Κάρολος Δαρβίνος

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Ήταν γεωλόγος, ερευνητής της φύσης και ασχολήθηκε με την επιστημονική μελέτη των ζώων και των φυτών. Υπήρξε ο θεμελιωτής της «θεωρίας της εξέλιξης» των ειδών της ζωής και αποφάνθηκε ότι όλα έχουν κοινή καταγωγή, δηλ. τους ίδιους προγόνους και έχουν διαμορφωθεί με την πάροδο των χιλιετιών. Τη διαδικασία της εξέλιξης, σύμφωνα με την οποία οι οργανισμοί που είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον επιβιώνουν και αναπαράγονται περισσότερο δηλ. δίνουν περισσότερους απογόνους από τους λιγότερο προσαρμοσμένους, την ονόμασε “Φυσική επιλογή”.

Γεννημένος στην Αγγλία στις 12 Φεβρουαρίου του 1809 (απεβίωσε 19/4/1882) από μικρός έδειξε ενδιαφέρον για τα φυσικά φαινόμενα, ταξίδεψε πολύ και παρέμεινε μεγάλα χρονικά διαστήματα στα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου, στη Γη του Πυρός, τις Άνδεις της Χιλής και τα νησιά Γκαλαπάγκος καταγράφοντας τα ζωικά είδη και πραγματοποιώντας ταυτόχρονα γεωλογικές και βιολογικές παρατηρήσεις. Μελέτησε μεγάλη ποικιλία απολιθωμάτων και ζώντες οργανισμούς και παρατήρησε ότι οι γεωλογικοί σχηματισμοί είναι αποτέλεσμα σταδιακών διαδικασιών σε πολύ μεγάλες χρονικές περιόδους. Επικεντρώθηκε στην εξέλιξη της ανθρώπινης ψυχολογίας και ανέπτυξε την ιδέα ότι ο ανθρώπινος νους και τα επιτεύγματά του είναι αποτέλεσμα της φυσικής και της σεξουαλικής επιλογής, θεωρία η οποία εξακολουθεί να διδάσκεται και σήμερα στην “εξελικτική ψυχολογία” ή κατ’ άλλους ορθότερα στην “αναπτυξιακή ψυχολογία”.

Όπως όλες οι θεωρίες που στηρίζονται σε θεμελιώδη αξιώματα-δόγματα (αναπόδεικτα επιστημονικά), έτσι και Δαρβινική δέχεται ότι:
1. Οι φυσικοί πόροι σε ένα δεδομένο περιβάλλον είναι περιορισμένοι.
2. Τα άτομα ενός πληθυσμού διαφέρουν μεταξύ τους.
3. Τα βασικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τα άτομα ενός πληθυσμού είναι κληρονομήσιμα.

Με τα δεδομένα αυτά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στον αγώνα για την ύπαρξη η επιβίωση δεν είναι τυχαία, αλλά εξαρτάται από κάποια ιδιαίτερα βιολογικά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν σε ορισμένα άτομα να είναι καλύτερα προσαρμόσιμα στο συγκεκριμένο περιβάλλον.

Σύμφωνα με τη θεωρία της εξέλιξης, όλα τα είδη των ζώων και των φυτών που υπήρξαν και εξακολουθούν ακόμη να υπάρχουν στη γη δεν είναι σταθερά και αναλλοίωτα, όπως υποστήριζε ο Αριστοτέλης, αλλά είναι αποτέλεσμα της διαρκούς μεταβολής από μία ή ελάχιστες υποτυπώδεις αρχικές μορφές της. Είναι ένας αγώνας που τον διεξάγουν όλα τα ζωντανά πλάσματα της φύσης και το καθένα αναπτύσσει τις ιδιότητες εκείνες που το βοηθούν να επιβιώσει ή δημιουργεί νέες για την προσαρμογή του στο περιβάλλον, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια, η διαιώνιση.

Η θεωρία της εξέλιξης επέφερε αναστάτωση και επανάσταση στην επιστημονική σκέψη και οδήγησε στην εντυπωσιακή αύξηση των γνώσεων γύρω από τον άνθρωπο και τον φυσικό κόσμο. Επιστήμονες βιολόγοι εξετάζοντας βαθιά, αναλυτικά και εμπεριστατωμένα τη θεωρία της εξέλιξης ισχυρίζονται ότι από πουθενά δεν προκύπτει ότι οι άνθρωποι κατάγονται ή προήλθαν από τους πιθήκους, αλλά αντίθετα υποστηρίζουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και οι ανθρωποειδείς πίθηκοι προήλθαν από έναν κοινό πρόγονο – όπως όλα τα θηλαστικά και ο άνθρωπος – ο οποίος ζούσε στην Αφρική πριν από 6 – 7 εκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια οι δύο εξελικτικά συγγενείς, αλλά διακριτοί, κλάδοι των θηλαστικών εξελίχθηκαν παράλληλα ακολουθώντας ο καθένας τη δικιά του ιδιαίτερη πορεία.

Για τη σχετικά σύγχρονη εξελικτική θεωρία έχουν συγγραφεί πολυάριθμες μελέτες και βιβλία από διαπρεπείς και παγκόσμιου κύρους επιστήμονες, οι οποίοι εξάρουν την επιστημονική και κοινωνική της αξία, τη συμβολή της στην εξήγηση των βιολογικών φαινομένων και ότι χάρις σε αυτήν, μέσω της φυσικής επιλογής, έχει διαμορφωθεί κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη.

Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η βιολογική εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής είναι απλά μια θεωρία και όχι ένα καλά επιβεβαιωμένο φυσικό φαινόμενο. Παρόλα αυτά, οι αντιδράσεις, οι διαμάχες και η εχθρότητα της συγκεκριμένης επιστημονικής εξήγησης του φαινομένου της ζωής – 150 χρόνια από τη δημοσίευση των πρωτοποριακών-ανατρεπτικών ιδεών – που συνάντησε και εξακολουθεί να συναντά ακόμη και σήμερα, είναι απίστευτα έντονες και σκληρές με στόχο την υποβάθμισή της, μέχρι και εκμηδένισή της, παρά την αποδοχή της απ’ την επιστημονική κοινότητα και τη συνεχή επαλήθευσή της μέσα από πλήθος παρατηρήσεων και νεότερων ανακαλύψεων.

Είναι γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά στον τρόπο κατανόησης, αποδοχής ή απόρριψης της θεωρίας της εξέλιξης μεταξύ και των καθηγητών των φυσικών επιστημών και της βιολογίας. Όποια πάντως και αν είναι η άποψη του καθενός, με όποια θέση των ειδικών επιστημόνων συμπαρατάσσεται, ένα είναι βέβαιο: ότι η συγκεκριμένη θεωρία έφερε επανάσταση στην εξέλιξη των ειδών, άνοιξε νέους ορίζοντες και έδωσε νέα ώθηση στην επιστημονική έρευνα.