Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

27 Νοέμβρη 1943 : (…) Χτύπησε το τηλέφωνο . Σήκωσα η ίδια το ακουστικό και άκουσα την είδηση :
«Στη Σπάρτη , στο Μονοδένδρι τουφέκισαν χτες οι Γερμανοί εκατόν δέκα εφτά , όλο τον ανθό της πόλης … Κάθε σπίτι κι ένας νεκρός . Όλη η Σπάρτη μοιρολογάει
Αν είχε καεί ολόκληρη, θάταν λιγότερο το κακό .»
Ιωάννα Τσάτσου «Φύλλα κατοχής»

«Αν είχε καεί ολόκληρη , θάταν λιγότερο το κακό» !!!
Η σπαρακτική αυτή φράση της Ιωάννας Τσάτσου , αποτυπώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το νόημα της εκτέλεσης των 118 Σπαρτιατών , από τους Ναζί κατακτητές , στο Μονοδέντρι , στις 26 Νοεμβρίου 1943 : Πίσω από την αριθμητική τραγικότητα της Θυσίας , υπάρχει και η ποιοτική τραγικότητα , αυτή που , εύστοχα , η Ι. Τσάτσου αποκαλεί : «ανθό της πόλης» . Γιατί αυτοί οι 118 Σπαρτιάτες ήταν εκείνοι που με την πολιτική , ιδεολογική , εθνική , πνευματική , μορφωτική , πολιτιστική , ψυχική , κοινωνική συγκρότησή τους , θα διαμόρφωναν διαφορετικά - ΑΝ ζούσαν - το μέλλον αυτού του τόπου .

Δυστυχώς , όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε , το κενό των 118 Σπαρτιατών Ηρώων , το «αναπλήρωσαν» οι προδότες- δωσίλογοι – κουκουλοφόροι – συνεργάτες των κατακτητών , που τους κατέδωσαν στους Γερμανούς μέσα από τους καταλόγους των προγραφών που είχαν συντάξει με οργάνωση και μεθοδικότητα .
Τα αποτελέσματα γνωστά . Πληρώνονται μέχρι ΚΑΙ σήμερα .

Ένας από τους 118 «Ανθούς Σπάρτης» που κόπηκαν βίαια στο Μονοδέντρι στις 26 Νοεμβρίου 1943 , ήταν και ο δημοσιογράφος – δικηγόρος Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης .
Στην ιερή μνήμη των 118 Εθνομαρτύρων αλλά και στη μνήμη του Γιώργου Γκουζούλη αφιερώνουμε τον πρόλογο μιας ιδιωτικής έκδοσης που έκανε ο Μανώλης Α. Γκουζούλης (ένα από τα τρία αδέρφια του Γιώργου) στα 1993 με τίτλο: «Το βιβλίο της Χαράς – Γιώργου Α. Γκουζούλη»

Το βιβλίο τη χαράς
Πρόλογος
«Συμπληρώνονται φέτος πενήντα χρόνια , από τότε που έφυγε από κοντά μας ο Γιώργος Αθ. Γκουζούλης , με τραγικό τέλος , στα τριάντα ένα του χρόνια .
Ταλαντούχος δημοσιογράφος , εργαζόμενος συγχρόνως σε φιλανθρωπικό ίδρυμα και σπουδαστής . Με περιορισμένα οικονομικά μέσα . Πλούσιο όμως το συμπόσιον της πίστεως . Με μεγάλη επικοινωνία με όλους , όχι μόνο από τις εφημερίδες . Η Ηθική και Χριστιανική Πίστις ήταν γι’ αυτόν πράξη ζωής . Έκαμε δική του τη χαρά των χαιρόντων και απάλυνε τον πόνο των λυπημένων .

Σχετικά με το σχέδιό του που δημοσιεύεται (σ. εννοεί το σκίτσο του Γ. Γκουζούλη δια χειρός Φ. Κόντογλου) γράφει η φιλόλογος - λογοτέχνης κα Γεωργία Κούτσαρη (περιοδικό «Παράδοση» , Αύγουστος 1980) :
«Εξαίρετος άνθρωπος ο Κόντογλου , δεν μπορούσε παρά να δείχνει φιλικά αισθήματα σε ανθρώπους με ιδανικά . Έτσι περιέβαλε με αγάπη και στοργή έναν νεαρό ανήσυχο δημοσιογράφο και φοιτητή (σ. πτυχιούχος το 1940) της Νομικής , τον Γιώργο Γκουζούλη . Ο Γιώργος , αναθυμάται η Καλή (σ. μοναχή) , ερχόταν συχνά στην Παντάνασσα , για να βλέπει την αδελφή του , που ήταν τότε καλόγρια και σήμερα Γερόντισσα (σ. Ηγουμένη Πελαγία ) της Μονής . Και συναντιόταν τακτικά με τον Κόντογλου (σ. έκανε τότε συντήρηση των τοιχογραφιών του Μυστρά) . Μια μέρα , εκεί που μιλούσαν στον ξενώνα του Μοναστηριού , ο Κόντογλου είπε ξαφνικά :
-Στάσου , Γιώργο , να σε ζωγραφίσω .
Έτσι ο μεγάλος ζωγράφος , ο αξεπέραστος αγιογράφος Κόντογλου , παρέδωσε στην ιστορία , τυπωμένη με το χέρι του , τη στοχαστική μορφή ενός ήρωος που πίστευε στη Χριστιανική Θρησκεία και που δολοφονήθηκε γιατί ακριβώς αγαπούσε τη θρησκεία , την πατρίδα του και τη λευτεριά της . Ο Γιώργος Γκουζούλης έμελλε να είναι αργότερα , στα μαύρα χρόνια της κατοχής , ένας από τους διαλεχτούς Σπαρτιάτες , τους οποίους οι Γερμανοί σκότωσαν ομαδικά , στις 26 Νοεμβρίου 1943 , στη θέση Μονοδέντρι της Λακωνίας» .

Και ο Δημήτρης Βούκλιζας (δημοσιογράφος , διευθυντής του περιοδικού «Ιστορία») , που ανήρτησε φωτογραφία του Γιώργου στα γραφεία της εφημερίδος «Σπαρτιατικά Νέα» (της οποίας μέχρι της στρατεύσεώς του ο Γιώργος ήταν διευθυντής) , προσθέτει :
«…πάντες οι επισκέπται καρφώνουσι το βλέμμα των επ’ αυτής , χαιρόμενοι επί τη θέα της γλυκείας μορφής…»

Τα ανωτέρω περί της μορφής , φυσικά έχουν την αξίαν όσο ανταποκρίνονται προς τον άνθρωπον και τον χαρακτήρα του εικονιζομένου.

Ο Ιωάννης Καστάνης , Δ/ντής της εφημερίδος «Ταχυδρόμος» της Σπάρτης , στην εφημερίδα του , δεκαετηρίδες μετά το 1943 , ώστε να μην είναι η συγκίνησις του πρώτου έτους αλλά κατασταλαγμένες κρίσεις , γράφει :
«…αναφορά στον αλησμόνητο πνευματικό μας αδελφό και ποδηγέτη , Γιώργο Γκουζούλη . Τον ωραίο , τον αγαπητό , τον άσπιλο και αμόλυντο …» (30-11-1979) .
«… στην πάναγνη μορφή ενός μεγάλου δικού μας , του ανεπανάληπτου σοφού και καρτερικού κοσμοκαλόγερου , που έταξε την ψυχήν του υπέρ των προβάτων …Στην αναπόληση της ιλαράς του μορφής , του σπάνιου ψυχικού του κάλλους και της ρωμαλέας πνευματικής του συγκροτήσεως …» (24-11- 1981)
«…ο Γιώργος Γκουζούλης υπήρξε ένα πρότυπο ανθρώπου με εκπλήσσουσα πνευματική καθαρότητα , με έντονα θρησκευτική χειραφέτηση , με απέραντο καλωσύνη…» (5-12-1983)
«…ο ευρυμαθέστατος δημοσιογράφος , ο σεμνός δάσκαλος , ο ανεπανάληπτος κύριος ενός σύντομου αλλά γόνιμου πνευματικού και κοινωνικού βίου .Ήταν παροιμιώδης η πίστις του στα γνήσια ανθρώπινα ιδανικά . Και φρόντιζε να την μεταλαμπαδεύει με φανατισμό και ασίγαστο πάθος , στον πυκνό κοινωνικό πνευματικό του περίγυρο». (25-1-1990)

Ο δημοσιολόγος Λεωνίδας Π. Νικολόπουλος , θα γράψει :
« …ένα Γιώργο Γκουζούλη που το πνεύμα του και η προς τα Θεία ευλάβεια , έκανε όλους εμάς να φαινόμαστε αμαρτωλοί μπροστά του». (4-12-1978)

Και τα «Σπαρτιατικά Νέα» της 28-11-1954 :
«…όσοι εγνώριζαν τον Γκουζούλη , όσοι είχον κατανοήσει το ανυπέρβλητον ψυχικόν μεγαλείον του …»

Και δια την εργασίαν , γράφουν οι εφημερίδες της εποχής :
«…ο δημοσιογράφος Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης που σεβάστηκε και εξύψωσε την δημοσιογραφίαν της Σπάρτης …» (εφ. Σπαρτιατικά Νέα- 12/12/1937)
«…ο Γ.Α. Γκουζούλης , ένας γνήσιος δημοσιογράφος , επί 10 χρόνια στις τοπικές εφημερίδες της Σπάρτης ως αρχισυντάκτης και διευθυντής , είναι ο μόνος που δικαιούται να πη ότι προώθησε την εντόπια δημοσιογραφία». (εφ. Κοινή Γνώμη-23/6/1940)

Τα δημοσιεύματά του στις εφημερίδες της Σπάρτης αλλά και των Αθηνών (Πρωία και Ακρόπολις) αναφέρονται στην επικαιρότητα και τον σχολιασμό της , ώστε να μην έχουν το ενδιαφέρον σήμερα . Όμως , εφημερίδες της εποχής και χειρόγραφά του που συγκεντρώσαμε , μερικά σημειώματα και αποσπάσματα βιβλίων , δίνουν την εικόνα του γραψίματος του Γιώργου αλλά και της Σπάρτης της εποχής του ( που δεν είχε γεμίσει από ΙΧ αυτοκίνητα και μηχανάκια , δεν είχε ντισκοτέκ και νάιτ κλαμπ ούτε ψηλές πολυκατοικίες ) της Σπάρτης με τον αργό ρυθμό . Για τα σημειώματα αυτά γράφει ο Κόντογλου (7-10-1936) :
«…αυτά τα αρθράκια είναι γραμμένα με την καρδιά , και την καρδιά τίποτε δεν μπορεί να την φτάξη».

Το κυριότερο βιβλίο του Γιώργου , «Το βιβλίο της Χαράς» . Αυτού τα χειρόγραφα δεν τα βρήκαμε . Από δύο άλλα όμως , την «Παναρμονία Χαράς» και την «Βίβλο Χαράς» , που φαίνεται πως υπήρξαν η αρχική γραφή του «Βιβλίου της Χαράς» , προκύπτει η κεντρική ιδέα του «Βιβλίου της Χαράς» καθώς και το περιεχόμενό του ότι :
Η Χαρά διακηρύσσεται και εκπορεύεται από τα Ιερά Κείμενα . Η αγνή , αληθινή Χαρά . Η Χριστιανική !
Αυτή η Χαρά αναδίδεται και από τα γραπτά του Γιώργου .

Η μνήμη του διατηρήθηκε μέχρι σήμερα ζωηρή σε όλους . Η παρέλευση όμως του χρόνου , ελάττωσε τους επιζώντας . Και θα εξασθενεί η μνήμη των άλλων . Σε αυτούς και στους νεώτερους απευθύνεται ιδιαίτερα το βιβλίο . Αλλά νομίζομε ότι έχει και γενικώτερο ενδιαφέρον . Ως δείγμα μιας ζωής .
Καθώς η απόφαση δια την έκδοσιν του βιβλίου πάρθηκε τώρα , ήταν φυσικό να είναι δύσκολος η συγκέντρωσις χειρογράφων και δημοσιευμάτων της εποχής 1930 -1940 (με βοήθησε σ’ αυτό και η Μοναχή Ακακία της Ι. Μονής Παντανάσσης ώστε να γίνει καλύτερη επιλογή ). Πιστεύομε όμως ότι και με αυτά , τα ολιγώτερα , δίδεται εικόνα του Γιώργου Γκουζούλη και της εργασίας του .»

Αθήνα , Ιούλιος 1993

Μανώλης Αθ. Γκουζούλης