν ώστε να ανασύρω τις βασικές ιδεολογικές αναφορές των νεανικών μου χρόνων, οι οποίες δυστυχώς σήμερα επαληθεύονται απόλυτα.

Γίνεται αναφορά στο οργανωμένο καθεστώς του ελέγχου και της κυριαρχίας, που τα πλοκάμια του έχουν περισφίξει όλες τις δραστηριότητες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής και το δομημένο κράτος είναι οργανωμένο με βάση συγκεκριμένα πρότυπα, το οποίο κατά κύριο λόγο υπηρετεί και προστατεύει τα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας έχοντας για μακρύ του χέρι το πολιτικό σύστημα. Το σημερινό κατάντημα είναι αποτέλεσμα συνειδητών επιλογών και σκοπιμοτήτων, διαχρονικών διαδικασιών και διεργασιών ενός συστήματος χαφιεδισμού, ρουσφετιού, υποτέλειας, υπακοής και υποταγής.

Αφήνεται έντεχνα και σκόπιμα να πλανάται μιας μορφής ενοχή στον απλό πολίτη για τη συμμετοχή του ή μη στην παρέκκλιση και την εκτροπή. Δεν θα επιτρέψουμε να επιμεριστούν οι ευθύνες των πραγματικών αυτουργών, ώστε να αποποιηθούν ένα μερίδιό τους και να το φορτώσουν στις πλάτες άλλων. Έχουν κύρια και αποκλειστικά την ευθύνη αυτοί που έβαζαν φαρδιά-πλατιά την υπογραφή τους για πάνω από σαράντα χρόνια. Τώρα, αν φταίμε οι υπόλοιποι, ναι φταίμε για την απεριόριστη ανεκτικότητα και ανοχή που δείξαμε όλα αυτά τα χρόνια.

Η πορεία για πραγματική αλλαγή θα χαραχθεί από τις υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας με το πέρας των εξαναγκαστικών προγραμμάτων και την απομάκρυνση όλων εκείνων που άμεσα ή έμμεσα λεηλάτησαν και καρπώθηκαν τον πλούτο της χώρας, διέλυσαν την παραγωγική βάση της οικονομίας και οδήγησαν στην σκληρή επιτροπεία των Βρυξελλών και του ΔΝΤ, από εκείνους που το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα και τα ξεδιάντροπα, επιεικώς απαράδεκτα, χωρίς άδεια και δεοντολογικούς κανόνες ΜΜΕ που δεν έχουν διαβρώσει και δεν έχουν εντάξει στους υπηρέτες τους, στην υπηρεσία τους. Με αυτούς που αντιστέκονται με ευσυνειδησία και αξιοπρέπεια, με καθαρότητα και εντιμότητα και πορεύονται ακόμη όρθιοι δίνοντας καθημερινά τη μάχη απέναντι στα ντόπια και στα ξένα αρπαχτικά.

Το πρώτο βιβλίο με τον τίτλο «πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις» εκδόθηκε και
κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2016 και επανεκδόθηκε το 2017.

Αρχίζει από τότε που οι νέοι και οι νέες των πανεπιστημίων της Αθήνας την περίοδο της δικτατορίας πρωτοστάτησαν στην κατάληψη της Νομικής τον Φλεβάρη του ’73 και έγραψαν το μεγαλείο του πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του ίδιου χρόνου.

Με τη μεταπολίτευση του ’74, η επαναφορά μιας μορφής δημοκρατίας και η τεχνητή άνοδος του βιοτικού επιπέδου απέτρεπαν τη συνειδητοποίηση και τη βαθιά πολιτικοποίηση σε σχέση με τις παρανομίες και τις ατασθαλίες που συνέβαιναν στην Ελληνική κοινωνία. Έρχεται να επαληθευτεί η θέση του Μαρκούζε ότι «δίνεις στον εργαζόμενο λίγη παραπάνω δύναμη και οικονομική ισχύ, ακριβώς όση χρειάζεται για να τον μετατρέψεις σε μια απολιτίκ καταναλωτική ύπαρξη». Πολλοί από τους νέους εκείνης της εποχής έγλειφαν τα έδρανα της ανυποληψίας, χωρίς αισχύνη, εξαργύρωσαν τους αγώνες με πολύ μικρά τιμήματα, εντάχθηκαν στα πολιτικά κόμματα και απορροφήθηκαν από το σύστημα. Οι συχνές μεταγραφές τους από το ένα κόμμα στο άλλο δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι στράφηκαν στην εξυπηρέτηση προσωπικών και ιδιωτικών συμφερόντων. Οι πιο δυνατοί δεν συμβιβάστηκαν, παρέμειναν μακριά από τις δελεαστικές προτάσεις του πολιτικού συστήματος, δεν πρόδωσαν αρχές και αξίες και δεν αντάλλαξαν τη συνείδηση και την αξιοπρέπεια με θέσεις και αξιώματα και αγωνίζονται μέχρι σήμερα.

Γίνονται σοβαρές επισημάνσεις για το σχολείο, την εκπαίδευση, την παιδεία και την παραπαιδεία με την εμπειρία πολλών χρόνων, αλλά και για τις κινητοποιήσεις και τις καταλήψεις.

Γίνεται αναφορά στην προσφυγική κρίση που είναι τεχνική κρίση, δημιουργία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, την άλωση και ιδιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, αλλά και την προώθηση φτηνών εργατικών χεριών για στυγνή και απόλυτη εκμετάλλευση.

Αναδεικνύεται ο Ελληνικός πολιτισμός, ο σημαντικότερος στα αρχαία χρόνια, αλλά και τα μνημεία από τα οποία τα 17 έχουν ανακηρυχθεί παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, όπου ανάμεσά τους είναι και ο Μυστράς.

Ακολουθούν δύο κείμενα που προσπαθούν να προσεγγίσουν την αυτοδιαχείριση, που είχε εντυπωσιάσει τη δεκαετία του ’70 και το σοσιαλισμό, όπου το πρώτο είναι προϋπόθεση για το δεύτερο. Σήμερα φαίνεται ότι πολλοί επανέρχονται στην κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, αφού μια καθημερινή εφημερίδα, τρεις τουλάχιστον ραδιοφωνικοί σταθμοί και κάποιες παραγωγικές μονάδες ισχυρίζονται ότι λειτουργούν με αυτοδιαχειριστικούς κανόνες.

Το τελευταίο κείμενο, τελείως διαφορετικό από τα προηγούμενα, επιχειρεί να ανιχνεύσει και να αναδείξει τις δυνατότητες της εσωτερικής ύπαρξης. Οι δυνάμεις που έχει ο καθένας μέσα του είναι τεράστιες. Οφείλει να κάνει την εσωτερική ανασκαφή του και θα εκπλαγεί από τον πλούτο των αισθημάτων, των ιδεών και των αξιών, αλλά και των ιδιαίτερων ικανοτήτων και δεξιοτήτων που διαθέτει. Η απελευθέρωσή τους και η ένταξή τους στη ζωή αποτελούν ύψιστη προσφορά στην ανθρώπινη υπόσταση και παρουσία.

Το δεύτερο βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από δύο μήνες.

Αρχικά είχα δώσει τον τίτλο επί των τύπων των ήλων γιατί η αποτύπωση των πληγών πνευματικών και σωματικών, ήταν το κύριο θέμα της επεξεργασίας μου. Στο τέλος μετά από την ολοκληρωμένη ανάγνωση έκλινα προς τα «βαθιά ρήγματα της σύγχρονης βαρβαρότητας», η οποία βαρβαρότητα έχει εισβάλει για τα καλά και ολοένα επεκτείνεται στις ψυχές των ανθρώπων και αλλοιώνει συνειδήσεις, βασικά «πιστεύω» και διαχρονικές αξίες και αναδεικνύει, προβάλλει και επιβάλλει νέου τύπου πράξεις και συμπεριφορές.

Η βαρβαρότητα παρουσιάζεται με πολλές μορφές: την πολιτική, την κοινωνική, τη θρησκευτική, την πολιτιστική και έχει αναδειχθεί στο παρελθόν από σημαντικούς διανοητές και στοχαστές. Αξίζει να σταθούμε στον Ελύτη που έχει γράψει: «Την βλέπω, τη βαρβαρότητα, ν’ άρχεται μεταμφιεσμένη για τον πλήρη εξευτελισμό και ατίμωση του ανθρώπου». Διαρρηγνύει κάθε έννοια ηθικού πλαισίου, ποδοπατεί αρχές και αξίες και ισοπεδώνει προσδοκίες και ελπίδες με τις οποίες σύμφυτα πορεύεται η ανθρώπινη ύπαρξη.

Γιατί βαρβαρότητα είναι το κατάντημα στα παγκάκια και στα πεζοδρόμια, όχι πια μόνο στην οδό Αθηνάς και τα γύρω στενά, αλλά και στα πιο κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας, όπως στην Πανεπιστημίου, την Σταδίου, ακόμη και στην πλατεία Συντάγματος απέναντι από τη Βουλή. Δυστυχώς το φαινόμενο αυτό είναι ορατό και στην πόλη μας.

Γιατί βαρβαρότητα είναι το μαχαίρωμα άστεγου από άστεγο, πριν από λίγες μέρες, στη διεκδίκηση καλύτερης θέσης στη γωνία του πεζοδρομίου μέσα στα χαρτόνια και τα κουρέλια.

Γιατί βαρβαρότητα είναι η μείωση των μισθών και των συντάξεων από εργαζόμενους, που δεν έφταιξαν σε τίποτα και καλούνται να πληρώσουν τις επιλογές, τα πάρτι και το φαγοπότι άλλων.

Γιατί βαρβαρότητα είναι η ανεργία και οι αποδοχές πείνας των νέων που μπαίνουν στην παραγωγή, με τα εξαντλητικά ωράρια εργασίας, αλλά και η φυγή στο εξωτερικό, στο πικρό ψωμί της ξενιτιάς από τα λεγόμενα του Ευάγγελου Παπανούτσου από το 1975.

Γιατί βαρβαρότητα είναι η ψυχική κατάπτωση της πλειονότητας ενός λαού, ο κλονισμός της υπαρξιακής υπόστασής του και η βουλητική και συνειδητή ταπείνωσή του.

Στην αρχή παρουσιάζεται μια γενική θεώρηση της κατάστασης που υπάρχει και επικρατεί μέσα στην κοινωνία και γίνεται η επίκληση του ανθρώπου ως του κύριου και του μοναδικού φορέα της δύναμης για αλλαγή.

Στη συνέχεια χωρίζεται σε τρία μέρη.

Στο πρώτο με τον τίτλο «υπαρξιακή αντίληψη», εκτίθενται ανάγλυφα εικόνες κοινωνικών περιστατικών από την καθημερινή ζωή, οι επιδράσεις τους και οι επιπτώσεις τους στο σύνολο των ανθρώπων.

Στο δεύτερο με τον τίτλο «ο αντίλογος», στιγματίζεται η εκτροπή από την κανονικότητα των κοινωνικών συμπεριφορών, στην οποία η ευρεία κοινωνία εγκλωβισμένη και παρασυρμένη ανταποκρίνεται τις περισσότερες φορές άκριτα, ίσως και απερίσκεπτα. Είναι κείμενα, μερικά εκ των οποίων έχουν δημοσιευθεί στον Λακωνικό Τύπο και στις ιστοσελίδες lakonikos.gr και notospress.gr, όμως εδώ είναι περισσότερο επεξεργασμένα και ολοκληρωμένα.

Στο τρίτο με τον τίτλο «η συνειδητοποίηση και η αντίδραση των υποτελών», δίνεται η μορφή της παγκόσμιας εξουσίας και η πορεία της χώρας μετά τον πόλεμο αναφέροντας τα σημαντικότερα γεγονότα που τη σημάδεψαν και την οδήγησαν στη χρεοκοπία και την κατάρρευση. Επιχειρείται η στόχευση και η ανάδειξη των πραγματικών πηγών από τις οποίες εκπορεύονται τα δεινά, η αναγνώριση του διαλόγου ως μέσου συνάντησης και προσανατολισμού, η καθιέρωση της άμεσης δημοκρατίας, αλλά και οι προσπάθειες και οι αγώνες που χρειάζονται σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της εξάρτησης και της υποτέλειας, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος προς την πραγματική απελευθέρωση.

Κλείνοντας, θεωρώ ότι ήταν γόνιμη η συνάντηση και η επικοινωνία μας απόψε. Φεύγουμε όλοι λίγο παραπάνω σκεφτικοί και προβληματισμένοι, γιατί δεν βρεθήκαμε εδώ για να περάσουμε την ώρα μας, αλλά για να σταματήσουμε το χρόνο. Να επικεντρωθούμε στα οξυμένα προβλήματα και να αναζητήσουμε τρόπους για την επίλυσή τους. Η κριτική ικανότητα, ο συλλογισμός, οι ανησυχίες και οι αναζητήσεις, αλλά και η απόδειξη της συμπόνιας, της αλληλεγγύης και της προσφοράς προς τους δοκιμαζόμενους και εξασθενημένους συνανθρώπους μας είναι χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τον άνθρωπο και τα οποία θα πρέπει να είναι ενταγμένα στην καθημερινότητα συνυφασμένα με την ύπαρξή μας, τη ζωή μας. Τα πάντα είναι ανάγκη συνεχώς να βελτιώνονται, να διευρύνονται, να διαφοροποιούνται και να αλλάζουν. Όταν παίρνουμε μέρος σε συζήτηση και διάλογο προκαταβολικά σημαίνει ότι έχουμε τη διάθεση να δεχθούμε και διαφορετικές αντιλήψεις, κρίσεις και προτάσεις και ενδεχομένως να αλλάξουμε γνώμη και θέσεις. Πιστεύω πως η ολόπλευρη ενημέρωση και η ανταλλαγή απόψεων συνέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση για όλους.

Πρώτα-πρώτα να ευχαριστήσω όλους εσάς, αλλά και την κάθε μία και τον καθένα προσωπικά, που αφιερώσατε το χρόνο σας για να βρεθούμε όλοι εδώ μαζί και να αγγίξουμε τη δίνη των προβλημάτων με την ιδιαιτερότητα βέβαια που διακρίνει τον καθένα. Η αυθόρμητη παρουσία σας, η αγωνία και η ανησυχία όλων για την πορεία της χώρας μας ενισχύει και ενδυναμώνει την πεποίθηση και μας προτρέπει να συνεχίσουμε με το δημόσιο λόγο, με την πένα μας, αλλά και με οποιοδήποτε άλλο μέσο, να πιέσουμε και να οδηγήσουμε σε καλύτερες μέρες εμάς και τα παιδιά μας.

Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω δημόσια τις ευχαριστίες μου στον Γιώργο Κώτσο και την Σοφία Αντωνάκου, από τις εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦή, οι οποίοι με πολύ φροντίδα, μεράκι και ιδιαίτερη επιμέλεια συντέλεσαν στην εξαιρετική εμφάνιση και των δύο βιβλίων.

Ακόμη στην Μαθηματικό Χρύσα Τουμάνη και την Φιλόλογο Κωνσταντίνα Καπερώνη, οι οποίες με μεγάλη προθυμία ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μου. Ιδιαίτερη αναφορά οφείλω στην ιδιοκτήτρια και διευθύντρια του Λακωνικού Τύπου και του lakonikos.gr, δημοσιογράφο Χριστιάνα Χιώτη όχι μόνο για την άριστη συνεργασία που έχουμε ήδη τέσσερα χρόνια τώρα, αλλά και για τον αμερόληπτο τρόπο που προβάλλει τα γεγονότα της Λακωνίας, καθώς και τα σημαντικότερα από την κεντρική πολιτική σκηνή. Αξίζει η μοναδική ημερήσια εφημερίδα της Λακωνίας να στηριχθεί από όλους και ας μας κοστίσει ο πρωινός μας καφές μισό ευρώ παραπάνω παρέα με την εφημερίδα.

Για τον Σταύρο τι να πω. Ό, τι και να πω θα τον αδικήσω. Η πνευματική του καλλιέργεια, ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τα πράγματα και το πλεονέκτημα-χάρισμα στην επικοινωνία που διαθέτει τον κάνουν ξεχωριστό. Τον ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση στην πρόσκλησή μου και τον καλώ να επανέλθει στην ενεργό πολιτική και κοινωνική ζωή και δράση, γιατί η Λακωνία και όχι μόνο τον έχουν ανάγκη, αλλά και γιατί το αξίζει.

Και πάλι σας ευχαριστώ όλες και όλους για την τιμή που μας κάνατε.

*ομιλία κατά την παρουσίαση των δυο βιβλίων του στις 14/5/2018 στην ΠΕΣ.

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr