Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Ήταν Αμερικανός πάστορας, ηγέτης του Αφροαμερικανικού κινήματος για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των μαύρων. Αγωνιστής, πρωτοπόρος και οραματιστής διέγειρε, συσπείρωνε και προσανατόλιζε τα πλήθη των έγχρωμων στην Αμερική, ήλθε σε μετωπική ρήξη και σύγκρουση με την αστυνομία και το οργανωμένο κράτος, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί πολλές φορές και τελικά να δολοφονηθεί στις 4 Απριλίου του 1968. Είκοσι χρόνια μετά αναγνωρίστηκε η δράση του και ύστερα από τη συγκέντρωση εκατομμυρίων υπογραφών καθιερώθηκε η τρίτη Δευτέρα κάθε χρόνου (φέτος 15 Ιανουαρίου, συμπίπτει με την ημερομηνία της γέννησής του 15/1/1929), ως ημέρα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Γεννημένος στην πόλη Ατλάντα της πολιτείας Τζόρτζια των ΗΠΑ, από μικρός ένοιωσε στο πετσί του την αποστροφή και την περιφρόνηση των λευκών, τη μειωτική συμπεριφορά, το φυλετικό διαχωρισμό και τις τεράστιες ανισότητες που είχαν θεσμοθετηθεί και επικρατούσαν στην Αμερικανική κοινωνία λόγω του χρώματος και μόνο. Το πραγματικό του όνομα ήταν Μάικλ, αλλά ο πατέρας του το άλλαξε σε Μάρτιν Λούθερ προς τιμήν του Γερμανού μοναχού Μαρτίνου Λούθηρου, ηγέτη της εκκλησιαστικής μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα και θεμελιωτή του Προτεσταντισμού. Αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του σε ένα διαρκή αγώνα κατά της επιλεκτικής μεταχείρισης, από προκαταλήψεις ή και από συμφέροντα, της θεωρίας περί υποδεέστερων και κατώτερων, ο οποίος είχε πάρει τη μορφή της επαναστατικής ανατροπής των βαθιά ριζωμένων αντιλήψεων στα μυαλά και τις κοινωνίες των λευκών.

Με τη μόρφωσή του και την Παιδεία του, αλλά και με τη ρητορική του ικανότητα και δεινότητα μαγνήτιζε, εμψύχωνε και ξεσήκωνε τα πλήθη, πρωτοστατούσε στη διεκδίκηση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων τους και επέφερε πνευματικά και ηθικά ρήγματα στην κατεστημένη νοοτροπία των λευκών. Με συντονισμένες δράσεις ηγείτο ειρηνικών πορειών διαμαρτυρίας και μαζικών κινημάτων για την ακύρωση των ρατσιστικών νόμων, για τη βελτίωση της ζωής των μαύρων και πάλευε για την κατάργηση των ενσυνείδητων επιλεκτικών διαχωρισμών και την επικράτηση της ισότητας και της δικαιοσύνης και των δύο φυλών σε όλους ανεξαίρετα τους πολίτες της Αμερικανικής κοινωνίας.

Εξεγέρθηκε εναντίον του νόμου που προέβλεπε χωριστά καθίσματα για τους μαύρους και τους λευκούς στα δημόσια λεωφορεία, ηγήθηκε της αφαίρεσης των πινακίδων από τα δημόσια κτίρια που έγραφαν “μόνο για λευκούς”, της ενοποίησης των δημόσιων σχολείων, που ήταν διαφορετικά για τους μαύρους και τους λευκούς, αλλά και της ελεύθερης και ακώλυτης πρόσβασης στα εστιατόρια, τα καταστήματα και τα ξενοδοχεία που ήταν μόνο για λευκούς. Όμως, το μεγάλο του όνειρο, ο διακαής του πόθος και ο συνεχής αγώνας του ήταν επικεντρωμένα στην κατάργηση των πολιτικών διαχωρισμών και την καθιέρωση της πολιτικής ισοτιμίας όλων των πολιτών, τα οποία στέφθηκαν με επιτυχία το 1965, όταν κατοχυρώθηκαν οριστικά με νόμο τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, οι οποίοι απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι χωρίς περιορισμούς σε όλη την Αμερική.

Η οργανωμένη ανθρωπιστική του πορεία και δράση, η αντίθεσή του σε κάθε μορφής διάκριση, η διαγραφή της ταξινόμησης και της ένταξης των ανθρώπων σε κατηγορίες και η εξίσωση όλων των πολιτών μέσα σε ένα παντοδύναμο κράτος των λευκών έτυχαν παγκόσμιας αναγνώρισης και προβολής. Έγινε σύμβολο για όλους τους καταπιεσμένους λαούς της γης, οι οποίοι έβλεπαν στο πρόσωπό του την πάλη ενάντια στον παραμερισμό και τη διάκριση, τη φτώχεια και την εξαθλίωση. «Η πιο φονική μορφή βίας είναι η φτώχεια» έλεγε συχνά και ήταν σφόδρα πολέμιος του «βρόμικου» πόλεμου στο Βιετνάμ και ζητούσε συνεχώς σε όλους τους τόνους την απόσυρση των Αμερικανικών στρατευμάτων από την περιοχή.

Οι κινητοποιήσεις και οι αγώνες του τον αναγόρευσαν σε μοναδικό εκπρόσωπο 22 εκατομμυρίων μαύρων και σε βασικό συνομιλητή με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Κένεντι, ο οποίος εκτίμησε τους αγώνες και τα δίκαια αιτήματα του μαύρου επαναστάτη και δεν είχε αντίρρηση στην παραχώρηση δικαιωμάτων στους μαύρους. Πολλοί τότε είχαν αφήσει να διαφανεί ότι τα φίλια και ανθρώπινα αισθήματα του προέδρου για τους έγχρωμους δεν ήταν άσχετα με τη δολοφονία του (22/11/1963).

Το Νόμπελ ειρήνης τον Οκτώβρη του 1964 ήλθε να αναδείξει και να επιβεβαιώσει την τεράστια προσφορά του σε παγκόσμιο επίπεδο. Του αναγνωρίστηκε η συμπαράσταση, και ο αγώνας στο πλευρό των παραμερισμένων και των γκετοποιημένων και η διάρρηξη των συνειδητών περιχαρακωμάτων ανύψωσε το ηθικό των καταπιεσμένων και τους προέτρεψε στον αγώνα για την εξάλειψη των διακρίσεων της εξάρτησης και της εκμετάλλευσης. Τους όπλισε με δύναμη και τους στήριξε, ώστε να πορεύονται όρθιοι με αξιοπρέπεια όπως αρμόζει στην ανθρώπινη υπόσταση και παρουσία λέγοντας ότι: «Κανείς δε μπορεί να σε καβαλήσει, αν δεν είσαι σκυμμένος».

Η βαριά παρακαταθήκη του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ήταν και παραμένει ζωντανή και σήμερα. Ο συμβιβασμός και η συμβίωση λευκών και μαύρων μέσα στην αχανή χώρα και όχι μόνο έγιναν πραγματικότητα. Έτσι, αρκετά χρόνια αργότερα ένας άλλος Αφροαμερικανός ο Μπαράκ Ομπάμα έφτασε στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ. Η μεστή ομιλία του και μάλιστα χωρίς γραπτό κείμενο, ο τρόπος προσέγγισης και η αναφορά του στον πολιτισμό της Ελλάδας, από το βήμα του ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» τον Νοέμβρη του 2016 ανέδειξαν ότι οι πανανθρώπινες αξίες, η μόρφωση, η Παιδεία, η ποιότητα της γνώσης και ο πολιτισμός δεν έχουν χρώμα.