Αυτοδιαχείριση

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Είναι μοντέλο οργάνωσης μιας οικονομικής μονάδας, της οποίας τη διοίκηση και τη διαχείριση έχει το σύνολο των εργαζομένων στη μονάδα αυτή ή οι εκπρόσωποί τους. Είναι η δομή, η μορφή μιας ομάδας εργαζομένων με κοινά χαρακτηριστικά, οι οποίοι έχουν απόλυτα την ευθύνη, τη σχεδίαση, τη λειτουργία και προοπτική της μονάδας. Είναι το αποτέλεσμα αφύπνισης, ενεργοποίησης και δράσης στην πεποίθηση ότι οι δυνάμεις είναι αστείρευτες και ότι όλα μπορούν να αλλάξουν και αλλάζουν. Είναι ο προσανατολισμός των ενεργειών, των ικανοτήτων και της εμπειρίας στη διαμόρφωση υπεύθυνων εργαζομένων στο πλαίσιο της ολόπλευρης και ελεύθερης δημοκρατίας.

Αναδύεται από τους κόλπους μιας αντιφατικής κοινωνίας, ως αποτέλεσμα των αντιπαλοτήτων και της αναζήτησης. Είναι έκφραση του πλήθους των εσωτερικών αντιθέσεων τις οποίες τείνει να αντιμετωπίσει. Είναι το μέσο που ανοίγει τον δρόμο για την αναδιοργάνωση της κοινωνίας από τα κάτω ως την κορυφή. Είναι η εμπιστοσύνη και η πίστη ότι μπορεί να σηκώσει τα καταπιεστικά βάρη, με προοπτική να αλλάξει τη ζωή των εργαζομένων, των πολιτών, των ανθρώπων. Είναι ο αγώνας, η πρόταση και η στάση απέναντι στην ηγεμονία του κεφαλαίου, που με τον έλεγχο της εργασίας, την αυστηροποίηση των κανόνων λειτουργίας, τη διεύρυνση του ωραρίου της δουλειάς, χωρίς ανταπόκριση και ασφάλιση και την ιδιοποίηση της υπεραξίας επιδιώκει την ακόμη μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου και δύναμης.

Τρεις τουλάχιστον ραδιοφωνικοί σταθμοί και μια καθημερινή εφημερίδα εμφανίζονται ως αυτοδιαχειριζόμενα μέσα ενημέρωσης. Ανήκουν αποκλειστικά στους ίδιους τους εργαζόμενους, οι οποίοι έχουν την απόλυτη ευθύνη της οργάνωσης, της λειτουργίας και της οικονομικής τους διαχείρισης. Αυτοί προδιαγράφουν και σχεδιάζουν τις κατευθυντήριες γραμμές της ενημέρωσης και ως μη ελεγχόμενοι είναι αντικειμενικοί, ολοκληρωμένοι, αληθινοί και σωστοί. Τα βήματα είναι ενθαρρυντικά και ο αγώνας συνεχής. Έχοντας απέναντι τους ισχυρούς του ιδιωτικού οικονομικού κεφαλαίου, που σχεδόν μονοπωλούν την τεράστια δύναμη της επικοινωνίας, αποτελούν μια αχτίνα φωτός, επιφέροντας μια ρωγμή στην παντοκρατορία των διαπλεκόμενων ΜΜΕ.

Τα παραπάνω είναι μέρος του κειμένου με τον τίτλο «αυτοδιαχείριση» που περιέχεται στο βιβλίο μου «Πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις» των εκδόσεων ΙΔΙΟΜΟΡΦή.

Το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ
Πρόκειται για μια Βιομηχανική Μεταλλευτική μονάδα στην Πυλαία της Θεσσαλονίκης. Οι εργαζόμενοι, απλήρωτοι από το 2011 με μεγάλα προβλήματα επιβίωσης, πήραν στα χέρια τους την επιχείρηση παραγωγής δομικών υλικών, η οποία εγκαταλείφθηκε πτωχευμένη και φεσωμένη από τους ιδιοκτήτες της. Ανέλαβαν την ευθύνη της λειτουργίας του εργοστασίου αγωνιζόμενοι να την κρατήσουν ανοιχτή και ζωντανή και άρχισαν την παραγωγή προϊόντων γενικού καθαρισμού, αλλά και κάποιων που παρασκεύαζαν παλιότερα.

Το αυτοδιαχειριζόμενο ανακτημένο εργοστάσιο, κάτω από πλήρη εργατικό έλεγχο, διευρύνει τον κύκλο των εργασιών του και πολλαπλασιάζει τα σημεία πώλησης, μετά μάλιστα τη δημιουργία ηλεκτρονικού καταστήματος, το οποίο δέχεται πολλές παραγγελίες από κάθε γωνιά της χώρας, τις οποίες σε κάποιες περιπτώσεις είναι αδύνατον να ικανοποιήσει. Η καλή λειτουργία και η μαζική ανταπόκριση των καταναλωτών καθιστούν επιτακτική την παραπέρα επένδυση και την επέκταση στην παραγωγή και νέων οικιακών οικολογικών προϊόντων σε συσκευασίες ικανές για την εξυπηρέτηση μεγάλων μονάδων.

Μετά από μεγάλη τετραετή προσπάθεια, οι εργαζόμενοι στη Συνεργατική Εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ καταθέτουν την εμπειρία αυτών των χρόνων, τα προβλήματα και τις αντιξοότητες που παρουσιάστηκαν και απαιτούν το αυτονόητο: το δικαίωμα στην εργασία και την αξιοπρέπεια. Η παράθεση ενός αποσπάσματος από την ανακοίνωση των εργαζομένων είναι αποκαλυπτική: «Πέρασαν πεντέμισι χρόνια από την εγκατάλειψη του εργοστασίου από τους ιδιοκτήτες και της άμεσης αγωνιστικής αντίδρασης από εμάς τους εργαζόμενους, με την κατάληψη των εγκαταστάσεων και την επταήμερη-εικοσιτετράωρη περιφρούρηση, για να εξασφαλίσουμε την ύπαρξη του εργοστασίου και, σε δεύτερο χρόνο, τη λειτουργία του με μια άλλη φιλοσοφία προς όφελος των εργαζομένων και όχι των αφεντικών. […] Ας βάλουμε το λιθαράκι μας όλοι μαζί συναγωνιστές, εργάτες και αλληλέγγυοι να ξανανάψουμε τα φουγάρα των εργοστασίων, να ξαναπάρουν μπρος οι μηχανές, να νιώσουμε τον ιδρώτα στο μέτωπό μας και να θρέψουμε τις οικογένειές μας με το μεροκάματο. Που αυτή την φορά, όμως, θα έχει μια βασική διαφορά, θα είναι μεροκάματο ελευθερίας και όχι σκλαβιάς! Μεροκάματο που θα σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον».

Υ.Γ. Μάλλον είναι ακριβής η πληροφορία, ότι οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες κινούνται νομικά για να επανακτήσουν τον έλεγχο του εργοστασίου μετά από την επανεκκίνηση και τα καλά αποτελέσματα.