Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης*

Πολλαπλές κατασχέσεις σε ίδια κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία για όσους χρωστούν στο Δημόσιο, σε ιδιώτες και τις τράπεζες και πλειστηριασμοί ακινήτων με τιμή εκκίνησης η οποία είναι διαφορετική αν ο οφειλέτης χρωστά στο Δημόσιο και διαφορετική αν έχει οφειλές προς τις τράπεζες είναι ορισμένες από τις ανατροπές που έχει φέρει η ενεργοποίηση του ν. 4331/2015 με τον οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Η συγκεκριμένη διάταξη παρέμενε ανενεργή και πλέον ενεργοποιείται με την εγκύκλιο Γιώργου Πιτσιλή, διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

Ακατάσχετα
Καταργούνται κατηγορίες ακατασχέτων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση, μόνον τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του και, προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους.

Συγκεκριμένα, από την κατάσχεση εξαιρούνται είδη προσωπικής χρήσης του οφειλέτη όπως ρούχα, παπούτσια και σεντόνια. Σε ό,τι αφορά τα έπιπλα δεν κατάσχονται μόνο εκείνα που είναι απαραίτητα για την διαβίωση του οφειλέτη. Επίσης δεν κατάσχονται εργαλεία τα οποία προορίζονται για την άσκηση του επαγγέλματος του οφειλέτη.

Πολλαπλές κατασχέσεις

Συγκεκριμένα επιτρέπονται πλέον πολλαπλές κατασχέσεις επί του ιδίου πράγματος (κινητού ή ακινήτου), σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις. Στην περίπτωση αυτή οι εκτελεστικές διαδικασίες βαίνουν παράλληλα και σταματάνε όταν γίνει η πρώτη κατακύρωση.

Κατάσχεση στα χέρια μεσεγγυούχου

Το Δημόσιο μπορεί να κατάσχει κινητά πράγματα που μπορεί να έχει ο μεσεγγυούχος (π.χ. κοσμήματα, πίνακες).

Πλειστηριασμοί ακινήτων

Με βάση την αντικειμενική αξία και όχι την εμπορική, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σημαντικά χαμηλότερη, εξακολουθεί να προσδιορίζεται η τιμή εκκίνησης κατά τους πλειστηριασμούς ακινήτων για ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο. Αντιθέτως, για πλειστηριασμούς που πραγματοποιούνται για ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες η τιμή εκκίνησης προσδιορίζεται πλέον με βάση την εμπορική αξία, δηλαδή σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα στις περισσότερες των περιπτώσεων.

Συγκεκριμένα τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά το χρόνο της κατάσχεσης, η οποία ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς. Πριν την αλλαγή αυτή, ίσχυε η κατ' εκτίμηση αξία από το δικαστικό επιμελητή ή τον προσληφθέντα πραγματογνώμονα, η οποία δεν μπορούσε να είναι μικρότερη της αντικειμενικής αξίας. Ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική.

Δικαίωμα κατάσχεσης

Δημόσιο, τράπεζες και ιδιώτες μπορούν να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Για παράδειγμα εάν ο οφειλέτης έχει μόνο ένα σπίτι, μπορούν να το διεκδικήσουν την ίδια στιγμή, τόσο το δημόσιο όσο και οι τράπεζες ή οι υπόλοιποι ιδιώτες πιστωτές.

Διεκδίκηση απαιτήσεων

Το δημόσιο χάνει τη σειρά του, στην διεκδίκηση περιουσιακών στοιχείων των πτωχευμένων επιχειρήσεων.

Συγκεκριμένα καταργούνται τα προνόμια του δημοσίου, των εργαζομένων και των ασφαλιστικών ταμείων στην ικανοποίηση των απαιτήσεών του δημοσίου τομέα, έναντι των απαιτήσεων των τραπεζών (ειδικά προνόμια).Όλοι οι πιστωτές να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στον οφειλέτη.

Διαδικασία πλειστηριασμού

Θεσπίζεται διαφορετικός τρόπος πλειοδοσίας (αναβάθμιση γραπτών προσφορών). Ο πλειστηριασμός γίνεται μόνο με γραπτές σφραγισμένες προσφορές, ενώ οι προφορικές προσφορές υποβάλλονται μόνο αν οι γραπτές προσφορές είναι ίσες.

Προστασία

α) Σε περίπτωση εκτέλεσης που στηρίζεται σε δικαστική απόφαση ή διαταγή πληρωμής, κατά της απόφασης που εκδίδεται επί της ανακοπής επιτρέπεται η άσκηση μόνο έφεσης.

β) Στις λοιπές περιπτώσεις των εκτελεστών τίτλων του άρθρου 904 παράγραφος 2, κατά της απόφασης που εκδίδεται επί της ανακοπής επιτρέπεται η άσκηση όλων των ένδικων μέσων πλην της ανακοπής ερημοδικίας.

Η αναγκαστική κατάσχεση κινητών πραγμάτων δεν εμποδίζει την κατάσχεσή τους και από άλλο δανειστή. Κάθε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης διενεργείται ξεχωριστά και δεν επηρεάζει η μια την άλλη. Δεν επιτρέπεται η αναζήτηση των εξόδων της εκτέλεσης που προκατέβαλε εκείνος ο δανειστής, η εκτέλεση του οποίου δεν περατώθηκε.

Αναστολή πλειστηριασμού

Η αναστολή αυτή ήταν το τρίτο κατά σειρά δυνατό χαρτί του οφειλέτη για τη διαδικασία αναστολής του πλειστηριασμού του ακινήτου του.

Το άρθρο 938 καταργήθηκε, το 954 έθεσε μεγαλύτερη προθεσμία στο δικαίωμα άσκησης της συγκεκριμένης ανακοπής και το άρθρο 1000 αυστηροποιεί την προθεσμία κατάθεσης και ορίζει υποχρεωτική καταβολή των εξόδων της διαδικασίας που δεν είναι λίγα, και εγγυοδοσία του 1/4 της οφειλής για να αναστείλει τον πλειστηριασμό για 6 μήνες. Η κατάθεση της ανακοπής γίνεται 15 ημέρες πριν τον πλειστηριασμό από 5 που ήταν παλαιότερα.

Αν το ακίνητο που πλειστηριάστηκε ήταν μισθωμένο για την άσκηση σε αυτό επιχείρησης, ο υπερθεματιστής έχει δικαίωμα να καταγγείλει τη μίσθωση, οπότε αυτή λύεται μετά την πάροδο δύο μηνών από την καταγγελία.

Στην περίπτωση αυτή η περίληψη της κατακυρωτικής έκθεσης εκτελείται κατά του μισθωτή και του υπομισθωτή, καθώς και κατά οποιουδήποτε αντλεί τα δικαιώματά του από αυτούς ή κατέχει το μίσθιο γι’ αυτούς. Για την εκτίμηση της αξίας του ακινήτου, που κατάσχεται, λαμβάνεται υπόψη η εμπορική του αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης.

Προθεσμίες ανακοπών

α) Πρώτο στάδιο προθεσμίας

Αν αφορά ελαττώματα από τη σύνταξη της επιταγής προς εκτέλεση μέχρι και τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης κατά τα άρθρα 955 και 995 ή την απαίτηση ή σε περίπτωση κατάσχεσης στα χέρια τρίτου μέχρι και την επίδοση του κατασχετήριου εγγράφου στον καθ’ ου, μέσα σε σαράντα πέντε (45) ημέρες από την ημέρα της κατάσχεσης.

Σε περίπτωση άμεσης εκτέλεσης, η ανακοπή κατά της επιταγής προς εκτέλεση ασκείται μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την επίδοση της επιταγής.

β) Δεύτερο στάδιο προθεσμίας

Αν αφορά την εγκυρότητα της τελευταίας πράξης της εκτέλεσης, μέσα σε τριάντα (30) ημέρες αφότου η πράξη αυτή ενεργηθεί και αν πρόκειται για εκτέλεση για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την ημέρα του πλειστηριασμού ή αναπλειστηριασμού αν πρόκειται για κινητά, και εξήντα (60) ημέρες αφότου μεταγράφει η περίληψη της κατακυρωτικής έκθεσης, αν πρόκειται για ακίνητα.

-Οι πολλαπλές ανακοπές προσδιορίζονται πλέον με ευθύνη της γραμματείας — χωρίς προτίμηση προέδρου — στην ίδια δικάσιμο,

-δικόγραφο προσθέτων λόγων κατατίθεται στη γραμματεία και επιδίδεται 8 ημέρες πριν τη δικάσιμο στον αντίδικο,

-η συζήτηση της ανακοπής προσδιορίζεται σε 60 ημέρες με υποχρέωση κοινοποίησης στον καθ’ού το τελευταίο 20 ήμερο και η απόφαση βγαίνει εντός 60 ημερών υποχρεωτικά.

- Η σημαντικότερη αλλαγή είναι ότι το δεδικασμένο των αντιρρήσεων εκτείνεται πλέον και στις περιπτώσεις όπου ο εκτελεστό τίτλος είναι η διαταγή πληρωμής, ενώ μέχρι πρότινος από το δεδικασμένο επηρεαζόταν μόνο οι αντιρρήσεις που αφορούσαν εκτελεστό τίτλο δικαστική απόφαση.

Κατάργηση του άρθρου 938 ΚΠολΔ

Το άρθρο 938 ήταν το δυνατότερο ένδικο μέσο αναστολής κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης, με βάση το οποίο δινόταν στον δικαστή η κατά την κρίση του αναστολή της αναγκαστικής εκτέλεσης εφόσον πιθανολογούσε ότι θα προξενούνταν από την εξέλιξη της εκτέλεσης ανεπανόρθωτη βλάβη στον οφειλέτη.

Πλέον, δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα αναστολής, οπότε η διαδικασία προχωράει χωρίς το «βαρύ χαρτί» των αναστολών που αποτελούσε το αποκούμπι των οφειλετών και υπήρχε η δυνατότητα να σώσουν το σπίτι τους.

Κατάταξη δανειστών στο πλειστηρίασμα

1) Οι απαιτήσεις για την κηδεία ή τη νοσηλεία εκείνου κατά του οποίου είχε στραφεί η εκτέλεση, του συζύγου και των τέκνων του, αν προέκυψαν κατά τους τελευταίους δώδεκα (12) μήνες πριν από την ημέρα διενέργειας του πλειστηριασμού ή κήρυξης της πτώχευσης. Στην ίδια τάξη υπάγονται και οι απαιτήσεις αποζημίωσης δανειστών, λόγω αναπηρίας ποσοστού ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, με εξαίρεση την ικανοποίηση για ηθική βλάβη, εφόσον προέκυψαν έως την ημέρα του πλειστηριασμού ή την κήρυξη της πτώχευσης.

2) Οι απαιτήσεις για την παροχή τροφίμων αναγκαίων για τη συντήρηση εκείνου κατά του οποίου είχε στραφεί η εκτέλεση, του συζύγου και των τέκνων του, αν προέκυψαν κατά τους τελευταίους έξι (6) μήνες πριν από την ημέρα διενέργειας του πλειστηριασμού ή κήρυξης της πτώχευσης.

3) Οι απαιτήσεις, που έχουν ως βάση τους την παροχή εξαρτημένης εργασίας, καθώς και οι απαιτήσεις από αμοιβές, έξοδα και αποζημιώσεις των δικηγόρων, που αμείβονται με πάγια περιοδική αμοιβή, εφόσον προέκυψαν μέσα στην τελευταία διετία πριν από την ημερομηνία ορισμού του πρώτου πλειστηριασμού ή κήρυξης της πτώχευσης. Οι αποζημιώσεις λόγω καταγγελίας της σχέσης εργασίας, καθώς και οι απαιτήσεις των δικηγόρων για αποζημίωση λόγω λύσης της σύμβασης έμμισθης εντολής κατατάσσονται στην τάξη αυτή ανεξάρτητα από το χρόνο που προέκυψαν. Οι απαιτήσεις του Δημοσίου από φόρο προστιθέμενης αξίας και παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους με τις προσαυξήσεις κάθε φύσης και τους τόκους που επιβαρύνουν τις απαιτήσεις αυτές. Στην ίδια τάξη υπάγονται και οι απαιτήσεις των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας της γενικής γραμματείας κοινωνικών ασφαλίσεων, οι απαιτήσεις αποζημίωσης σε περίπτωση θανάτου του υπόχρεου προς διατροφή, καθώς και οι απαιτήσεις αποζημίωσης λόγω αναπηρίας ποσοστού εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, εφόσον προέκυψαν έως την ημέρα του πλειστηριασμού ή την κήρυξη της πτώχευσης.

4) Οι απαιτήσεις αγροτών ή αγροτικών συνεταιρισμών από πώληση αγροτικών προϊόντων, αν προέκυψαν κατά τον τελευταίο χρόνο πριν από την ημερομηνία ορισμού του πρώτου πλειστηριασμού ή κήρυξης της πτώχευσης.

5) Οι απαιτήσεις του Δημοσίου και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από κάθε αιτία, με τις προσαυξήσεις κάθε φύσης και τους τόκους που επιβαρύνουν τις απαιτήσεις αυτές.

6) Οι απαιτήσεις του Συνεγγυητικού κατά του οφειλέτη, εφόσον ο τελευταίος έχει ή είχε στο παρελθόν την ιδιότητα της επιχείρησης παροχής επενδυτικών υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 2 του ν. 2396/1996 και οι απαιτήσεις του Συνεγγυητικού έχουν προκύψει εντός δύο (2) ετών πριν από την ημέρα διενέργειας του πλειστηριασμού ή κήρυξης της πτώχευσης.

*Δικηγόρος Αθηνών